Katalog

HAFTALIK BULMACA 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 SOLDAN SAĞA 1. İlk başarılı buharlı treni yapan İngiliz makine mühendisi (resimdeki) “Cahit ...” (matematikçi). 2. “Andre Marie ...” (Elektromıknatısın ilk örneğini tasarlayan Fransız bilgin) Okyanusya’da bir ada ülkesi “Tomb ...” (bilgisayar oyunu). 3. Büyüteç İri, kepekli un Gökada. 4. Kısaca Elektrokardiyogram Kafkas dağ köyü “Michael ...” (Elektrik motorunu ve transformatörü bulan İngiliz fizikçi ve kimyacı) Manganezin simgesi. 5. “Etienne ...” (İlk içten yanmalı motorun tasarımını yapan, Belçikalı mühendis) Öğütülmüş susamın koyu sıvı durumu Voltamperin simgesi Sayıboncuğu. 6. Osmanlı padişahlarının adlarının sonuna getirilen unvan Hintirmiği “Cilalı ...” (Sinemada Feridun Karakaya’nın yarattığı tip) Kalayın simgesi Talyumun simgesi. 7. Yolcu evi Bir tür balık ağı Denizin örttüğü vadi Hoş kokulu. 8. Altın postu aramaya gidilen, Argonautlar seferinin kahramanlarından birisi Elektrik akımının şiddetini azaltıp çoğaltmaya yarayan araç Nâzım Hikmet’in soyadı. 9. Banka otomatik veznesi Artıuç “Zamanla nasıl değişiyor insan / ... resmime baksam ben değilim” (C.S. Tarancı) Yunanlı. 10. “Antoni van ...” (Mikroskobu bulan, mikropları inceleyen ilk insan olan Hollandalı bilgin) “Stanislaw ...” (bilimkurgu yazarı). 11. Demiryolu Bromun simgesi “Ladislao ...” (Tükenmezkalemi bulan Macar asıllı Arjantinli sanatçı). 12. Kısaca Lied Suyun buz tutması 0 derece, kaynaması 80 derece esas alınıp, ikisi arası seksen eşit parçaya bölünerek elde edilen sıcaklık ölçer Akciğer. 13. Tanzanya’nın plaka işareti “Radar”ın kısa yazılışı Nesnenin kendisi Arseniğin simgesi. 14. Karşılık, ödün Geminin, zinciri toplayıp demirini kaldırmaya hazır bulunması Saat kadranı. 15. “Yüzyıl”ın kısa yazılışı Değerli bir taş Eğilim. YUKARIDAN AŞAĞIYA 1. Termometreyi bulan, İtalyan matematikçi, fizikçi ve gökbilimci. 2. Avustralya’da yaşayan bir cins devekuşu Tellürün simgesi “Sir Humory ...” (Madencilerin kullandığı emniyet lambasını bulan, İngiliz kimyager). 3. Julius Robert ...” (Hidrojen bombası üzerinde çalışmayı reddettiği için komünistlerle işbirliğiyle suçlanan, Amerikalı nükleer fizikçi) Denk, eşit. 4. Rodyumun simgesi Keseliayı Birleşik Arap Cumhuriyeti (kısa). 5. Huzursuz, sinirli “Tom ...” (Mark Twain’in bir romanı). 6. Otlar Veri Mihrak. 7. Uygun, yaraşır Eşanlamlı Matematikte sabit bir sayı. 8. Keçi kulundan hayvan çulu, yem torbası gibi şeyler dokuyan kimse Toryumun simgesi Tek, eşi olmayan. 9. Japonya’ya atom bombası atan ABD uçağı İçbükey. 10. Bir çeşit güvercin Kan “... Yerde Kar Var” (Adamo’nun ünlü şarkısı) İstatiksel bir seride en çok tekrarlanan terim. 11. Derviş selamı Çok eski tarih anlatan bir deyim sözü Bir tür rakı Bir nota. 12. Diyarbakır’ın bir ilçesi Eşyaya ve hayvanlara vurulan damga Bir taşıtta bir alma. 13. Budun ön kısmından elde edilen dana eti “Louis Victor Duc de ...” (Maddenin ışık gibi dalgalar halinde hareket edebileceğini söyleyen Fransız fizikçi) İndiyumun simgesi. 14. “Antoine Laurent ...” (Kimyasal Terminoloji’nin ilk prensiplerini oluşturan Fransız kimyacı) Yemin. 15. O yerde Astatin simgesi “Samuel ...” (Telgraf alfabesini bulan Amerikalı mucit). 16. Dişi deve Gümüşün simgesi. 17. “Köylü ...” (Honore de Balzac’ın bir romanı). 18. Bayağı Bir maddedeki kükürt oranını saptamak için kullanılan alet. 19. Renyumun simgesi Kalın sopa, değnek. 20. “Benjamin ...” (Odaklı mercekleri ve paratoneri icat eden, Amerikalı politikacı ve bilim adamı). Hazırlayan: İlker Mumcuoğlu 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 ilginç SORULAR Yıldız ve gezegenler hakkında bilgi kaynakları Soru: Yıldız ve gezegenler hakkında bilgi sahibi olmak isteyenler için üniversitelerde kurslar var mı? (İstanbul'da yaşayan Guia Kaslowski soruyor) Yanıt : Hasan Hüseyin Esenoğlu, Astronom Dr., İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü [mailto:esenoglu@istanbul.edu.tr] İstanbul Üniversitesi'nde maalesef halka açık astronomi kursları yok. Ancak, Mayıs ayı içerisinde Beyazıt Kampusu'nda yer alan