Katalog

BiyolojiHormonlar Dunyanın en guçlu durtusu: • İnsanlar evlenirken ömür boyu birlikte olmak için söz veriyorlar, fakat siz aşkın genelde dört yılda bittiğini söylüyorsunuz. *" • Evet, 58 eyaletin demografık verilerini inceleyince şu sonuca ulaştım: Boşananların yarısı evliliklerini dördüncü yılda sonlandırıyorlar. Bu dönemde yeni alternatıfleri arama zamanı gelmiş gibi görünüyor. • Eş değiştirme tutkusu neye dayanıyor? • Aslında soru şöyle olmalıydı: "Neden bu kadar uzun bir süre bir arada yaşıyoruz?" Memeli hayvanların %97'si ikili birliktelikler kurmuyorlar. Peki neden insan? Asıl hayret verici olan çift olarak yaşayıp birbirimize sadık kalabilmemizdir ve bunun nedeni aşk olarak tanımladığımız ender çekim gücü. • Siz bu fenomeni araşürmaya çalışıyorsunuz? Bu nasıl oluyor? • Aşkın en ağır semptomlarını gösteren kadın ve erkekleri çekirdek spin tomografisiyle inceleyerek aşkın hangi beyin bölgelerinde işlendiğini görmeye çalıştık. • Bir insanın gerçekten aşık olduğunu nereden biliyorsunuz? • Ona sevgilisini her gün ne kadar çok düşündüğünü sormam yeterli. Son yanıtlar "zamanımın %95'ini onu düşünerek geçiriyorum" idi. Aşk bir yerde bir saplantıdır. Bu özlem ve coşkunluk aşkın temelidir. Son derece inatçı olduğu kadar, kontrol edilmesi ve bitirilmesi de çok zordur. Ben aşkın dunyanın en güçlü dürtüsü olduğuna inanıyorum. Hatta seks dürtüsünden bile daha güçlü. Hiç kimse yatakta geri çevrildiği için katil olmaz. Ama aşkının karşılığını göremeyen eski eşler özellikle de erkekler öldürebiliyorlar. • ABD'de cinayete kurban giden kadınlann üçte birinin eski eşleri taranndan öldürüldüğünü söylüyorsunuz. Fakat hayal kınklığına uğrayarak dnayet işleyen Amerikalı antropolog Helen Fisher, aşk hormonlan, süresi geçmiş evlilikler, aşk duygusu ve dik yürüyiiş arasındaki ilişki gibi ilginç örneklerle insanın cinsel davranışlarını aydınlatmaya çalışıyor. kadınlann sayısı dörtte seviyesinin düşük birle sınırlı. Yoksa aşk olması aşık beyin kuruntusu yaşayan kaiçin karakteristiktir. dınlar kendilerini mi ölSıcak enerji, sevinçdürmeyi tercih ediyorle karışık heyecan, lar? kendinden geçme, coşkunluk, terleme • Hayır, intiharda ve karında kelebekda erkekler önde gidiler dolaşıyor hissi yor. Aşkta hayal kırıklığı tüm bunla hormonyaşayarak canlarına kıların etkisiyle ortayan dört kişiden üçü erya çıkar. kek. Kadınlar, aile ve dostlanyla daha iyi iliş• Bu sonucu kileri olduğu için sorunHomeros bile bililu dönemlerinde daha yordu: "İçeride aşfazla destek görüyorlar. kın gücü vardı" ve Oysa erkeklerin bağlılıkbu güç "mantıklı ları genelde birlikte ol Amerikalı antropolog Helen düşünenin bile aklıduğu kişiyle sınırlı. Ama Fisher nı çeliyor" diye yazkuşkusuz, aşk kadınlarmışti ozan. Bu coşda da yaşama isteğini kunluk ne anlama söndürebiliyor. Deneklerime "sevgiliniz geliyor? için ölür müsünüz" diye sordum. Özellik• Uzun bir süre doğanın aşkta le de 20 yaşında olanların