Katalog

Jüpiter, ay boyunca Güneş'ten uzaklaşacağından görülme süresi giderek artacak. Gezegen ilk 1.5 haftadan sonra sabahları Güneş doğmadan hemen sonra çok kısa süreliğine görülebilecek. 1.8 kadir parlaklıklı gezegen, güneydoğu tarafta ve ufuktan en fazla 15 derece yüksekte sırasıyla Yay takım yıldızında (yıl boyunca da aynı burçta kalarak) yer alacak. Takvim resimde 7 ve 31. günlerde görünen yeşil gezegen Jüpiter'dir. Satürn, ay boyunca Güneş'ten giderek uzaklaşacak. Gezegen akşam geç saatlerden (21:30 dan) itibaren tüm gece boyunca sabah Güneş doğuncaya kadar 9.5 saat süreliğine doğudan batıya doğru 170 derece kadar geniş bir aralıkta Aslan (Leo) takım yıldızında (yıl boyunca da aynı burçta kalarak) görülecek. Satürn ufuktan en fazla 59 derece yüksekte yer alacak. Gezegenin parlaklığı da +0.5 kadir. Takvim resimde 24, 25 ve 26. günlerde görünen açık kahverengi gezegen Satürn'dür. 25 Ocak'ta sabah saat 07 civarında gezegen, şişkinay evredeki Ay'ın 3 derece kuzeyinde yer alacak. Ayrıca, Satürn ve bulunduğu burç gök atlasında da belirtildi. Uranüs, ay boyunca Güneş'e yakınlaşacağından görülme süresi giderek azalacak. Gezegen Güneş battıktan sonra akşam saatlerinden itibaren 2.5 saat süreliğine teleskop eşliğinde görülebilir. +5.9 kadir parlaklıklı sönük gezegen ufuktan en fazla 40 derece yüksekte güneybatıda Kova (Aquarius) takım yıldızında (yıl sonuna kadar da aynı burçta) yer alacak. Takvim resimde 11, 12, 13 ve 14. günlerde görünen açık mavi gezegen Uranüs'tür. Neptün, ay boyunca Güneş'e yakınlaşacağından görülme süresi azalacak şekilde akşam Güneş battıktan hemen sonra kısa süreliğine teleskop eşliğinde izlenebilir. +8 kadir parlaklıklı oldukça sönük gezegen ufuktan en fazla 24 derece yüksekte güneybatı tarafta Oğlak takım yıldızında (yıl sonuna kadar da aynı burçta) yer alacak. Takvim resimde 10, 11 ve 12. günlerde göAkşam Gece Sabah rünen Merkür 831 Mars Venüs mavi geMars Satürn Mars z e g e n Jüpiter 1231 Satürn N e p Uranüs tün'dür. Neptün Gezegenlerin görüleceği zamanlar: bilir. Bununla beraber, Yer'e düşenler özellikle ülkemiz sınırlarında olanlar için bir araştırma da yapıldı: “Türkiye'nin Meteorit Çarpma Kraterleri Envanteri: Kraterlerin Morfolojik Özellikleri ve Uydu Görüntüleri ile Bulunması” başlıklı çalışma, yürütücüsü de Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi FenEdebiyat Fakültesi Fizik bölümünden gökbilimci Prof. Dr. Mehmet Emin Özel (m.e.ozel@comu.edu.tr). GÜNCEL GÖKBİLİM HABERLERİ GÖKTAŞI YAĞMURU Ejderha (Draco) takımyıldızı civarından 15 Ocak arasında yağan Quadrantidler isimli göktaşı yağmuru 4 Ocak'ta en yüksek sayıya ulaşır: şehir ışıklarından uzakta, saatte 120 kadar göktaşı görülebilir. Bu sayı, normal gecelerde görülebilecek göktaşı sayısı (tüm gece boyunca yaklaşık 10 kadar) ile karşılaştırıldığında göktaşı yağmurunun önemi ortaya çıkar. Quadrantidler göktaşı yağmurunu izlemek isteyen okuyucular, özellikle 4 Ocak Cuma akşam saatlerinden itibaren tüm gece ve sabah saatlerine kadar kuzey taraftaki Kutup yıldızına yakın bulunan Ejderha takım yıldızı bölgesine bakabilirler. Bu takım