Katalog

‘Manevi Mirasım Bilim ve Akıldır!’ “Ben, manevi miras olarak hiçbir ayet, hiçbir dogma, hiçbir kalıplaşmış kural bırakmıyorum. Benim manevi mirasım bilim ve akıldır... Zaman süratle ilerliyor, milletlerin, toplumların, kişilerin mutluluk ve mutsuzluk anlayışları bile değişiyor. Böyle bir dünyada, asla değişmeyecek hükümler getirdiğini iddia etmek, aklın ve bilimin gelişimini inkâr etmek olur... Benim Türk milleti için yapmak istediklerim ve başarmaya çalıştıklarım ortadadır. Benden sonra beni benimsemek isteyenler, bu temel eksen üzerinde akıl ve bilimin rehberliğini kabul ederlerse, manevi mirasçılarım olurlar.” Mustafa Kemal Milli Eğitim Bakanı Dr. Reşit Galip’in sorusuna Mustafa Kemal’in yanıtı. Kaynak: İsmet Giritli, Kemalist Devrim ve İdeoloji, İ.Ü. Yayınları Stres Konusunda Bilmediklerimiz İş, para, ekonomik durum, aile ve ilişkileri düşünün. Kaygı mı duyuyorsunuz? Duyuyor olmalısınız, çünkü Amerikan Psikoloji Derneği tarafından 2010 yılında yapılan bir araştırmada deneklerin strese yol açan unsurların en başında yukarıda belirtilen beş unsura dikkat çektikleri görülüyor. Kalp hastalıkları, yüksek tansiyon, ateşli hastalıklar, bağışıklık sistemiyle ilgili işlevsel bozukluklar ve bir olasılıkla kanser ile stres arasında çok yakın bir bağ olduğuna inanılıyor. Stres, ya da gerginlik gerçek anlamda kalp kırabilir. Takotsubo kardiyomiyopatisi olarak da bilinen “kırık kalp sendromu” kalbin alt kesiminde, Japonya’da ahtapot avlamada kullanılan takotsubo adlı çömleği andıran bir şişliğin oluşması sonucunda meydana geliyor. Bu duruma keder ya da aşırı gerginliğe yol açan başka bir unsura bağlı olarak stres hormonlarının kalbe akın etmesi sonucunda tanık olunuyor. Bu gibi olumsuzlukların çoğu kortizol adlı hormondan kaynaklanıyor. Kortizol düzeyindeki artış kısa süreli bir canlılık yaratırken, bağışıklık sisteminin bastırılmasına, kan şekerinin yükselmesine ve kemik oluşumunun kesintiye uğramasına da yol açıyor. Bedelini bir sonraki kuşak bile ödüyor: Kaliforniya Üniversitesi araştırmacıları gebeliğin son evresinde anne adaylarında meydana gelen kortizol artışıyla çocuklarında 7 yaşında görülen düşük IQ düzeyleri arasında bir bağlantı olduğunu ortaya koydular. Gebelikte yaşanan gerginliğin çocuklardaki otizm ile de bağlantılı olduğu kanıtlandı. Bu kadar gerginlik yeter! Gevşemenin bir yolu da zamanla değerini pek yitimeyen bir meslek yaşamından geçiyor. 200 farklı meslek dalının değerlendirildiği CareerCast.com adlı sitenin araştırmasına göre, 2011 yılının gerginliğe en az yol açan mesleği kitap ciltçiliği. (En stresli meslekler de itfaiyecilik ve havayolu pilotluğu.) ABD’de iş, gelir düzeyi, dolaşım hastalıkları, güneş ışığı, cinayet oranları gibi çeşitli ölçütlerin incelendiği bir araştırma Utah eyaletinin başkenti Salt Lake City’nin gerginlikten en uzak kent olduğunu ortaya koydu. Peki ya en gergin kent? Detroit. Londra’da yapılan bir başka araştırma da, Türkiye’de gerginliğin en yoğun yaşandığı kent olarak bilinen İstanbul’un aynı zamanda Avrupa dördüncüsü olduğunu gözler önüne serdi. Boeing 737 tipi bir uçağı havaalanına indirmeyi öğrenmenin gevşemek için pek de iyi bir yol olduğu söylenemez. Belki de şiddet içeren video oyunlarına merak sarmalısınız. Texas A&M Üniversitesi araştırmacıları önce Cumhuriyet BİLİM VE TEKNOLOJİ Türkiye’nin Haftalık Bilim Haberleri ve Kültürü Dergisi Sayı: 1290 9 Aralık 2011 İMTİYAZ SAHİBİ Cumhuriyet Vakfı adına Orhan Erinç GENEL YAYIN YÖNETMENİ İbrahim Yıldız YAYIN YÖNETMENİ Orhan Bursalı SORUMLU MÜDÜR Miyase İlknur GÖRSEL YÖNETMEN Tüles Hasdemir “Sağlık” sayfası VKV Amerikan Hastanesi’nin, “Bilim Kültür ve Eğitim” sayfası İstanbul Kültür Üniversitesi’nin ve arka sayfa konuları ‘Atılım Üniversitesi’nin katkıları ile hazırlanmıştır. YAYIMLAYAN Yeni Gün Haber Ajansı Basın ve Yayıncılık A.