Katalog

TartışmaEditöre Mektup Otomotiv'de Türkiye ne yapmalı? • Otomotivde yerli ArGe payı arttınlmalı. Katma değeri ülke içinde yaratılmış 'Türk tasarımlı" bir otomobilimiz olmalı. f Yalnızca yabancıların üretim üssü olmak, ülke potansiyeli ve birikimi için yetersizdir. Ülkemizin 'ana sanayi' rolünü üstlenebilme ve sürdürebilme yeteneği, sermayesi, insan potansiyeli vardır. Dr. H Suat Tuncel em otomotıv sanayımız hem de otomotıvdekı ıç pazarımu ekono mımızde etkın konumdadır Kara yolu ula^ımı polıtıkasının ydrım yuzyıl on ce ulusdl polıtıkamız olarak benımsenmesı ' sadece ulaşım yolunda bır tercıh' anlamı nı taşımıyordu Bu Turkıye'ye bır kalkın ma modelı olarak sunulmuştu Karayolu nun ' bırıncıl ulaşım sıstemı olarak benım sendığı sanayıleşmış ulkelerde ekonomık canlanmanın temel motıvdtorlerınden bırı otomotıv sanayısı olmuştu Gelışmenın şoyle olması beklenıyor du 1) Karayolu agının yaygınldşması ıle bı reysel taşıt araçlanna talep dogacak, 2) bu nun karşılanması ıçın once kuçuk boyut larla başlayan montaj uretımı deneyım kazandıracak, 3) bunun getırdıgı gelışme, gı derek daha verımlı, kapasıteh bır uretıme yol açacak ve 4) yaygın ıstıhdama kavuşan toplumun satınalma gucu yukselecektı 5) Yaşam standartlarında ve beklentılerde yukselme, bunun netıcesı olarak daha artan talep daha verımlı sayılarda serı ure tım ıç pazarda hakımıyet ve rekabet gucunun pekışmesıyle dış satımın da etkın boyutlara ulaşması beklenıyordu ve 6) sonuç ta mureffeh bır toplum olacaktık Ancak uygulamada, otomotıv sanayi sınde ıstenen gelışme sevıyesıne ulaşılamadı Bırıncı neden gerekenlerın zamanında yapılmamış olması, ıkıncı neden ıse 1994 ve 2001 ekonomık krızlendır Her ıkı neden bırbırıyle ıç ıçe geçmış durumdadır Pekı zamanında yapılamamış olan neydı? Otomotıv endustrımız uzun bır dönem boyunca dış rekabete karşı gumruk duvarları ıle korundu Ayrıca, teşvık edıcı yatırımlar arasında 'yol yapımları sayıla bılır Karayolu agının ve otoyolların ınşası ayrıcahklı butçe harcamaları ıle sağlandı Ancak son 15 yılın bılançosu bu yolda maksadı aşan kaynak sarflarına gıdıldıgını gosterıyor (Bakınız kutu) Bu dogru olmakla bırlıkte, ulkemı zın dışarıdan gorunen asıl cazıbesı gelecek vaadeden ıç pazarıdır Turkıye de bugun 1000 kışıye 76 otomobıl duşmekte Hakka rı ve ijırndk ıllerınde bu sayı yalnızca 6 dır Dunya ortalaması ıse 91'dır Komşumuz Bulgarıstan da 1000 kışıye Turkıye'nın 3 katından daha fazla otomobıl duşuyor Turkıye'nın gelışmışlık gostergelennde boylesı alt sevıyelerde kdlması, son yıllarda ardı ardına gelen olumsuzlukların sonutu dur Onumuzdekı 10 yıllık bır sure ıçınde mıllı gelırımızın katlanarak buyu mesı, surprız bır gelışme olmayacak tır Geçmış donemlere aıt ıstatısük sel verıler olumlu beklentıler dogurmaktadır 1998 e kadarkı 13 yıllık donem ıçınde 1000 kışıye duşen araç sayımız 3 8 kat artış hızı gosterdı Onumuzdekı 10 yıldd da benzerı performans sdglanması surprız olmayacdkür Bu beklentının ger çekleşmesı yanı gelecek 10 