Katalog

w Kuşakları aydınlatmıştı Milli Eğitim Bakanlığı'nca şimdi yeniden yayımlanan Dünya Klasikleri'nin dili çok eskimiş. Çeviriler yeniden ele alınmalı, yeniden dilimize çevrilmeli, bugünün diliyle kuşaklara sunulmalı. Tercüme Bürosu Başkanı Urfa Mfllctvekili Prof. Suut Kemal Yetkin'di. Toplantıda büroya gönderilen çevirrler inceleyieilere verilir, başvurular yanıtlanır, raporlar tartışılırdı. Hiç şaşmaz, üyeler cuma akşamları yapılan bu toplantıyı kaçırmazlardı. Afif Obay'ın bir motosikleti vardı, onunla gider gelirdi. O günlerdc Ankara'da kocaman troleybüs işlerdi. Üyeler toplantıdan yarını saat önce masada yer alırlardı. Söyleşiler, dedikodular, tartışmalar hcmcn başlardı. Bir düş gibi anımsıyorum o 1950 kış akşamlarını... OKTAY AKBAL Gençliğin coşkusuyla önemle izlerdim konuşmaları. Becr cuına ak^.ımı toplanırdık. Ankara Gan'nın nım icin bir çeşıt okul gibiydi büro. Arada bana da ınyanındaki Milli Eğitim Bakanlığı'nda... Yıl 1949 celenecek bir iki kitap verilirdi. Elimden geldiğınce sonu, 1950'nin ilk yarısı. Yayın Müdürlüğü, yapıtları asılları ile karşılaştırmaya çalışırdım. Kurulun Tercüme Bürosu simdi bir okul olan o binaday en genç üyesiydim. Yaş 27! dı. İki yıl kadar İstanbul'da Tercüme Bürosu'nun temCHP hükümetinin son aylarıydı. Bakan Tahsin Bansilcisi olarak çalışmıstım. Sonra Ankara'ya guoğlu... Klasiklerin yayını Yücel döncmindcki hızıycrles,mis,tim. Üç kişiydik büroda görevli olan. Lütfi nı cpeyce yitirmıstı. TBMM'de tutucu milletvekillerı Ay, Oğuz Peltek vc bcn. İki kocaman oda. Biri kurul klasikler arasında çıkan bazı kitaplan ağır sözlerle eleştoplantılarına ayrılmıstı, bın gündelık ışlere. tiriyorlardı. Özclliklc Rus klasiklerini!.. Mayıs ayı geldi, genel seçımlerin gürültü patırtısı başCuma akşamları üyeler bırer tkışer gelırlerdı. Kımladı. Uyelerin içınde DP'den ya da C^HP'den aday olaler mi? Prof. Bedrettin Tuncel, Afif Obay, Hayrullah Örs, Fehmi Baldaş, Prof. Melâhat Özgü, Prof. cak ki^iler vardı. Her cuma ak^amı çeviriler kadar trafan Şahinbaş, Avni Givda, Cemal Köprülü vb. seçimler de söz konusu oluyordu. Suut Bey, Urfa'dan adaydı yine. Cemal Köprülü DP'den... Tuncel'e de adaylık önerilmişti, ama o bir karar veremiyor gıbiydı. Her ^ey, herkes bir dönüm yerinden gecildiğinin bıhncindeydi. Bir şeyler değişecektı, ama ne? Derken 14 mayıs seçimi oldu. CHP iktidardan ayrıldı. Yepyeni bir kadro işbaşına geldi. Milli Eğitim Bakanlığına kısa bir süre Avni Başman getirildi, ama <,ok ge(,meden mühendis Tevfik 1leri onun yerini aldı. Bakanlığın klasikler yayını ne olacaktı? Durdurulacak mıydı, sürdürülecek miydi? Bakan, Tercüme Büro:>u Başkanı Yetkin'in ki Urfa'da seçimi yitirmişti görevini sürdürmesini istemişti. Ama her an, her $cy altüsi olabilirdi.Biz tetikte bekliyorduk olayların gelişmesini... Bir gün Yayın Müdürü Kâmil Su beni odasına çağırdı. Meclis'te klasik yayınların içınde 'zararh' olanlardan söz edildiğini söyledi. Lermontov'un "Vadim"' adlı romanında düşmanca sözler varmış! Thomas Mam.'