hemen hemen abarttığını düşünmüşümdür. Fakat artk hepsi evet dedi. Ve öyle sanıyorum ki o aşkın, üremek için tek bir eşte karar kılayaşlarda kendim de evet derdim. bilmemiz için yaratıldığına inanıyorum. • Peki aşık insanın kafasında neler Bu zaman ve enerji tasarrufu demek. yaşaruyor? • Bu konuda seks dürtüsü yeterli • Bunu görebilmek için deneklere olmuyor mu? önce sevgililerinin daha sonra ise sıradan • Hayır, çünkü cinsel dürttü dikkabir insanın fotoğrahnı gösterirken, beyintimizi birden fazla potansiyel eşe yönlenlerini çekirdek spin tomografısiyle incelediriyor. Oysa aşk sadece sevilen kişinin ardik. Ve sonuçta sevgilisini gören bir kişizulanmasına yol açıyor. Dopamin seviyesinin beyninde orgazm sırasında da etkin nin yükselişi cinsellik hormonu testosteolan ventral (ön) tegmentum (tegmenronu tetikliyor. Bu nedenle yeni aşıklar tum= beyin sapları ve Varol köprüsünün yatak odasını kolay kolay terk etmezler. arka parçası) ve limbik sistemin etkinleşti• Bu duygu yoğunluğu nereden geğini gördük. Dopamin ve noradrenalin giliyor. Kitabınızda, farelerin birbirlerini sabi uyarı maddelerinin yüksek, serotonin dece üç saniye için,fillerüç gün kadar çe kici bulduklannı söylüyorsunuz. Hatta şempanzelerde bile aşkın süresi çok kısa. Peki sevgilisi için ölebilecek bir carüı nasıl gelişebildi? • Öyle sanıyorum ki iki ayak üzerinde yürümemiz her şeyi değiştirdi. Atalarımız büyük bir olasılıkla şempanzeler veya bonobo maymunları gibi çok eşliydiler. Dört ayak üzerinde yürüyor ve ağaçlarda yaşıyorlardı. Dişiler yavrularını sırtlarında taşırken iki eli de boşta kalıyordu ve kendilerini koruyacak ve bakacak erkeğe gerek duymuyorlardı. Fakat atalarımız yaklaşık olarak altı ila yedi milyon yıl önce dik yürümeye başlayınca yavrusunu elinde taşımaya başladı. Ve bir hominidin tek eliyle yavrusunu taşırken diğer eliyle besin arayıp kendisini savunabileceğini düşünemiyorum bile. İşte bu nedenle çocuğunu büyütmek için bir eşe ihtiyacı vardı. • Ya erkekler? • Onlar için de tek eşli evlilik avantajlıydı. Belki de birden fazla dişiye bakmak onlara zor gelmiş olabilir. Anne baba tarafından bakılan çocukların hayatta kalma şansları daha fazlaydı ve bu şekilde beyindeki aşk dürtüsü gelişmiş olabilir. • Aşkın süresi ne kadar? • Araştırmalar 18 ay ve üç yıl arasında olduğunu göstermekte. Tabii eğer ilişkiler arasında engeller bulunuyorsa mesela sevgililer iki ayrı ülkede yaşıyor veya çiftlerden biri evliyse daha uzun sürebilir. Bu da dopamin sisteminin bir özelliğini yansıtmakta. Ödüllendirme olmadığı zaman sistem çok daha kuvvetli işlemeye devam ediyor. • Ve bu da aşkı güçlendiriyor öyle mi? • Evet ama sistem sonsuza dek işleyecek şekilde yaratılmamışür. Şans eseri aşk, herhangi bir zaman sonra sevgiye dönüşmekte ve oksitosin ve vasopresin homonları devreye giriyor. Bunlar yakınlaşma, beraberlik ve bağlılık duygularını pekiştirerek, dopamin ve testosteron üreti 965/16 17 Eylül 2005