Katalog

JeolojiHeyelan Koyulhisar'da daha büyük Kuzulu (Koyulhisar) Heyelanı, depremlerin gö'lgesindeki bir doğa olayı olarak gerçekleşti. Bölge, Kuzey Anadolu Fayı'na yakın. Yılda 2,5 cm'lik hareket ettiği ve kayaların durmadan deforme olduğu bölge, heyelan ve toprak akması gibi hareketler oluşturmaya uygun jeolojik, Jeomorfolojik ve iklimsel özelliklere sahip. 1,5 km yüksekliğindeki bir alandan, dar ve derin bir vadi boyunca yaklaşık 1012 milyon metreküp hacminde akan kütle, Kuzulu mahallesinin büyük bir bö'lümünü toprak altında bıraktı Sorkun yaylası civarında halen 10 milyon metreküpe yakın bir malzeme yeni bir heyelan oluşturma riski taşıyor. Bu kütle, bö'lgenin yoğun yağış alması, kar erimesi ile ya da olası küçük bir sismik etkinlik ile de yeniden harekete geçebilecek durumda. Orhan Tatar*, Halil Gürsoy*, Fikret Koçbulut" ve B.Levent Mesd* * ^ ^ M a r t 2005 Perşembe günü saat I / 10.30 civarında Sivas ili KoyulJL I hisar ilçesi Sugözü köyüne bağlı Kuzulu mahallesinde meydana gelen heyelan, ülkemizin en önemli aktif fay zonlarından birisi olan Kuzey Anadolu Fay Zonu'na (KAFZ) yakın bir kesimde oluştu. Aktif fay zonlarının en önemli özelliklerinden birisi de kendine özgü yeryüzü şekilleri geliştirmesidir. Derin çizgisel vadi oluşumları, sıcaksoğuk su kaynaklarının ve uzamış tepelerin dizilimi, dere yataklarında yön değiştirme gibi yeryüzü şekillerinin gelişiminin yanı sıra, heyelan, kaya düşmesi, toprak akması gibi yüzey şekillerinin değişimi ile sonuçlanan kıtle hareketleri de bu tip aktif kuşaklar uzerinde çok sık meydana gelen doğa olaylarıdır. Sağ yönlü doğrultu atımlı bir fay zonu niteliğinde olan KAFZ en batıda Saroz korfezinden başlayıp, ülkemizin kuzeyinden geçerek en doğuda Karlıova (Bingöl) civarında son bulur (Şekil 1 A ve B). Bu noktada, ise ülkemizin bir başka önemli aktif fay zonu olan sol yönlü doğrultu atımlı fay niteliğindeki Doğu Anadolu Fay Zonu ile birleşir. Kıta içerisinde meydana gelen bu tür doğrultu atımlı fay zonları yer yer 1015 kilometreye ulaşan geniş bir deformasyon bölgesi oluşturmaktadır. Jeolojik ve GPS verileri ile yılda 2.5 cm hareket ettiğini bildiğimiz 1.100 km uzunluğundaki KAFZ boyunca kayalar çok yoğun bir deformasyonla karşı karşıyadır. Bu deformasyon sonucu özellikle kireçtaşı, kumtaşı gibi kayalarda ezik ve parçalanmış zonlar meydana gelmekte ve heyelan için potansiyel tehlike oluşturmaktadır. KAFZ uzerinde Kelkit Çayı vadisi içerisinde bulunan Suşehri, Koyulhisar, Reşadiye ve Niksar gibi yerleşim yerlerının uzun yıllardan bu yana önemli bir heyelan bölgesi olduğu bilinmektedir. 1694 =>» Çanakkaya Tepe KUZULU HEYELANI Koyulhisar ilçesi Sugözü köyu Kuzulu mahallesinde meydana gelen molozçamur akması şeklinde gelişen kitle hareketi sonucunda 15 yurttaşımız toprak altında kaldı, 25 civarında ev hasar gördü. 11721 Mart 2005 arasındaki heyeltn ana kütleslnln Ülkemizin en önemli \alansal yayılımı ı deprem kuşaklarından 22 Mart 2005 deki heyelanla ana kütle üzerindeki birisi olan Kuzey Anadoalansal yayılım lu Fay Zonu uzerinde bulunan bölge, heyelan Şekil 2: Kuzulu mahallesi heyelan bölgesinin morfolojisi ve heyelanın yüzeysel dağılım geometrisl ve toprak akması gibi kitle hareketlerini oluşsı güneydoğusundaki vadi içerisinde 1500 besleyen 13 adet su kaynağı vardır. Ancak turmaya uygun jeolojik, jeomorfolojik ve ile 1650 metre kotları arasındaki güneye heyelan sonrasında akmanın gerçekleştiği iklimsel özelliklere sahiptir. akan doğal su kaynakları bölgesinde gelişvadi içerisinde de yeni su kaynakları oluşKitle hareketinin ana kaynak alanıtiği gözlendi (Şekil 2). tu. Kitle hareketi, mevsimsel ısı değişimine nın, Sugözü köyüne bağlı Kuzulu mahallebağlı ani kar erimeleri sonucunda yüzey ve Kitle hareketinin oluştuğu vadi yaksi kuzeydoğusunda yer alan Sorkun yaylayeraltı sularının bölgedeki ayrışmış kaya bilaşık 3 km. uzunluğundadır ve bu vadiyi rimleri ile etkileşimi sonucunda başladı, daha alt kotlarda ise ayrıştı, killi kayalar boşalan su kaynaklarının da etkisiyle suya aşın doygun hale geldi, Kuzulu mahallesinin bulunduğu bölgeye doğru uzanan vadi içerisine toprak ve moloz akması şeklinde ilerledi. Heyelanın oluştuğu vadiyi besleyen daha düşük kotlardaki yan dere kollanndan katılan suların etkisi sonucunda akan kütle suya aşırı doydu. 22 Mart 2OOS <*• oktfmn ttmyaimn 1 HEYELAN GÖLÜ OLUŞTU Sorkun yaylası civarında yaklaşık 1.400 ile 1.650 metre yüksekliğindeki bir alandan yer yer 4550 derecelik eğime ulaşan dar ve derin bir vadi boyunca yaklaşık 1012 milyon metreküp hacminde akan kütle, 2.53 km taşınarak Kuzulu mahallesinin buyuk bir bölümunü toprak altında bıraktı (Şekil 2 ve 3 B). Vadi içerisine akan bu kutlenin en uç noktasının taban kotu Kuzulu mahallesi içerisinde 754 metre ıken, akmanın son bulduğu topuğun gerisinde tavan kotu yak Şekil 1: (A) Sağ yanal doğrultu atımlı KAFZ'nun genel konumu (B) NlksarKoyulhisar arasının sayısal yu'kselti görüntüsü. 941/10 2 Nisan 2005