Katalog

TIP TARİHİ Anestezinin keşfi ve buluşçuların büyük trajedisi Ağrıyı dindiren anestezinin 160 yıl önce keşfi, buluşçularına maddi bir kazanç sağlamadı, ama ortaya atılan iddialar sonucu büyük çekişmeler, ağır psikolojik sorunlara ve dindirilmez acılara yol açtı... Dr. Paul Firth, Harvard Üniversitesi Tıp Fakültesi, MGH, Anestezi Bölümü; Çev: Dr. Deniz Belen, S. B. Dışkapı Hastanesi Nöroşirürji Bölümü CBT 1022 / 16 20 Ekim 2006 undan tam 160 yıl önce, 16 Ekim 1846 tarihi sabah saatlerinde A.B.D.’nin Boston şehrindeki Massachusetts General Hastanesinde küçük bir cerrahi girişim planlanmıştı. Ancak bu operasyon daha önce gerçekleştirilen işlemlerden biraz farklı bir durum arz ediyordu. Saat 10.30 civarında Dr. James Warren, genç bir badanacı olan Gilbert Abbott’un boynundaki tümöral şişliği çıkarmaya başladı. Cerrah, dikkatli bir hekim izleyici topluluğunun önünde kendi alışılagelmiş hızıyla tümörü dakikalar içinde çıkardı. Fakat o zamanlarda rutin olarak yapılan bu cerrahi işleme belirgin olarak aykırı görünen durum, bıçak altında yatan hastanın herhangi bir çırpınma teşebbüsünde bulunmaması ve kendini bilmez bir halde bağırmaması idi; bu tarihi olayda, anesteziAnesteziden önce nin uygulanışı ilk kez cerrahi işlemler son olarak bir topluluk derece basit, kısa önünde gerçekleşiyorsüreli ve kelimenin du. tam anlamıyla Günümüzde anestezi altında cerrahi yavahşiceydi; doğal pılmasına alışkın olan olarak cerrahın bizlerin, 1846’dan önyeteneği daha çok ce yetersiz ağrı tedaviameliyattaki hızıyla si uygulanarak yapılan ameliyatları göz önüne ölçülüyordu. getirmesi oldukça zordur. O dönemlerde cerrahi işlemler son derece basit, kısa süreli ve kelimenin tam anlamıyla vahşiceydi; doğal olarak cerrahın yeteneği daha çok ameliyattaki hızıyla ölçülüyordu. Örneğin; kol ya da bacak kesilme işlemleri hastanın çırpınmasını önlemek amacıyla kişi ameliyat masasına sıkıca bağlı haldeyken yapılabiliyordu, hastanın yürek burkan çığlıkları ise ancak şanslıysa kendiliğinden bayılınca sona eriyordu. Bu durumlarla baş edebilmek için o güne kadar çok çeşitli tedavi yöntemleri denenmişti, ama ağrı kesiciler pratik olarak daha bilinmiyordu, uygulanan bazı ilaçlar da bu anlamda pek etkili değillerdi ve de bu tür ilaçların kullanımları cerrahlar tarafından genellikle tercih edilmiyordu. B İlk başarılı genel anestezi, Ether Dome, MGH, Bigelow Boston Med Surg J 1846 o sonbahar sabahındaki gösterimden sonra kökten değişikliğe uğradı. Anesteziyi uygulayan kişi Boston’lu bir diş hekimi olan William Morton’du ve diş çekimlerinde kullanmaya başladığı yeni bir yöntem olan ağrı giderici tedaviyi göstermesi için Warren tarafından oraya davet edilmişti. Morton, üzerinde bir giriş ve bir de çıkış deliği bulunan küçük bir cam kavanozu kullanarak hastaya etersülfürik buharını koklattı. Buharı birkaç dakika boyunca nefesle içine çeken Abbott kısa sürede derin bir uykuya daldı. Warren hastanın boynunda küçük bir cerrahi kesi yaptı ve tümörü çıkardı. Ameliyatın bitirilmesinden sonra hâlâ uyuşuk halde duran hastasından ayrılıp son derece şaşkın görünen izleyici kitlesine dönen Warren şöyle seslendi: "Beyler, bu bir hile değildir!". O anda salonda bir sessizlik oldu ve ardından büyük bir alkış koptu. BULUŞ KİMİNDİ? Haber, dünyanın dört bir yanına o zamanın en süratli uzun yol ulaşım aracı olan buharlı gemi hızıyla yayıldı. Aynı yılın aralık ayı sonu itibariyle Britanya’da hekimler ameliyatlarda eter BİR DİŞ HEKİMİ Geçmişte yaşanan tüm bu dramatik olaylar kullanmaya başladılar ve bu yöntem bir yıl içinde tüm dünyada kullanılmaya başlandı. Ancak, mucizevî olarak kabul edilen bu yeni tekniğin yerküreye yayılma hızına koşut olarak ABD’de de yöntemi önce kimin keşfettiğine dair hararetli bir tartışma başladı. Morton, yöntemin tamamını kendisinin bulduğunu iddia ediyordu –öte yandan Harvard Üniversitesinde kimyager olarak çalışan Charles Jackson eterin kullanılmasının ve uygulama şeklinin kendi düşüncesi olduğunu öne sürdü. Gerçekten de Morton, diş çekimlerinde hastanın ağrısını azaltmak amacıyla eterin uygulanma şekli hakkında kimyager ile bilgi alışverişinde bulunmuştu, ancak tam anlamıyla neleri konuştukları konusu açıklığa kavuşmamıştı. Sonunda bu ikili aralarında ayrıntılar konusunda bir tür anlaşmaya vararak Washington’a patent başvurusunu birlikte yaptılar. Bu kırılgan anlaşma kısa süre içinde, kimin bu verimli patent ayrıcalığından öncelikli olarak yararlanacağı ve bir anlamda buluşta kimin baskın rol oynadığı konusundaki sert bir tartışma ile son buldu.