Katalog

Duyuru Amatör Astronomi Sempozyumu İstanbul Kültür Üniversitesi, 2526 Haziran 2005 tarihlerinde, AMATÖR ASTRONOMİ SEMPOZYUMU'nu düzenliyor. Bu sempozyum ülkemizin yetiştirdiği en değerli amatör astronom olan Dr. Janet Akyuz MATTEI anısına gerçekleştirilecek ve sempozyumun şeref konuğu olarak da hem Janet'in arkadaşı hem de ShoemakerLevy Kuyruklu yıldızını keşfeden ünlü amatör astronom David LEVY ülkemize gelecek. larda başladı. tstanbul Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimi Bölümü kurucularından Prof. Dr. Nuzhet Gökdoğan ve çalışma arkadaşı bu yıllarda gökyüzü meraklılarını yanlarına alarak GÖKYÜZÜ isimli bir dergiyi yıllarca yayınladılar. Sonra Ege Üniversitesi Astronomi ve Uzay Bilimleri Bölümü kurucusu eşsiz insan Prof. Dr. Abdullah Kızılırmak, İzmir'deki gözlemevini kurarak ülkemizde bugünlere ulaşan gözlemsel astronominin öncülüğünü yaptı. Yıllardır başta Ege Üniversitesi Gözlemevi'nde her yıl halka yönelik düzenlenen Astronomi Günleri birçok üniversitelerimizde kurulan Astronomi Kulüpleri ve bireysel olarak çalışan çok sayıda gökyüzü sevdalısı amatör astronominin gelişmesinde büyük rol oynadı. mı ve Bilim Tarihi Açısından Önemini anlatacak. Prof. Dr. Rahmi Guven Einstein ve Fizik üzerine konuşacak. İkinci Oturum başkanı ise Prof. Dr. Ali Alpar. Prof. Dr. Ali Ulvi Yılmazer Özel Görelilik Teorisi: Önemi ve Günümüzdeki Yeri Nedir? Prof. Dr. Metin Gurses: Einstein Genel Görelilik Kuramı'nın Dünü, Bugünü ve Yarını Araş. Gör. Meltem Akbaş: Einstein'ın Görelilik Kuramı'nın Türkiye'ye Girişi Üçüncü Oturum Başkanı Prof. Dr. Metin Gürses Yrd. Doç. Dr. Bayram Tekin: Einstein'ın İzafıyet Teorisi'nin Kozmolojiye Etkisi Prof. Dr. Cihan Saçlıoğlu: Einstein ve Kuantum Teorisi Prof. Dr. Semih Koray: Einstein'ın Düşünce Hayatımıza Etkisi ZümrüttenAkisler AM Celal Şengöf edebiyatçıların, hem sosyal hem de doğabilimcilerin unutmaması gereken iki önemli yıldönümü var. 24 Mart 2005'te büyük bilim kurgu yazarı Jules Verneln ölümünün tam yüzüncü yılı doldu. 4 Temmuz2005'te de gelmiş geçmiş en büyükyerbilimcilerden biri olan £lis6e Reclus'nün ölümünün 100. yılı olacak. Jules Verne ve Elisee Reclus neredeyse tam aynı zaman aralığını paylaşmışlar. Verne 1828 doğumlu, Reclus ise 1830. Her ikisi de Fransız olan bu iki büyük insan bilim ışığında yaşamını düzenleyebilecek insanlık konusunda aynı iyimser görüşlere sahiptiler. Her ikisi de yazılarıyla insanlığa bilimi öğretmeyi, bilimi sevdirmeyi, bilim ışğnda onlara daha rahat, daha emin, daha sağlıklı nasıl yaşanabileceğini anlatmakla ömürlerini geçirmişler. Her ikisi de insana öncelikle üzerinde yaşadığı gezegeni tanıtmakla uğraşmışlar. Jules Verne ansıklopedilerde edebiyatçı, tlise'e Reclus ise coğrafyacı olarak geçer. Aslında her ikisi de bu dar tanımların çok dışına taşan kişiliklerdir. Herşeyden önce Jules Verne'in yazarlık yaşamının başında, başarısız birkaç şiiı, tiyatro denemesinden sonra, Jules Hetzel'in yayıneviyle yaptığı anlaşma çerçevesinde eserlerini "Voyages Extraordinaires" (olağanüstü yolculuklar) adlı bir seri içerisinde yayınladığını hatırlayalım. Bu seride Jules Verne'nin ilk eseri "Balonda Beş Hafta", yazıldığı dönemde (1862) hemen hiç bilinmeyen Afrika'nın iç kesimlerinin keşfi için yapılan bir balon yolculuğunu konu edinir. Okuyucu hem coğrafya hem de havacılık hakkında bilgilendirilir bu romanda. Aynı yıl Jules Verne Atrika 'ya yapılan keşif gezilerinin tarihiyle ilgili bir eser deyayımlamıştır. 