yıldız Ocak ayının gök atlasından da görülebilir. Biriki göktaşının görülmesi yağmurun yerini de belirler. Ay'ın olmaması ve hafta sonunda gerçekleşecek olması göktaşı yağışını izlemeyi olumlu kılıyor. Bir saatte sayılabilen gök taşı gözlem sonuçları visual@imo.net adresine rapor edilebilir de... Göktaşları konusundan uzay meraklılarından gelen bir soru ve yanıtını da verelim: “...dünyada her gün gerçekleşmekte olan meteorik, kozmik çarpışmaların güncellendiği bir web sitesinin adresini verebilir misiniz?” En uygun adres: www.imo.net/, günlükgünceller için de www.spaceweather.com/ adresinden ve NASA sayfalarından (http://ssd.jpl.nasa.gov) bakıla CBT 1084/9 28 Aralık 2007 1 10 Ocak 1947 Bartın doğumlu değerli hocamız Prof.Dr. Fatma Şenel Boydağ 30 Kasım 2007 tarihinde Isparta'da yaşanan uçak kazasında hayatını kaybedenlerin arasındaydı. Kandilli Kız Lisesi'nden sonra (sene 1965) çalışma alanı olarak astronomiyi seçti; İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi Bölümünden AstronomiFizik mezunu oldu (1969). Doktorasını da yine aynı üniversitede tamamladı (1976). Padova Üniversitesi Asiago Astrofizik Gözlemevinde (İtalya) gözlemler yaptı, bilimsel çalışmalarını gerçekleştirdi. Riyat'taki King Saud Üniversitesinde (Suudi Arabistan), Yıldız Teknik ve Doğuş üniversitelerinde Fizik/Astronomi bölümlerinde fizikastronomi dersleri verdi. Batısıdoğusu ile Pazartesi 1 Salı Türk gökbilimcilerin ya Pazar 5 cumartesi 2 Çarşamba 3 Perşembe 4 Cuma bancı meslektaşlarıyla bi07.00 limsel işbirliğinin sürdürül07.00 07.00 07.00 07.00 mesine katkıda bulunmuşGüneş 7 Plüto 7 9 tur. Sevgili hocamız evli ve 6 12 10 11 bir çocuk annesidir. CumMerhuriyet Türkiye'sinin kadın Yeniay 17.30 kür 17.30 07.00 17.30 17.30 13.37 astronomlarından, ülkemiz 21.46 17.30 astronomi bilimine katkıla18 19 17 13 14 15 16 rı olan, bilim zengini hocalarından kendisini yetiştirİlkdördün 17.30 17.30 17.30 17.30 17.30 meyi bildiği gibi öğrencile21 23 26 rini de edindikleriyle besle 20 22 24 25 miş çok sevgili Prof. Dr. ŞeDolunay nel Boydağ hocamızın, yine 0.2:00 07.00 17.30 07.00 07.00 07.00 18.00 aynı kazada yitirdiğimiz 28 29 saygıdeğer Prof. Dr. Engin 27 30 31 Arık hocamızındiğer bilim son dördün insanlarımızıntüm kaybet0.7:00 0.7:00 0.7:00 0.7:03 0.7:00 tiklerimizin anıları önünde saygıyla eğiliyor, tüm aile Aylık gökbilim takvimi: Ocak ayı boyunca Ay'ın evreleri resimde verildi. Yeniayilk ve son döryakınlarına/sevenlerine/ast dündolunay evrelere tam ulaşma saatleri de belirtildi. Gece gökyüzü parlaklığı bu evrelerden ronomibilim tutkunlarına kestirilebilir ve uygun gözlem geceleri seçilebilir. Resimde ayrıca, Ay'dan yardımlanarak gökyübaş sağlığı diliyoruz. Özgeç zünü daha iyi tanıyabilmek için çeşitli Ay'lı gökyüzü sanal çizimleri ve saatleri de verildi; gerçekmiş, taziye ve fotoğraflı ay leri ile karşılaştırılabilir... Çizimlerde beyazlar yıldız ve renkli olanlar Ay ve gezegenlerdir. 