Katalog

TIPTEDAVİ Daha az komplikasyon, daha az ağrı ve hızlı iyileşme Ameliyat sonrası iyileşme süresi kısalıyor: Yeni bir tedavi konsepti sayesinde, hastalar ciddi ameliyatlardan sonra bile bir iki gün içinde taburcu olabiliyorlar. “Fast Track” cerrahisi, ameliyat öncesi hazırlıkların hastayı daha az yıpratacak şekilde yapılması ve daha iyi bir ağrı tedavisine dayanıyor D aha az komplikasyon, daha az ağrı ve hızlı iyileşme. FastTrack cerrahisi kısaca bu şekilde özetlenebilir. Yöntem ilk başlarda ERAS olarak adlandırılıyordu. İngilizce açılımı “enhanced recovery after surgery” olan terim Türkçe'de cerrahi girişimden sonra hızlandırılmış iyileşme anlamına geliyor. FastTrack uygulamasıyla ameliyat olan hastalar gerçekten de daha çabuk ayağa kalkıyorlar. Cerrahlar, anestezi uzmanları ve bakım personeli, ameliyattan önce, ameliyat sırasında ve son CBT 1064/2 10 Ağustos 2007 rasında organizmanın mümkün olduğu kadar dengede kalması ve hastanın sadece kısa bir süre için bakıma muhtaç olması için çalışıyorlar. Fast Track cerrahisi ilk olarak Danimarkalı doktor Henrik Kehlet tarafından uygulanmıştı. Kehlet, kalın bağırsak ameliyatı geçiren hastalarının %50'isini cerrahi girişimden sadece iki gün sonra taburcu ediyordu. Bu önemli bir gelişmeydi. Nitekim hastanedeki nekahet evresi genelde iki haftadır. Danimarkalı doktor yöntemini, bağırsaklarının bir kısmı alınan hastalarda geliştirirken geleneksel prosedürleri uygulamadı. Mesela hastaları ameliyattan kısa bir süre öncesine kadar sıvı alabiliyor, ameliyattan sonra ise mümkün olduğunca kısa bir süre sonra normal yoldan (ağızmidebağırsak) beslenebiliyorlardı. Hastalar çabucak ayağa kalkıp dolaşabiliyorlardı. kendilerini iyi hissetmelerini sağlamak ve genel komplikasyonları önlemekti. Bunlar ameliyat bölgesinde değil bedenin diğer kısımlarında (örneğin kalp ve akciğer) çıkan komplikasyonlar. Özellikle de diyabet, yüksek kan basıncı, aşırı kilo ya da kalpdolaşım hastalıklarına sahip yaşlı insanlarda genel komplikasyon riski yüksektir. Yöntemi Berlin'deki Charité Kliniği'nde uygulayan Prof. Wolfgang Schwenk, kalın bağırsak ameliyatı geçiren hastaların üçte birinde genel komplikasyonlar görülmekte diyor. 2001 yılında kalın bağırsak ameliyatı geçiren yaşlı hastaların yüzde ikisi yaşamını yitirmiş. Fast Track yöntemine göre gerçekleştirilen cerrahi girişimlerde, ameliyat öncesinde uygulanan eziyet verici bağırsak yıkama prosedüründen kaçınılmakta. Yani bağırsağın tamamen temizlenmiş olması şart değil. Oysa on yıl kadar öncesine kadar hastaların bağırsaklarına mide sondasıyla on litre kadar sıvı iletiliyordu. Hastalar saatler boyu rahatsız edici bir pozisyonda tuvalette oturmak zorundaydılar ve prosedür çok ağır olduğu için de hastalar sürekli kontrol ediliyordu. Bu yüzden hastalar tamamen bitkin bir şekilde ameliyat masasına getiriliyordu. Daha sonraları sıvı gerçi üç litreye düşürüldü ancak bu da daha iyi sonuç vermedi deniyor Spiegel dergisindeki (Der Spiegel 30/07) araştırma yazısında. FastTrack cerrahisinde bu yüzden daha hafif bir yıkama uygulanıyor. Hastalar aç kalmak yerine ameliyattan önceki akşam bile az da olsa bir şeyler yiyebiliyorlar. Hatta ameliyattan sadece iki saat önce de su içmelerine izin verilmekte. Ve ameliyattan sonraki akşam, mide sondası ve infüzyon uygulamasıyla yatakta yatmak yerine, mesela yoğurt yiyebiliyorlar. Ayrıca bugüne kadar gerçekleştirilen FastTrack ameliyatlarında, bağırsak fonksiyonunun da daha çabuk normale döndüğü görülmüş. ayrıca ameliyattan sonraki günlerin ağrısız geçmesini de yardımcı