Katalog

TARTIŞMAEDİTÖRE MEKTUP Türkiye: Araştırma verimi üzerine politikanın etkisi Research Trends*, ilk sayısında Türkiye'nin bilimsel makale sayısındaki artışı ele aldı: “20002006 yılları arasında dünya ile bir karşılaştırma yapılırsa, makale sayısındaki artış, dünyada yıllık ortalama %3,5'luk bir büyüme gösterirken, Türkiye'de yıllık ortalama %17'lik bir büyüme gerçekleşmiştir. Bu artışı nasıl açıklayabiliriz?” Yazıyı sunuyoruz: kınız). 20002006 yılları arasında dünya ile bir karşılaştırma yapılırsa, makale sayısındaki artış, dünyada yıllık ortalama %3,5'luk bir büyüme gösterirken, Türkiye'de yıllık ortalama %17'lik bir büyüme gerçekleşmiştir. Bu artışı nasıl açıklayabiliriz? OECD kayıtları [1] makale sayısındaki artışla uyumu gösteren verilerdeki eğilimi tanımlamaktadır. Şekil 2, Türkiye'deki araştırmacı sayısının artışını gösteriyor. Bu iki grafikteki verileri karşılaştırarak, bir ülkede araştırmacı sayısının artması ile o ülke adresli kuruluşlardan daha fazla makale yazılacağı ve yayınlanacağı sonucuna ulaşabiliriz. Araştırma makalesi ve araştırmacı sayısındaki bu artış, Türkiye içinde yükseköğretime ayrılan fonların artışıyla da örtüşmektedir. Şekil 3, aynı zaman aralığında yükseköğretime ayrılan fonlardaki büyümeyi göstermektedir. Bu göstergeler artma eğilimindeyken, araştırma alanları arasındaki fark da belirginleşmektedir. Şekil 4, Scopus'a kayıtlı 2006 yılındaki Türkiye adresli araştırmaların alanlara göre dağılımını gösteriyor. Tıp ve hayat bilimleri alanındaki araştırmalar yayın açısından halihazırda başı çekmekle birlikte, fiziksel ve matematiksel bilimlerden de önemli katkılar yapılmaktadır. Ulusal düzeyde ele alırsak, araştırma fonları, araştırmacı sayısı ve makale sayısı arasında açık bir ilişki vardır ve Türkiye bunun istisnası değildir. Bu tür veriler, ulusal bilim sisteminin alt yapısını güçlendirmek ve bir bilgi ekonomisini işlemek için her düzeyde sorumluları bilgilendirir ve yol gösterir. Şekil1 1: Türkiye'nin 20002006 yıllarında bilimsel dergilerde yayımlanan makale sayısı (Kaynak: Scopus). “Bu önemli büyümenin ikinci nedeni okutman, yardımcı doçent, doçent, ve profesörlük düzeyinde bir akademik kadroya müracaat edebilmek için genelde 2000 yılından sonra başlatılan atama kriterleridir” diyen Saraç şöyle devam etmektedir: “Benim üniversitem, doçentliğe müracaat edebilmek için en azından üç, profesör olabilmek için de buna ilave olarak 4 tane uluslararası makale yapmayı şart koşuyor. Her üniversite buna benzer kendine özgü atama kriterlerine sahiptir ve bu tür kriterler de makale sayısındaki artışı etkilemiştir.” Çeviri: Hasan SeçenRamazan Altundaş, Atatürk ÜniversitesiErzurum, Prof. Cem Saraç'ın özel katkısı ile... *Research Trends, ilk sayısını Eylül 2007'de yayımlayan, bibliyometrik analizlere dayalı olarak bilimsel eğilimleri nesnel ve güncel bir bakışla değerlendiren iki aylık bir dergidir. Ç.N. Webadresi: www.info.scopus.com/researchtrends/Issue1Resear chTrends.pdf Kaynaklar: (1) OECD Main Science and Technology Indicators, Vol. 2007 (2) OSYM (2007), Student Selection and Placement Center, Research and Publishing, http://www.osym.gov.tr/ (3) Demirel, I.H., Sarac, C. and Ozgen T. (2007) “Science in Turkey, 19732006”. Science Magazine, AAAS. (4) OECD (2007) “OECD Health Data 2007, How Does Turkey Compare”, Retrieved September 21, 2007. http://www.oecd.org/dataoecd/46/5/38980477.pdf (5) The Ministry of Health of Turkey “Performancebased payment system in the Ministry of Health Practices”, Retrieved September 21, 2007. http://www.saglik.gov.tr/EN/BelgeGoster.aspx?17A16AE30572D313AAF6AA849816B2EF07A5EC3E4D661B32 Şekil 2: 20002004 Yıllarında Türkiye'nin ArGe'de çalışan aktif araştırmacı sayısı (Kaynak ÖSYM 2007) [2] İKİ NEDEN Şekil 3: 20002004 Döneminde Türkiye'de yükseköğretime sağlanan fon. (Kaynak: OECD) A CBT1073/20 12 Ekim 2007 raştırmanın tanımı yapıldığında, Amerikan uzay bilimcisi Dr. Carl Sagan'ın “bir yerde harika bir şey bilinmeyi bekliyor” sözü akla gelir. İlham verici bu söz, bize şu gerçeği yansıtır: Dünyanın her tarafında “esasında gökbilimlerde olduğu gibi dünyanın dışında da” araştırma mevcuttur ve bütün ülkelerde araştırmacılar, önemli gelişme ve buluşlar yapmak için işbirliği yaparlar. Bu makale, küresel boyutta araştırmanın doğasını yansıtmak için hazırlanan makaleler serisinin ilkidir. Bu makale serisi, ülkelerin araştırma eğilimlerini kapsamakta ve bütün dünyadaki bilimsel araştırma iletişiminin artışını incelemektedir. İlk analizimizi, son yıllarda makale yayınında güçlü bir artış gösteren Türkiye üzerine yapıyoruz (Şekil 1'e ba Biz bu konuda Türkiye'den konunun içyüzünü bilen Ankara Hacettepe Üniversitesi Mühendislik Fakültesi profesörü Cem Saraç'la konuştuk. Cem Saraç yukarıdaki şekil ve tabloları [3] açıklayabilecek iki önemli neden olduğunu söyledi. Bunların her ikisinin de politika değişikliğiyle ilgili olduğunu söyleyen Saraç “Birinci neden, Türkiye Sağlık Bakanlığı’yla ilişkilendirilebilir” dedi. Gerçekten, OECD göstergeleri [4] işaret etmektedir ki, Türkiye'deki kişi başına sağlık harcaması 20002005 arasında reel rakamlarla her yıl için ortalama %5,8'lik bir artış göstermiştir. “Bu büyüme oranı, yıllık %4,3 ortalamaya sahip olan OECD ülkeleri arasında en hızlı büyüme oranlarından birisidir ve OECD ortalamasına göre belirgin bir şekilde daha yüksektir. Dahası, 2004 yılında eğitim ve araştırma hastanelerinde uygulamaya başlanan ülke çapındaki performansa dayalı katkı ödeme sisteminin [5] bir parçası olarak, klinik ve yardımcı şefler, şef intörnler ve uzmanlar belirli sayıda makale yayımlamak suretiyle ilave puan Şekil 4: 2006 yılında Türkiye adresli makalelerin alanlara göre dağılımı. Kaynak: almaktadırlar. Scopus