Ş. İDARE MERKEZİ VE YAZIŞMA ADRESİ Prof. Nurettin Mazhar Öktel Sokak No: 2 34382 Şişli İstanbul Tel: 0212 343 72 74 Faks: 0212 343 72 64 CUMHURİYET REKLAM Tel: 0212.2519874/3437274 Yerel Süreli Yayın BASKI DPC Doğan Medya Tesisleri Hoşdere Yolu 34850 Esenyurt/İstanbul Rita Urgan, Discover CBT 1290/ 3 9 Aralık 2011 sinde sinir bozucu görevler verdikleri 103 deneğe video oyunları oynattılar. Sonuçta, geçmişte yoğun biçimde oyun oynayanların Hitman: Blood Money ve Call of Duty 2 gibi yapay kargaşa içeren oyunlarla gerginliklerini büyük ölçüde attıkları görüldü. Ya da bol sebze yemeyi deneyebilirsiniz. Yale Üniversitesi araştırmacıları Military Medicine (Askeri Tıp) adlı dergide yayımladıkları bir raporda yaşamda kalma eğitiminin ardından uygulanan “karbonhidrat yönetiminin”havuç ve patates gibi karmaşık karbonhidratlar içeren yiyeceklerle beslenmenin askerlerin bilişsel işlevlerini geliştirdiğine dikkat çektiler. Bu konuda börek çöreklerdeki basit karbonhidratlara sakın bel bağlamayın. Yemediklerinize de dikkat edin! Pennsylvania Üniversitesi sinirbilim uzmanları dört hafta boyunca besleyip şişmanlattıkları farelerin kalori tüketimini ansızın kesintiye uğrattılar. Bu farelerin gergin bir ortamla karşılaştıklarında diyet yapmayan türdeşlerine kıyasla çok daha gergin ve kaygılı davrandıkları görüldü. Pennsylvania Üniversitesi araştırmacıları tarafından uygulanan fareleri gerginleştirici işlemlerden bir tanesi onları altı dakika boyunca kuyruklarından asmaktı. Louisiana Eyalet Üniversitesi’nde de sıçanlara beklemedikleri anda ayak darbeleri uygulandı ve ardından onların damardan iletilen kokainin dozunu kendi isteklerine göre ayarlamalarına izin verildi. Farelerin gerilmeye başladıkları anda kokainin dozunu arttırdıkları görüldü. Kim onları suçlayabilir ki? Sersem beyin sendromu: Portekiz’deki Minho Üniversitesi araştırmacıları ile ABD Ulusal Sağlık Enstitüsü uzmanları süreğen gerginlik durumunda olan laboratuvar sıçanlarının uyarımlara alışkanlıkla ve etkisiz biçimde tepki verdiklerine tanık oldular. Ödül yiyeceği almak için bir kola basmaları gerektiğini öğrenen sıçanlar karınlarını doyurduktan sonra bile kola basmayı sürdürdüler. Stresli sıçanların beyinleri incelendiğinde hedefe yönelik davranışlarla ilintili olan dorsomedyal striyatum bölgesindeki sinir hücrelerinin küçülmüş, alışkanlık içeren davranışlarla ilgili dorsolateral striyatum bölgesindeki sinir hücrelerinin de büyümüş oldukları görüldü. Sonuçlar insanların da gerginlik durumunda alışılagelmiş davranışlarda bulunduklarına işaret ediyor. Nitekim, başka araştırmalar da primatlarda öğrenme ve belleğin merkezi olan hipokampusun uzun süre kortizole maruz kalması sonucunda zarar gördüğünü ortaya koyuyor. Tüm bunlara karşın, kimi bilim insanlarının gerginliklerinin acısını laboratuvar sıçanlarından çıkarttıkları duygusuna kapıldığınız hiç oldu mu?