1863 1864'teyayımlanan "Kaptan Hatteras" kutup bölgelerini konu edinir. Bir sonraki "Arzın Merkezine Seyahat" (1864) ise jeolojinin romanıdır. Sonra biribiri ardına gelen meşhur eserierin büyük çoğunluğu coğrafya ile ilgilidir. Jules Verne âdeta edebiyat yoluyla coğrafya eğitimiyapan bir coğrafyacıdır. Profesyonel bir coğrafyacı olan Reclus ise bir taraftan coğrafya yaparken bir taraftan da sol politik akımların hep içinde bulunmuş, anarşizmin büyük teorisyeni ve coğrafyacı meslektaşı Prens Kropotkin ileyakın bir arkadaşlık kurmuştur. Tabii, Reclus'nün ve Kropotkin'in anarşızmi ile bugün anarşizm terimi ile anlaşılan işler arasında hiçbir ilişki yoktur. Reclus ve Kropotkin, bireye olabildiğince fazla özgürlük tanıyan, devletin ideal olarak "olmadığı" tam bir doğal yaşam ortamı hayal ediyorlardı. Her ikisi de şiddetten tiksiniyordu. Reclus hayal ettikleri dünyanın gerçekleşmesinin ancak bireyin içinde yaşadığı ortamı çok iyi bilip anlamasıyla olabileceği kanaatindeydi. Bu nedenle coğrafyanın, ama en geniş anlamıyla coğrafyanın, her dalında çok sayıda eser verdi ve çalışmalarının popülarize olmasına büyük çaba harcadı. Meşhur fiziki coğrafya eseri "La Jerre" (Dünya 18681896) fakir işçinin alamayacağı bir fiyatta piyasaya çıktığı için Reclus derhal tek ciltlik küçük ve çok ucuz bir özetini de yayınladı. Fiziki jeoloji, meteoroloji, oseanografi gibi yerbilim dallarını da kucaklayan La Terre'den sonra Reclus 18751894yılları arasında 19 ciltlik l a Nouvelle Geographie UniverseHe"i (Yeni Evrensel Coğrafya) yayımladı. La Terre, bu esere birgiriş olarak düşünülmüştü. Bu dev eser, tek biryazarın kaleminden çıkan ve tüm dünyayı kapsayan son bölgesel coğrafya kitabıdır. Ondan sonra çeşitliyazar topluluklarının yayınladıkları evrensel coğrafyaların hiçbiri kapsam ve bakış açısı cephelerinden Reclus'nün eserinin kalitesine yükselememiştir. La Nouvelle Geographie Universelle'den sonra Reclus son eseri "La Terre et l'Homme'u (Dünya ve insan) kaleme aldı. Doğal çevre içerisinde tüm insanlık tarihini elden geçirerek eserin son iki cildinde etraflı bir insan coğrafyası (antropocoğrafya) ortaya koyan altı ciltlik bu eser neyazık ki onun sağlığında basılamadı; 19061908 yılları arasında sevgili ağabeyi Elie Reclus'nün oğlu Paul Reclus tarafından bastırıidı. Reclus ömrünün son onbiryılı dışında hiçbir üniversitede ders vermemiş, herhangi biraraştırma kurumunun üyesi olmamıştır. Bu nedenle büyük eseri ölümünden kısa bir süre sonra unutulmuş, Fransız coğratyası esasen tarihçı olan Vidal de La Blache'ın "bölge" kavramı çerçevesinde laf kalabalığından ibaret bir söylemle adeta eriyip gitmiştir. Ancak günümüzde gelişen yer sistemi bilimi, ekoloji, sosyobiyoloji, çevre ve global değişim kavramları ışığında ElisĞe Reclus'nün fikirleri ve bakış açısı tekrar güncel olmaktadır. Gelenekleri ne yaıık ki Vidal de La Blache sonrası Fransız coğrafyasına dayanan Türk coğrafyacıları, ElisĞe Reclus'nün 100. ölümyıldönümünü fırsat bilerek coğrafyanın hem dünyadaki hem de Türkiye'dekiyerini ciddi çalışmalarla baştan gözden geçirmelidirler. 