Katalog

SANAT VE TASARIM GÖNÜLDEN BİLİME Ahmet İnam Soru: 6 kırılma onkatıs nedir kent tarihinde? Yanıt: Birincisi tarım kültürünün merkezinde yer alan ilk çağlar kültürü. İkincisi Pagan kültürü. Üçüncüsü Hristiyan kültürü. Dördüncüsü İslam kültürü. Beşincisi Cumhuriyetin hemen öncesi ve sonrası. Altıncısı 1950'den sonrası. 1950'yi, Pagan kültüründen Hristiyan kültürüne geçişten daha sert bir kırılma noktası olarak görüyorum. Soru: Sözün başında, bu serginin bir Üçlemenin ilki olduğunu söyledin. İkincisi nedir? Yanıt: 27 kasım 2007'de Contemporary Art İstanbul'da yine Broadway Gallery adına üç sanatçıdan biri olarak yer aldığımda, üçlemenin ikincisi gerZenger’in oturma birimi çekleşecek. BU büyük bir enstelasyon olacak, aşağı tasarımlarından yaklaşık 25 metre kare aynadan oluşan zemine yerleşecek.. Bu da 2530 parça heykelden oluşan tek bir düzenek, yapı. Soru: Bunun ana fikri ne? Yanıt: Burada kent fikri biraz daha netleşiyor, biraz daha İstanbul'un üzerine yaklaşıyor; her nesnenin karmaşık fenometrik biçimlerinin temelde kentin geçmişindeki 6 kırılma noktası arasındaki kurumları, olayları soyut geometrik biçimlere taşıyor... Soru: Katmanlar arasında geçişi nasıl ifade ediyorsun? Yanıt: Katmanlar arasında biçimsel bir farklılık yok. Biri öbürünün negatifi, kalıbı vazifesi görüyor. Katmanın sonu siyah olarak bitiyor, üzerinde düşen herşeyi yansıtacak bir nitelik.. diğer ise kırmızı ile başlıyor. Dinamizm ve geleceğe ilişkin pek çok şeyi içerken.. Soru: Üçlemenin sonuncusu ne olacak? Yanıt: Daha henüz kafamda oluşuyor, ama bunlara hiç benzemeyecek, birdenbire orada büyük bir sükunet var, kargaşanın sonunda müthiş bir sükünet... Soru: Orada umudunu mu yansıtıyorsun? Çünkü toplumsal olayların gelişimi pek de öyle göstermiyor.. Sen bir senfoni mi kurmaya çalışıyorsun.. Yanıt: Tabii aslında herşey bir müzik...küçük küçük tınılar, karşıt yapılar var... Üçüncüde belki tabanda ve tavanda aynı olayın iki farklı yansımasını olabilir. Fakat finali henüz yazmadım. Zenger'e www.yilmazzenger.com; adresinden ve New York sergisinin fotoğraflarına www.broadwaygallerynyc.com/?cat=6'dan ulaşabilirsiniz. İnsan yaşamı, Foucault'un dediği gibi bir şiir olabilir. Bir resim. Bir müzik. Bir sanat yapıtı. Bir Sanat Yapıtı Olan Yaşam Estetik yaşam, noetik, estetik, etik boyutların öne çıktığı, bu boyutların önümüze açtığı olanaklarla beslenen yaşamdır. Bu yaşamda estetik olan, anlamdan, değerlerden yoksun olamayacağı için estetik daima nooestetiktir, anlam ve değerlerle yoğrulan estetiktir. Elbette bu estetik yaşamdan yanadır, yaşamın gelişmesinden yana, bundan dolayı etikle yoğun dokunmuş bir yaşamdır. Estetik yaşam deyiminde, estetiği hep, “nooetikoestetik” olarak okumak gerek. Neden noetik boyut kaçınılmazdır, estetik yaşamda? Estetik yaşadığının bilincinde olmak, anlamını kavrayabilmek, Sokrates'in “irdelenmemiş yaşam yaşamaya değmez” savı ışığında düşünüldüğünde körü körüne estetik yaşamın boşluğunu aşmak için gerekli oluyor. Bu açıdan bakıldığında, anlamı ve değerleriyle, öteki odaklı birlikte yaşamı başarmak için etik boyut da zorunlu görünüyor. Estetik yaşam, eskilerin deyimiyle mânâ ve lezzetiyle, elbette edebiyle estetik yaşam olabilir! Diğer bir söyleyişle, estetik yaşayan neyi, nasıl yaşar? Güzeli yaşar. Her an değil. Sürekli değil. Estetik yaşam, har ânı haz dolu, keyifli bir yaşam olmayabilir. Güzeli yaşamak, bir bileşke olarak güzel yaşamaktır, yaşananların bir biçimde sıkıntılar, acılar, zorluklar arasında güzel olması demektir. Nedir güzel? Salt bireysel olarak yaşanan, paylaşılabilen betimlemeleri yapılamayan bir yaşantı mıdır? Güzel bir yaşantıdır, yaşanan bir yaşantılama biçimi. Yaşananı yorumlayan bir yaşantı. Paylaşılabilen bir yaşantı. İnsan güzeli gördüğü gibi, güzele, güzelle de görür, kendi yaşamını güzel kılabilir. Diğer insanları da güzel eylemesiyle etkileyebilir. Her estetik yaşayan çevresinde bir estetik alan oluşturur. Bu estetik alanların bir araya gelmesiyle estetik iklim oluşur. Güzel yaşam, bir estetik alanla, estetik iklim içinde yaşanır. İklim güzel yaşamların etkileşim ortamıdır. Güzel yaşam, estetik yaşam, etkileşimlerin yaşandığı, bir iklim gerektiren, ortam gerektiren bir yaşamdır. Güzelleşim yaşayan, güzellenen, estetik yaşamında güzel olmakta olan iklim içinde biricikliği ile yaşamaktadır. Özgür, özerk ve kendine özgü biri olarak. Güzel yaşayan, öncelikle bu güzelliği ve zorluklarını, sıkıntılarını kendisi duyar. Ömrünün bir güzel yapıt olması, bu güzelliği öncelikle kendisinin görmesini gerektirir. Güzel yaşam ile sanat yapıtının güzelliği arasında nasıl bir ilgi vardır? Güzel, yalnızca sanat yapıtlarına yüklenen bir sıfat değildir. Doğa da güzel olabilir. İnsan da. Bir düşünce de. Bir ân da. Bir süreç de. Bir sevdâ da. Güzel, bir duyuştur, yaşantıdır. Bir düşüncedir de. Bire eylemdir aynı zamanda. Güzel bir değerdir. Güzel sıkıştığımız dünyanın içinde bulunup, üstü örtülü, keşfedilmemiş olanakların estetik açıdan keşfiyle ortaya çıkan, dünyanın çok boyutluluğun, başka türlü olabilmesinin bir işaretidir. Güzeli yaşayamayan, insan olma olanaklarının çok azını gerçekleştirebiliyor demektir. Konusuyla ilgili sorunlarla uğraşan bir bilimci, bu uğraşının yoğunluğunda güzeli yaşayamıyorsa, ruhunu katı bir entelektüelizmin kapanına kaptırmış demektir. Güzel özgürleştirir, ufuk açar. Güzel, noetik, etik, estettik boyutlarıyla insanın kendi iç gücünü bulmasına önemli katkıda bulunur. İnsan yaşamı, Foucault'un dediği gibi bir şiir olabilir. Bir resim. Bir müzik. Bir sanat yapıtı. Elbet bu yargıyı o insanı tanıyan, biyoğrafik sanattan anlayan, yaşamöyküsel sanat erbâbı verecektir. Yaşamını sanat yapıtı kılanların sanatına örneğin Fransızca olarak L'art biyographique diyebiliriz! Yaşamöyküsel sanatçıların tarihini kim yazacaktır? Birçok yaşamöyküsel sanatçı yaşamlarını bir sanat yapıtı gibi yaşamış, bunu fark etmemiştir bile. Yirmi birinci yüzyılın eşiğinde yaşamöyküsel sanat sanatçılarını beklemektedir. Yılmaz Zenger: Üretim, Temel Yaratıcı Eylem Hayatını tasarımcılıkla kazanmaya çalışıyor. İTÜ'de mimarlık okudu. Doktora çalışması kentleşme, tarihkent dokuları üzerindeydi. Bu araştırma alanını hiç terketmedi ve bunları aynı zamanda sürdürdüğü heykel ve resim alanında da kullandı. Tasarımlarını da aslında birer heykel olarak tanımlıyor. kendisine atfedilen ressam veya heykeltraş tamınıma çok sıcak bakmıyor. O, resmi ve heykeli kendi amaçlarına, kendini dile getirmek için alet ettiği düşüncesinde. Yapıtlarının tümünde geometri temel alt kimlik, ve de kent. Zenger, bir ürün üretmeyi bir felsefi çözümleme olarak görüyor. Kentle ilgili heykellerinin ilk büyük sergilemesi İstanbul Mövenpick otelde görülebilir, 490 metre karelik bir havuz alanı içinde ve 12 metrelik bir yükseklikte bir heykeller gurubu. Burada kentin geçmişindeki dört kültürel katmanı anlatıyor. Bu heykel olmakla beraber aynı zamanda bu yazıt niteliğinde. En başarılı en önemle yaptığı iş olarak, 50 yıldan beri hemen hemen kesintisiz sürdürdüğü hocalığını öne çıkartıyor. İTÜ Mimarlıkta “Tasarımda Görme” diye bir son sınıf lisans dersi var. Anadolu Üniversitesin’de de bu dönem “Geleceği Tasarlamak” başlıklı, kendi adına açılan bir yüksek lisans dersi başlayacak. Ayrıca, başka tasarımcıların ve öğrencilerin ürünlerini yaşama geçirmek onunu için bir tutku, bundan haz alıyor. Öğrenci projelerine desteği var, Bilim Merkezi projelerine sürekli desteği söz konusu. Kendi tasarımlarını ve ünlü tasarımcıların yurtiçi ve dışında ürünlerini üretiyor. Borusan'da Peter Eisenmann'ın bir enstelasyonunu, dijital evini burada üretti. New York'ta ünlü mimari büroların pek çok uygulamasını hayata geçirdi. Yılmaz Zenger, düşüncelerle nihai ürünler arasındaki önemli bir üretici boşluğunu profesyonelce doldurmayı seviyor. Çünkü üretimin aslında temel bir yaratıcı eylem olduğu kanısında. New York'ta 99 dan bu yana 6. Sergisi açtı. İstanbulda dört sergi açtı. Endüstriyel tasarımlar yapıyor. ATM cihazlarından sergi alanları tasarımlarına kadar uzanan pek çok alanda ürettikleriyle hayatını kazanıyor! CBT 1073/10 12 Ekim 2007