2008 yırıntılı bilgilendirmeler lı 366 gün geçecek, Şubat ayı ile birlikte yılın kaçıncı günü olduğu da resimlerde belirtilmeye başTürk Astronomi Derneği lanacak... nin sitesinde (www.tad.org.tr) yer almakta. indekslerine giren dergilerde yayınlanmış doktora tez2 Galileo Galilei'nin teleskopu ilk kez gökyüzünü leri, ya da doktora sonrası tek ya da ortak bir araştırgözlemek için kullanmasının 400. yıldönümü olan ma ile bu ödüle aday olunabiliyor. Ayrıntılı bilgi 2009 yılı IAU (Uluslararası Astronomi Birliği'nin İnw w w . i s t a n b u l . e d u . t r / d u y u r u l a r / d u y u r u i c egilizce baş harfleri) ve UNESCO tarafından Uluslararik.php?996= adresinde. rası Astronomi Yılı (İngilizcesi ile International Year 4 “Evren Nasıl Oluştu?” kitap ODTÜ Geliştirme of Astronomy, IYA 2009; www.astronomy2009.org; Vakfı'ından (Ankara, 2007, ISBN 9944344234). Türkçe sitesi de www.astronomi2009.org). IAU'nun Yazarları: E. Beklen, H. Kırbıyık, N. Kızıloğlu, çağrısı üzerine birçok ülkenin Astronomi dernekleri Ü. Kızıloğlu. Günün astronomi resmi IYA 2009'u kutlamak üzere hazırlıklara başlamıştır http://antwrp.gsfc.nasa.gov/apod/ sitesinde günlük (140 kadar ülkenin katılımıyla dünya nüfusunun % olarak izlenebilir ki güne merhaba demenin en güzel 97'sine ulaşma potansiyeli var). 2008 Yılı boyunca haadresi. Aynılarının Türkçemize kazandırılmışına da zırlıklar sürdürülecek, 2009 takvim yılında da hem her www.bulutsu.org/ggg/ adresinden ulaşılabilir. ülkenin ulusal etkinlikleri ile hem de uluslararası etGökbilimden Türkçemize bir katkı: “Bir elime kinliklerle kutlanacak. Güneş'i diğer elime Ay'ı verseler...” türündeki doğal Türk Astronomi Derneği'nce (kısaca TAD; gerçekliği olan özlü söylemlerin gerçekleneceği tarih: www.tad.org.tr) IYA 2009 ülkemizde de etkin bir bi26 Ocak sabah saat 08:30. çimde kutlanacak. Amaç bu yıldönümünün TürkiBu yazıda kaynakça olarak kısmen “The Astronomiye'de kamuoyuna ve öğrencilere gökyüzünü, gökbilical Almanac 2008”den yararlanıldı. Teleskoplu gözlemler mi ve genel olarak bilimi tanıtacak ve ilgi uyandırave iyi yıllar dileğiyle. cak bir dizi etkinlik ve şenlikle kutlanmasıdır. Bu yönde ilk ve ortaöğretim öğrencilerine ve kamuoyuna çıplak gözle gökyüzünü tanıma, gecelik ve mevsimlik dönmeyi izleme bilgi ve zevkini yaymak, gezici otobüslerle küçük bir teleskop, bir saydam gösterisi ve sergiyi Türkiye'nin çeşitli yerlerinde kamuoyuna ulaştırmak, üniversitelerimizde astronomi kulüplerinin yaygınlaşmasını sağlamak, astronomi kulüplerinin küçük teleskoplarla donatılmasına çalışmak, bilim insanlarımızın kendi şehirlerinde ve ülkenin başka yerlerinde verecekleri konferansları desteklemek, öğrenci ve diğer gönüllüleri tüm astronomların yardımıyla eğitmek, sergiler hazırlamak, bunlar için malzeme üretmek, IAU kanalıyla gelecek malzemeyi Türkiye'de yaymak ve paylaşmak ve uluslararası etkinliklere de fikirlerimiz ve Türkiye'de üretilen malzeme ile katılmak. 3 İstanbul Üniversitesi Prof. Dr. Nüzhet GÖKDOĞAN'ın beşinci ölüm yıldönümü nedeniyle “Astronomi Bilim Ödülü” düzenlemekte. “Astrofizik Bilim Alanında” yayınlanmış araştırmalar ile ödüle aday olunabiliyor. Prof.Dr. Nüzhet Gökdoğan'ın ölüm tarihi olan 23 Nisan 2003'ten bu yarışmanın son başvuru tarihi olan 18 Ocak 2008'e kadar, uluslararası atıf GÖKYÜZÜ