Katalog

HUKUK POLİTİKASI Hayrettin Ökçesiz ÜÇÜNCÜ KİŞİ Ne var ki her ikisinin de geçmişi aralarındaki anlaşmazlıkta ortaya attıkları iddiaları destekleyecek bir izlenim vermiyordu. Örneğin; Jackson, bir zamanlar tesadüfen karşılaştığı Samuel Morse’a ki tüm dünyada elektronik telgrafı bulan ve gelişmesini sağlayan kişi olarak biliniyordu telgrafın ilk taslağını anlattığını ve bu buluşta kendisinin de rolü olduğunu iddia etmişti. Eter anestezisinin keşfindeki hak iddiası da hemen benzeri bir durumdu. Diğer yandan Morton’un da ortaya çıkmış oldukça şüpheli bir geçmişi vardı; Boston’da diş hekimliği kariyerine başlamadan önce birçok eyalette dolandırıcılık nedeniyle arandığı bilinmekteydi. Bütün bu gelişmelerin yanı sıra bir de 3. bir şahıs anestezi buluşunda hak iddiasıyla ortaya çıktı; o da Morton’la birlikte daha önce Boston’da ortak çalışmış olan diş hekimi Horace Wells’di. Wells, gülme gazı olarak da bilinen nitrojenoksidi kendi diş hekimliği pratiğinde ağrıyı kesmek için başarılı bir şekilde kullanıyordu. Hatta 1845 yılı Ocak ayında Massachusetts General Hastanesinde gülme gazını kullanarak bir ameliyat esnasında bu maddenin etkinliğini göstermek istemişti. Ancak, muhtemelen yetersiz bir doz kullandığı için hasta acı içinde haykırmıştı. Bunun üzerine salonda bulunan tıp topluluğu Wells ile alay etmiş, ona gülerek ‘hile’ diye bağırmış ve salondan kovmuştu. 215 yıl öncesinin Eylül ayından gelen aşağıdaki aydınlık, 2006 Güz’ünün bugün parlayan ışığından hâlâ daha parlak duruyor! Öylesine yalın, güçlü… "Yarın Cumhuriyet İlân Edeceğiz" "İnsanlar, haklar yönünden özgür ve eşit doğarlar ve yaşarlar. Sosyal farklılıklar ancak ortak yarara dayanabilir. Her siyasal toplumun amacı, insanın doğal ve zamanaşımıyla kaybedilmeyen haklarını korumaktır. Bu haklar; özgürlük, mülkiyet, güvenlik ve baskıya karşı direnmedir. Egemenliğin özü esas olarak ulustadır. Hiçbir kuruluş, hiçbir kimse açıkça ulustan kaynaklanmayan bir iktidarı kullanamaz. "Özgürlük, başkasına zarar vermeyecek her şeyi yapabilmektir. Böylece her insanın doğal haklarının kullanımı, toplumun diğer üyelerinin aynı haklardan yararlanmalarını sağlayan sınırlarla belirlidir. Bu sınırlar ise ancak yasayla belirlenebilir. Yasa ancak toplum için zararlı fiilleri yasaklayabilir. Yasanın yasaklamadığı bir şey engellenemez ve hiç kimse yasanın emretmediği bir şeyi yapmaya zorlanamaz. "Yasa, genel iradenin ifadesidir. Tüm yurttaşların, bizzat ya da temsilcileri aracılığıyla yasanın yapılmasına katılma hakları vardır. Yasa ister koruyucu, ister cezalandırıcı olsun herkes için aynıdır. Tüm yurttaşlar yasa önünde eşit olduklarından, yeteneklerine göre her türlü kamu görevi, rütbe ve mevkiine eşit olarak kabul edilirler, bu konuda yurttaşlar arasında erdem ve yeteneklerinden başka bir ayırım gözetilmez. Bir kimse, ancak yasanın belirlediği hallerde ve yasanın öngördüğü şekillere uyularak suçlanabilir, yakalanabilir ve tutuklanabilir. Keyfi emirler verilmesini isteyenler, keyfi emirler verenler, bunları uygulayanlar veya uygulatanlar cezalandırılır. Ancak yasaya uygun olarak yakalanan, yasaya uymaya çağrılan her yurttaş anında itaat etmelidir, direnirse suçlu olur. "Yasa ancak açık ve zorunlu olarak gerekliliği beliren cezaları koymalıdır ve bir kimse ancak suçun işlenmesinden önce kabul ve ilan edilmiş olan ve usullüne göre uygulanan bir yasa gereğince cezalandırılabilir. Her insan suçlu olduğuna karar verilinceye kadar masum sayılacağından, tutuklanmasının zorunlu olduğuna karar verildiğinde, yakalanması için zorunlu olmayan her türlü sert davranış yasa tarafından ağır biçimde cezalandırılmalıdır. Hiç kimse inançları nedeniyle, bunlar dini nitelikteki inançlar olsa bile, tedirgin edilmemelidir; meğer ki, bu inançların açıklanması, yasayla kurulan kamu düzenini bozmuş olsun. "Düşüncelerin ve inançların serbest iletimi insanın en değerli haklarındandır. Bu nedenle her yurttaş serbestçe konuşabilir, yazabilir ve yayınlayabilir, ancak bu özgürlüğün yasada belirlenen kötüye kullanılması hallerinden sorumlu