Katalog

TEKNOLOJİ=YAŞAM Edip Emil Öymen eoymen@bilgi.edu.tr kitap BİR YAZAR İKİGÜZELKİTAP Bir dershane öğretmeni. İzmir’de pek adı duyulmamış bir dershanede kimya öğretmeni. Yıllardır ülkemizde çıkmış hemen tüm popüler bilim ve bilim felsefesi kitabını okumuş ve de sindirmiş. Sonra da bunları bir bilim ve bilim felsefesi tarihi perspektifinde, belki de o kitapların tümünden daha iyi ve doyurucu olarak meraklı okuyucuya yansıtmış. Ramazan Karakale: 1Atomun Peşinde (Atomos’tan Kuantuma) İnkılap, İstanbul 2005 2Atomun İçinde (Kuvantumdan Kuarka Doğa, Biz ve Bilgimiz) Güncel Yayıncılık, İstanbul 2006 Adlarının da belirttiği gibi ilki atom kavramının doğuşunu ve olgunlaşmasını hikâye ederken ikincisi atom ve ötesinin içinde neler olduğunu anlatmakta. Bu anlatımda tabii ki fizik ve kimyanın atomun yanındaki serüvenlerine de yer verilmekte. İyi bir öğretmenin dilyle yazılmış bu öyküler hem işin fiziğini ve kimyasını hem de yeterli dozda felsefesini çok iyi anlaşılır bir dille hatta neredeyse bir detektif öyküsü gibi sunmakta. Gelelim kusurlarına: Birincisi elime basımından sonra geçti. Dizgisi biçim ve tipo hataları bakımından yılların İnkılap’ına yakışmayacak denli kötü. Kelime kelime, satır satır gözden geçirip yazara gönderdim, umarım ikinci basımında bu düzeltmeler uygulanır. İkinciyi ise müsvedde aşamasında incelerken hem olabilecek yazılım hatalarını hem de çoğu, yazarın yararlandığı çeviri kitaplarda, çevirenlerin konuyu bilmemelerinden ve de bilene sormamalarından kaynaklanan hataları düzeltmek olanağı oldu (bu gibi hatalar birincide de söz konusuydu, umarım bunlar da düzelir). Dolayısıyla ikinci kitap benim görüşümce, kalın oluşu dışında sorunsuz; iki cilde bölünseymiş daha pratik olurmuş. (Ha, bir kusur da birincide doğru yazdığı "kuantum"u ikincide "kuVantum" olarak yazması. Ben "laboratuar"ı da "kuantum"u da, benzerlerini de "V"li yazsa bile "V"li okuduğunu görmedim, ya siz?) Her ne olursa olsun Ramazan Karakale’yi, yabancı dildeki benzerleriyle aşık atabilecek çapta böyle bir eseri yazmaya giriştiği ve gerçekleştirdiği için candan kutlarım. R. Ömür Akyüz Yeditepe Üniversitesi Fizik Bölümü Soru: Heykelden ses nasıl çıkar? Yanıt: İmge gücünü geliştirirsen çıkar. Müzede sanat eğitimi nasıl verilir? Dünyanın mükemmel sanat müzelerinden New York’taki Museum of Modern Art (MoMA) ve çocuklara 5 yaşından itibaren sanat eğitimi vermek için kurduğu web sitesi: moma.org/destination. "Hedef: Modern Sanat" sitesini ziyaret eden bir uzaylı, gemisiyle MoMA’nin damına inip müzede geziniyor. Sonrası? 58 yaş çocuklar için oyun ve eğitim. Örneğin, Frida Kahlo’nun tanıtıldığı bölümde dolanmak 5 yaş için de 55 yaş için de zevk. Kahlo’nun ünlü otoportresiyle fotoğrafı yanyana. Soru: "Hangisi tablo?" 5 yaş için bu soru, aslında oyun. Ve sorular, Frida Kahlo’yla ilgili önemli bilgiler ortaya çıkana kadar sürüyor. Çocuk, fotoğrafı çeken ünlü sanatçının adını bile öğreniyor. Tablonun çerçevesinin özelliklerini de (boyalı ayna parçalarından yapılmış!) Tablonun ayrıntılarına gelince: Evet, arkadaki egzotik bitkiler, sanatçının yaşadığı memlekete özgü (Meksika!). Frida’nin özel trajedisi: 15 yaşında geçirdiği trafik kazası, ömür boyu çektiği ağrılar, azap, kötürümlük... MÜHENDİSLİKMİMARLIK ÖYKÜLERİ “Mühendislik ve Mimarlık Öyküleri” ülkemiz sanayi gelişiminde, başarılı ilk uygulamaları hatırlatmak ya da bilinmesini sağlamak, ülke kalkınmasının temeli olması geneken üretim süreçlerinde mühendis ve mimarların ne denli önemli olduğunu vurgulamak ve bu süreçte yer alan bilim ve teknik insanlarını gecikmiş bir vefa borcu ödemek için yazılmış. İçinde yer alan konular ise şöyle: Kömüre giden demiryolu, Cumhuriyetin ilk yıllarında sanayi politikaları ve Sümerbank, Refik Fenmen: Mühendisliği ve eğitimciliği ile örnek bir fen adamı, Beyaz şek e r i n acılaşan öyküsü, Cumhuriyet’in kuruluşundan bir mühendislik öyküsü, Cam sanayiimiz, İzzetin Silier ile odalarımız ve biz, Sevinçhüzün sarmalında bir topraksu öyküsü, F. Behçet Yücel ile yüksek gerilimli yıllar, Aydın Köksal: Bilişime ve bilim dilinin Türkçeleşmesine adanan bir yaşam, Seydişehir alüminyum, Bir ARGE öyküsü: ORDOT Projesi, Bir döneme tanıklık İstanbulHilton Oteli’nin kuruluş öyküsü, İstanbul Manifaturacılar Çarşısı (İMÇ) hikâyesi. eposta tmmob@tmmob.org.tr 58 YAŞ POP KÜLTÜRÜ Bu tür sorular her sanat eseri için uyarlanmış. Örnek: 20. yüzyıl başı İtalyan fütüristlerinden Umberto Boccioni’nin Mekânda Süreklilik adlı heykeli. Tıklayana anlatıcı, "Şiir yazın" diyor. Çocuk, bir listeden mouse ile sözcük seçecek. Bunları, aşağıdaki bir kutuya çekip koyacak. Bunlar şiir olacak. Bronzdan bir şaheser için çocuk "şiir" yazmış olacak! "Heykel hareket etseydi, neresinden hangi ses çıkardı?" diye bir soru. Mouse, heykelin ayaklarındayken karda yürür gibi gırçgırç bir ses. Pantolona doğru yükselince hiphop. Göbekte rap. Paçasında rüzgarın uğultusu... Boccioni için çok soru var: Metal heykel nasıl yapılır? Temel özellikleri nedir? Ya taş heykel? Enerji ve hareketi nasıl gösterirsin? MoMA sitesi etkileşimli. Büyük ve renkli grafikli. Basit işlemli. Son derece kolay. Anlatıcıların bazısı yetişkin (sanatçılardan alıntı okuyanlar), çoğunluğu çocuk (ama "gerçek" çocuk. Bizdeki dublaj çocukları gibi değil). Sanat eserlerini böyle oyun gibi izleyen genç beyin, bir daha o yapıtı unutur mu? Bilinçli olarak hatırlamasa bile, bilinçaltı unutur mu? MoMA BAŞTAN YARATILDI MoMA’nın uzak komşu bölge Long Island’da 19. yüzyıldan kalma okul binasındaki faaliyeti de sürüyor. Burası P.S.1 (Devlet Okulu 1) ismiyle "binanın tümü" bir sanat eseri etkinlik merkezi olacak şekilde halka açık. MoMA, burada yaptığı her şeyi dünyaya iletirken, ilkesi şu: Çağdaş sanattan zevk almayı, onu takdir etmeyi, öğrenmeyi ve anlamayı sağlamak. Çocuklar, Batı Kültürü’nün temel isimlerini böylece daha okula başlamadan öğrenme fırsatı buluyor. MoMA’nın Manhattan’da kültür turizmi cazibe merkezi bunası 425 milyon Dolara mal olan "yeniden yaratım" ardından, ileri bilgi teknolojisi sistemleriyle donatıldı. Sistemin sadece birazcığı gözle görünüyor. Gözle görünmeyen kısmı daha karmaşık ve yoğun. Müze eski haliyle de ileri teknolojikti. Ama yenileme, müzeyi 2004 sonu2005 başında 21. yüzyıla taşıdı. Sadece binanın iletişim altyapısı değil, mimari yapısı da yeniden yaratıldı. Öyle ki, Mimar Yoshio Taniguchi’nin tasarımına göre, geceleyin müzenin ışıkları yanık bırakıldığında bina, üç boyutlu bir bilmece gibi görünüyor. Konunun bu boyutu bir sonraki yazıda... CBT 1029 / 16 8 Aralık 2006