ın bir romanında da eşcinsellik duyguları belirtiliyormuş! Müdüre "Hangi kitap" diye sordum. Yanıtı Kröker'in "Tonio" adlı kitabı dedi. Kröger diye bir yazar tanımıyordum. Düşündüm, anımsadım 1 homas Mann'ın 'Tonio Kroger'ı olmasın! Oydu... Bu kıtapları bulup müdüre verdim. O da sanırım Bakanlığa yolladı. Böyle garıp şeyler olmaya başlamıştı. Bu arada Yetkin görevden kendı isteğiyle ayrıldı. Adana DP milletyekili Remzi Oğuz Arık başkanlığa getirıldi. Arık, İleri'nin akıl hocası djye biliniyordu. Daha ilk toplantıda 'Bizım kendi milli sanatlarımız var. Bize ne gerek opera, bale' gıbı sözler etmeye başlayınca, Tercüme İşlerinin hangi yöne kayacağı belli olmu^tu! Rus klasikleri, çağdaş yazın dizisi, okurları çağdaj uygarlığın yapıtları ile karşılaştırmak eğilimlerinin yerini bambaska bir anlayıs alıyordu. Bir de baktım benım de işıme son verilmıs! Çaresız kalkıp Istanbul'a döndüm ben de... Iyi de oldu, yanlış islere, kötü gıdise bulaşmaktan kurtulmustum. DP iktidarının kültür islerini ters yöne çevirmesi git gidc hızlandı. Basılan kitap sayısı çok azaldı. Bırkaç yıl sonra da Dünya Klasıkleri Dizisine son verıldı. Yayınlanan kıtaplar Milli Eğitim Basımevi'nin depolarında uzun Dunya edebıyatı klasıklerının yayınında buyük erneğı geçmış edebiyatyıllar tutuklu kaldı! çılarımızdan bın de Sabahattın Eyuboğlu'ydu. 1950'ye kadar süren Tercüme Bürosu etkinliği H Urfa Milletvekili Prof. Suut Kemal Yetkın. 1949'da Tercüme Bürosu Başkanı'ydı. Klasikler, bir iki kusağın aydınlanmasında, bilinçlenmesinde büyük katkısı olan bir yayındı. Yüzlerce yapıt hem de ucuz fiyatlarla geniş yığınlar tarafmdan okundu, sevildi. Yıllar yıllar »onra klasiklerin yeniden yayımlanması istekleri kendini gösterdi. 1978'de Milli Eğitim Bakanı Necdet Uğur bu girişimi başlatmak istediyse de zamanı yetmedi. Şimdi dünya edebiyatının klasik olmuş yapıtları yeniden basılıyor. Birkaçım gördüm, okudum. Ne var ki bu kıtapların dili çok eskimis. Yapılması gereken, bu çevirileri yeni baştan ele almak, hatta yeniden dilimize çevirmek, bugünün diliyle kuşaklara sunmak... Yine de Bakanlığın bu yayınları canlandırmak, sürdürmek girişiminin yararlı olduğunu belirtmek isterim. Ama nerde Hasan Âli Yücel'lerin, Nurullah Ataç'ların, Sabahattin Eyüboğlu'ların başlattığı o bilinçli eylem; Or han Veli, Melih Cevdet, Vedat Günyol vb. değerli yazar ve sairlerin büyük bir içtenlikle yürüttükleri çalışmalar... Her cumhuriyet bayramında sayısı yüze varan yapıtları yetistirmek çabası!.. Bir masal oldu hepsi! 1945'ten 1950'ye kadar süren o coşkulu kültür devrimi... Ll S A Y F A 7 C U M H U R İ Y E T KİTAP SAYI 14