bölümümüzde 34 gün süren gökyüzü şenliği yapıyoruz. Şenlik boyunca yıldız ve gezegenler dahil çeşitli gökbilim konularında seminerler verilmekte, akşamları da teleskop ile gök cisimlerine baktırılmakta. Bu şenliğe katılabilirsiniz..Mayıs ayı başlarında tekrar bana yazın, bu etkinliğin tarihini size bildireyim. Öte yandan, istediğiniz türden kurslar, yaz okulları/gözlem şenlikleri/halk günleri gibi isimler altında ve genelde yaz aylarında Çanakkale, Ankara ve İzmir'deki üniversitelerde ve Tübitak Bilim Teknik Dergisi'nce yapılıyor. Dilerseniz oralara katılabilirsiniz. Adresleri aşağıda: Çanakkale18 Mart Üniversitesi Astrofizik Araştırma Merkezi ve Ulupınar Gözlemevi http://physics.comu.edu.tr/caam/yazkampi.htm Ankara Üniversitesi Rasathanesi http://rasathane.ankara.edu.tr/populer/halkgunprogrami.php AnkaraTübitak Bilim ve Teknik Dergisi gozlem@tubitak.gov.tr veya http://www.biltek.tubita.gov.tr/etkinlikler/gozlem İzmirEge Üniversitesi Fen Fakültesi Astronomi ve Uzay Bilimleri serdar.evren@ege.edu.tr Ayrıca,Gökyüzünü Tanıyalım isimli TUBITAK Popüler Bilim Kitabı'ndan da yıldız ve gezegenleri öğrenebilirsiniz. Kitapçılarda satılmakta olan bu kitabın yazarları: Prof.Dr. M.Emin Özel ve Dr. Talat Saygaç. Hasan Esenoğlu, İstanbul Üniversitesi http://www.istanbul.edu.tr Kesilince koyulaşan elma Soru: Elma dilimleri kesilir kesilmez niçin kahverengi bir renge dönüşür? Kararma nasıl engellenir? Yanıt: Massachusetts Üniversitesi'nden gıda bilimcisi Lynne McLandsborough'un yanıtı: Elma kesildiği veya ezildiği zaman hasarlı doku oksijen ile temas eder. Bu temas sonucu oksijen, bölgedeki bileşimler ile reaksiyona girer ve kahverengileşme meydana gelir. Doku hücrelerine oksijen girince, PPO (Polifenol oksidaz) enzimi hızla elma dokusunda bulunan fenolik bileşimleri okside eder. Bu bileşimler renksizdir ve amino asitlerle reaksiyona girerek dokunun içinde koyu renkli ikincil ürünler oluştururlar. Koyulaşmayı engellemenin bir yolu taze kesilen dilimlerin üzerini şeker veya şekerli şurup ile kaplamaktır. Bu önlem, oksijenin dokulara sızmasını önleyerek kahverengileşme sürecini yavaşlatır. Limon veya ananas suyu da antioksidan içerdiği için renk değişimini engeller. Kahverengileşme yalnızca elmada görülmez. Renk kararmasına yol açan PPO (polifenol oksidaz) enzimi hemen hemen tüm bitki dokularında, bakterilerde, hayvanlarda ve mantarlarda bulunur. Kaldı ki PPO'ya bağlı renk kararması her zaman istenmeyen bir durum değildir. Çay, kahve ve kakaonun bilinen renkleri, üretim süreci sırasında meydana gelen PPO enzimatik koyulaşmasının bir sonucudur. ULU P ER HA D İ AMB N A T A T OZ NA T S İ R K E R U H U RÖN T G E N E S AM İ ODEON E P S İ LON BER US TUR L AP EM İ K T A L A S S E R TUBA AR İ ZON T R EMO L İ T L İ S E KA L RAK MEG K TON P AGODA OB İ C İ Y E MN EMO T E K AH AYN İ KE Z GU R R KA T A LODOS AGÜ L ER KS ENON U Y A R L AMA K OY A OŞAP I RAK KRA T RA AU İ KAROS U S İ B AR RE A S L E E L N İ AM İ DL E ER R İ d ü ş ü n BUL ŞEKER BAYRAMINIZ KUTLU OLSUN Şeker bayramı. Bayramınızı en iyi dileklerimle kutlarım. Bayram dolayısıyla hazırladığım bulmacada 19 değişik harf bulunmaktadır ve 16 tabanlı sayı sistemine göre düzenlenmiştir. “ŞEKER” ve “BAYRAMI” sözcüklerindeki dokuz harf, alfa sayısal rakamlardan oluşmaktadır. “BAYRAMI” sözcüğünde birbirinden farklı altı alfa sayısal rakam bulunmaktadır. Dokuz harften geri kalan “Ş”, “E” ve “K” harfleri, birbirinden farklı üç alfa sayısal rakamdan oluşmaktadır. Bu üç harfi simgeleyen rakamlar, 10 tabanlı sayı sistemine göre “ŞEKER” ve “BAYRAMI” sözcükleri birer “ASAL” sayı olacak şekilde tespit edilecektir. 19 harften geri kalan 10 harfte 0'dan 9'a kadar 10 değişik rakam bulunmaktadır. SORU: “ŞEKER” ve “BAYRAMI” sözcüklerini 10 tabanlı sayı sistemine göre simgeleyen sayıların ayrı ayrı rakamlarının toplamı kaçtır? Düzenleyen: Süleyman Çeviker 1071.sayıdaki “Yollarına gül döktüm, gelir de geçer diye” isimli bilmecenin yanıtı: Sayı = 1798169 Bilmeceyi doğru çözen okuyucularımız: Sebahattin BektaşSamsun, Necah BüyükduraAnkara CBT 1073/ 23 12 Ekim 2007