2005'te İki Önemli Yıldönümü nem ShoemakerLevy Kuyruklu yıldızını keşfeden iinlii amatör astronom David Levy * •~"*"~~J Sempozyumda sunulacak bildirilerin 200'er sözcüğü aşmayacak şekilde İngilizce ve Türkçe özetlerinin, bildirili olarak son başvuru tarihi olan 27 Mayıs 2005'e kadar Araş. Gör. Ayşegül F. Teker'e (a.teker@iku.edu.tr) iletilmesi ve katılımların da yine aynı adrese bildirilmesi gerekmekte. Ülkemizde amatör gökbilimin 196O'lı yıl JULES VERNE VE COĞRAFYA Ölümünün 50. ve Görelilik Kuramı'nın 100. Yıl Dönümü'nde Einstein (18791955) Ankara Ü. Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi, Bilim Tarihi Anabilim Dalı tarafından 18 Nisan 2005 tarihinde, Einstein'ın ölümünün 50. yılını anma toplantısı yapılacaktır. Ankara Üniversitesi, Dil F ve Tarih Coğrafya Fakültesi, Farabi Salonu'nunda yapılacak toplantıya katılanlar ise şöyle: Ankara Üniversitesi Rektör Yardıracısı Prof. Dr. Ömer GEBİZLİ, Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Necdet Adabağ, Bilim Tarihi Anabilim Dah Başkanı Prof. Dr. Esin Kâhya Birinci Oturumbaşkanlığını Prof. Dr. Esin Kâh^ ya yapıyor. Prof. Dr. Erdal İnönü: Görelilik Kura Prof. François Duscio'nun 100. Doğum Yıldönümü kutlandı Ülkemizde makine sanayiinin ve mühendisliğinin kuruluşunda öncü bir rolü olan Prof. François (19051975), doğumunun 100. yılında 23 Mart 2005 günü İTÜ Makine Fakültesi'nde yapılan bir toplantıyla anıldı. Makine Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Taner Derbentli'nin açış konuşmasıyla başlayan toplantıda, gerek Derbentli, gerekse daha sonra konuşan İTÜ Rektör Yardımcısı Prof. Dr. Haluk Karadoğan ve Fransa'nın İstanbul Başkonsolosu Jean Christophe Peaucelle, Prof. Duscio'nun bilimsel kişiliği ve düşünceleri üzerinde değerlendirmeler yaptılar. İTÜ emekli öğretim üyesi, Moiz Eskenazi ile Duscio'nun öğrencisi ve asistanı İTÜ emekli öğretim üyesi Kosti Paker ise, onu yakından tanıyan kimseler olarak bilimsel çalışmalarından ve sanayimühendislik eğitimindeki yerinden söz ettiler. Daha sonra söz alan çok sayıda öğrencisi ise, ilginç ve zengin anekdotlarla bir bilim adamı ve bir insan olarak Duscio'yu tanıtmaya çalıştılar (Duscio'nun "Türkiye'de zaman bir parametre değildir" sözü, bir öğrencisinin ilginç anekdotlarından biriydi). Prof. François Duscio, henüz bir genç mühendisken 1920'li yıllarda geldiği Türkiye'de, yaşamının sonuna kadar, yarım asır boyunca bilimin ve makine mühendisliğinin gelişimine hizmet etmiş büyük bir öncü mühendis ve bilim insanıdır. Türkiye'de makine sanayiinin ve makine mühendisliği eğitiminin başlamasında ve gelişiminde doğrudan ve dolaylı çok büyük etkileri olmuştur. Ancak bugüne kadar bazı meslektaşları ve öğrencileri dışında çok fazla tanınmıyordu. Duscio'nun 100. Doğum Yıldönümü kutlama toplantısı Duscio'nun yaşamı ve çalışmaları hakkında birçok yeni bilginin ortaya çıkmasını sağladı. Geçmişte büyük hizmetlerde bulunmuş bilim insanlarımızın bilinmesi ve halka tanıtılması çalışmalarının, ülkemizde bilimin geüşmesinde çok büyük bir önemi vardır. Prof. Duscio'yu anma toplantısı da bu bakımdan bilimimize ve bilim tarihimize katkı da bulunmuştur. 941/5 2 Nisan 2005 DÜNYA VE İNSAN