olur. "İnsan ve yurttaş haklarının güvenliği bir kamu gücünü gerektirir, bu nedenle bu güç herkesin yararı için kurulmuştur, yoksa bu gücün emanet edildiği kişilerin özel çıkarları için değil. "Kamu gücünün devamını sağlamak ve idarenin masraflarını karşılamak için herkesin bir vergi vermesi kaçınılmazdır. Vergi tüm yurttaşlar arasından olanakları oranında eşit olarak dağıtılır. Tüm yurttaşların bizzat veya temsilcileri aracılığıyla verginin gerekliliğini belirlemeye, vergilemeyi serbestçe kabul etmeye, vergi gelirlerinin kullanılmasını gözlemeye ve verginin miktarını, matrahını, tahakkuk biçim ve süresini belirlemeye hakkı vardır. "Toplumun tüm kamu görevlilerinden, görevleriyle ilgili olarak hesap sormak hakkı vardır. Hakların güven altına alınmadığı kuvvetler ayrılığının yapılmadığı bir toplumda Anayasa yoktur. Mülkiyet dokunulmaz ve kutsal bir hak olması nedeniyle, yasayla belirlenen kamu ihtiyacı açıkça gerekmedikçe ve adil ve peşin bir tazminat ödenmedikçe, kimse bu haktan yoksun bırakılamaz. " (www.abihm.o/fransizinsan.htm) *** Tanıdık sözler, değil mi? 215 yıl öncesinin Eylül ayından gelen bu aydınlık, 2006 Güz’ünün bugün parlayan ışığından hâlâ daha parlak duruyor! Öylesine yalın, güçlü… Niçin buradaki her tümcenin altında, söylendiğinden bu yana yeryüzünde inadına aksinin yaşandığı kahredici bir geçmiş ve geniş zaman var? Neyi yanlış yapıyoruz? Neyi yapamıyor veya bilemiyoruz? Oysa bugün bunun daha ilerisindeki bir yaşamı çocuklarımıza sunabilmeliydik… Özgürlüğü ve gönenci neden herkes için isteyemiyoruz? Dersler başladı. Öğrencilerime nasıl anlatacağım? Crawford Lang Daha sonra gelişen olaylar, alınan pacerrahide ağrıyı tent sayesinde anestezinin kullanımı ile kazanılabilecek ‘büyük potansiyel’ maddi getidindirmek amarinin yalnızca potansiyel olduğunu pek de cıyla eteri ilk büyük olmadığını gösterdi! kullanan kişi kaİlginç bir tarihi saptama nedeniyle Morbul edilebilirdi tonJackson patenti dava konusu edilemeancak bunu bir yecekti; çünkü Georgia eyaletinde çalışan bir hekim olan Crawford Lang 1842 yılıntopluluk içinde da küçük cerrahi işlemlerde eteri zaten kultanıtmadığından lanmaya başlamıştı. Bu durumda Lang certıp camiasında rahide ağrıyı dindirmek amacıyla eteri ilk adı pek kullanan kişi kabul edilebilirdi, ancak bunu bilinmiyor. bir topluluk önünde tanıtmadığından tıp camiasında adı pek bilinmiyordu. Yine de bu nedenle, patentli tedavisinin kendinden izin alınmadan kullanılması üzerine Morton’un açtığı bir tazminat davası mahkeme tarafından bu buluşun daha önce yapılmış olduğu gerekçe gösterilerek reddedildi. Ağrıyı dindiren anestezinin keşfi buluş ile ilişkilendirilen kişilere maddi bir kazanç sağlamadıysa bile, ortaya atılan iddialar sonucu gelişen çekişmeler psikolojik sorunları ve en nihayetinde ise dindirilmez acıları şüphesiz beraberinde getirdi. UYGULAYICILARIN TRAJEDİSİ Jackson buluşun kendisine ait olduğunu herhangi bir topluluk önünde ispat edemediği için, anestezinin keşfinde hiçbir zaman adı anılan birisi olamadı. Hedefine ulaşamamış bir kişi olarak sonunda akıl hastalığına tutuldu ve birkaç yıl içinde bir psikiyatri hastanesinde öldü. Morton’un diş hekimliği pratiği, saygınlığı ve sağlığı anestezi buluşunun kendine ait kısmının toplumca tanınması uğruna yazdığı sonu gelmek bilmeyen dilekçeler yüzünden harap oldu. Kırk sekiz yaşında inme nedeniyle yaşamını yitirdi. Belki de en acıklı olanı, ilk gaz anestezisi uygulamasını gerçekleştiren Horace Wells’in başına gelen ölüm oldu. Eterin keşfinden sonra başlayan yıpratıcı tartışmaların etkisiyle Wells giderek ilerleyen bir depresyon batağına saplandı. Eterden kısa bir süre sonra keşfedilen diğer bir gaz anestetiği olan kloroforma bağımlılık geliştiren Wells, sonunda bacağın ana atardamarı olan femoral arterini keserek intihar etti. Yattığı yerde kan kaybederek ölürken ağzını kloroforma batırılmış bir bez parçası ile tıkamıştı. Yaşamının son dakikalarını, insanlığın dikkatine sunduğu aynı buluşun sağladığı derin uykuda tüketmişti. PARA KAZANAN YOK CBT 1022 / 17 20 Ekim 2006