oluyor. Bağırsak fonksiyonunu biraz daha yavaşlatan morfin benzeri ağrı kesicilere de gerek kalmıyor. İşte bu uygulamalardan sonra bağırsak ameliyatı geçiren hasta iki hafta yerine genelde ameliyattan sonraki beşinci günde taburcu edilebiliyor. Klasik ameliyata karşın FastTrack yöntemiyle ameliyat olan hasta ameliyattan dört hafta sonra evde çok daha rahat hareket edebiliyor. FastTrack konsepti neredeyse tüm ameliyatlarda uygulanabiliyor: ister fıtık, ister safra kesesi ya da prostat ameliyatı olsun hasta hep kısa sürede iyileşiyor. Hatta açık kalp ameliyatlarında bile. Ülkemizde Acıbadem hastanesinde uygulanan FastTrack cerrahisi sayesinde hastalar on iki gün yerine beş günde taburcu edilmekte. “Biz hastayı beş günde taburcu ediyoruz. Çünkü hasta kendisini çok iyi hissediyor ve çıkmak istiyor. Biz hastalarımızın yüzde doksanını beş gün içinde taburcu ettik” diyor Kalp Damar Cerrahisi Merkezi Sorumlusu Doç. Dr. Cem Alhan. Acıbadem hastanesinin web sitesindeki açıklamaya göre, dünyanın en prestijli örgütlerinden bir olan Toraks (Göğüs ve Kalp) Cerrahları Derneğinin İnternet'ten yayımladığı oranlarla Acıbadem hastanesinde yaptıkları ameliyatların sonuçlarını değerlendiren Alhan, ABD'de son iki yılın kalp ameliyatlarındaki ölüm oranının yüzde 2,99, kendi merkezlerinde ise bu oranın yüzde 1.1 olduğunu söylüyor. Normalde beş saat süren açık kalp ameliyatı Acıbadem hastanesinde sadece 2.5 saatte tamamlanıyormuş. YAŞLILARA ÇOK YARARLI FastTrack konseptine göre ameliyat edilen kalp hastalarının, mümkün olduğu kadar kısa bir süre sonra kendi kendilerine soluyabilmeleri çok önemli. Solunum hortumu, hasta, daha ameliyathanedeyken çıkarılmakta. Oysa klasik ameliyatlarda hasta, bir veya birkaç gün respiratöre bağlı kalır. Seksen beş yaşındaki hasta iki gün süreyle suni solunum cihazına bağlı kaldığında zayıf olan kasları daha da güçsüzleşiyor. Özellikle de yaşlı insanlar için FastTrack konsepti çok yararlı diyor uzmanlar. Bununla birlikte FastTrack yöntemi ameliyatın kendisini pek değiştirmiyor. Hızlı iyileşme büyük kesiklerde de laparoskopik girişimlerde de işlemekte. Fakat cerrahlar ameliyat hazırlıklarının hastayı bitkin düşürmeyecek şekilde gerçekleştirilmesi ve ameliyattan sonraki ağrıları azaltacak yöntemler uygulamaya dikkat ediyorlar. “FastTrack yöntemiyle, iyi bir ameliyatın tek başına iyi bir sonuç vermediğini” gördük diyor Alman doktor Schwenk. Özellikle anestezi uzmanları, mümkün olduğunca kısa süre etkili narkoz ilaçları vererek, hastanın daha çabuk uyanıp, zindeleşmesini sağlıyorlar. Hastaya ihtiyacı olduğu kadar da sıvı verilmekte. Bu şekilde yaranın iyileştirilmesini geciktiren sıvı birikimini önlemeye çalışıyor doktorlar. FastTrack yönteminde klasik bağırsak ameliyatlarında görülen komplikasyonlar ortadan kaldırılamıyor. Mesela seyrek dikiş gibi. Fakat buna karşın ameliyatın ardından ortaya çıkan akciğer iltihabı, tromboz (damar içinde pıhtı oluşumu) veya akciğer ambolisi çok daha ender olarak görülmekte. Nilgün Özbaşaran Dede KAYNAKLAR: www.bronline.de, Spiegel30/2007, www.acibadem.com.tr/SaglikRehberiDetay BEŞİNCİ GÜNDE TABURCU Ve tüm bunların dışında iyileştirilmiş ağrı tedavisi de bağırsak tembelliğini önlemekte. Neredeyse tüm FastTrack hastalarında narkoz yerine, sadece sırt omuriliğinin uyuşturulması, bağırsak sinirlerinin ameliyat travmasına gösterdiği reaksiyonu baskılayabiliyor diyor uzmanlar. Bu uygulama AĞRI TERAPİSİ Ayrıca FastTrack cerrahisinde ağrı terapisi ve iyileştirilmiş narkoz yöntemleri de önem taşımakta. Kehlet'in hedefi hastaların ameliyattan hemen sonra