yıl ıçınde 1000 kışıye duşen otomobıl sayısının 3 kdt art ması halınde bunun anlamı 10 tnılyon araçlık bır otomotıv pazarı olmamız de mektır Bu ış hacmını 10 yılın toplamı ola rak ıfade edersek 80 mılyar dolar uvarın da kumulatıf bır satış rakamı ortaya tık maktadır Bu pazar butun yatınmcıldr ıçın cazıptır Yabancı rakıpler bu pazara urun lerını ya dogrudan ya da dolaylı olarak (ulusal katma degerı fazla olmayan yerlı montdj urunler bıçımınde) sokmak ısteye cektır 1970 lerın başında ıhracatı esas alacak atılımı başlatarak oto ureümınde dunyada on sıralara oturdu Ancak kendı tasdrımını ya ratması, lısansla draba uretmek kddar ko lay degıldı Ogrenme surecı çok zor ve pa halıydı Burada Turkıye omeğınde olmayan bır konuya 'devletın teknolojı polıtıkasına' değınmek gerekıyor DEVLETİN DAYATMASI Kore hukumetı 1973'te, 'Otomobıl Sanayunın Teşvıkı ıçın Uzun Donemlı Pla nı' hayata geçırdı Mevcut 4 otomobıl fır masına CKD olarak (yarı uretılmış) gelen arabaları ulkede monte etmeye son vererek tamamen ulkede tasarlanmış 'Kore malı' aıle arabası gelıştırmelerını ıstedı Hukumetın ıstegı nettı Ozgun tasarımlı yerlı araba 1500 cc'den kuçuk, yerlılık oranı en az yuzde 95 olmalı ve uretım ma lıyetı de 2000 doları geçmemelıydı Hyundaı 1985 e kadar ulkedekı dı ger otomobıl firmalarının onune geçtı Asıl zor olansa tasarımdı Fırma 5 tasanm muhendısını 1 5 yıllığına, Italya'da ' Italde sıgn' firmasına, govde çızım ve stılızasyonunu oğrenmek ıçın gonderdı Gece günduz, en kuçuk ayrıntıları bırbırıne naklede rek, her bılgıyı kaydederek çalışan bu tek nısyenler tasarım bolumunun çekırdeğını oluşturdular Brıtısh Leyland'ın eskı genel muduru ve 6 muhendısı getırıldı Ayrıca bazı Japonlardan da gızlıce yararlanıldv Sonunda, 1975'te, Kore yı, Japonya'dan sonra Asya nın ıkıncı bağımsız uretıcısı yapan Hyundaı'ın yerlı arabası pıyasaya çıktı Boylece geç sanayıleşen ekonomılerde, devletın teknolojı uretımını teşvıgı, hatta ' dayatmasının' ne kadar onemlı oldugu anlaşıldı Pıyasa ruzgarlarına teslım edılmış bır teknolojı transferı sonucunda, bu teknolojılerın, ıçselleştırılemedığı gıbı, eskıdıkçe yenılenen tuketım malları bıçımınde sureklı bır kaynak ısrafına yol açacagı bır kez daha anlaşıldı Ote yandan eğıtımın onemı de karşı laştırmada ortaya çıktı Kışı başına duşen gelır bakımından Turkıye'nın dort kat ge rısınde olduğu 1965'te bıle orta oğretımde okullaşma oranını yuzde 29'a çıkaran Ko re, 1978'de bu oranı yuzde 68'e yukselttı Kışı başına gelır bakımından da Turkıye'y yakalayıp geçtı Guney Kore ıle Turkı ye nın ArGe verılerını kdrşılaştırdıgımızd. nedenler çarpıcı şekılde gorulebılmektedır G Kore de fert başına Ar Ge muhendısı sa yısı Turkıye dekının 10 katı, C.SY1H ıçınde kı ArGe harcamalarının oranı ıse Turk ye'dekının 6 katıdır Guney Kore yurttaşları, en varsıllaı da dahıl ıthal araç degıl' yerlı kullanıyoı Trafiktekı araçlann çogu Hyundaı ya d Kıa markasını taşıyor Bu ulkede yukse gumruk uygulaması belkı yerlı kullanımıı artıran bır etkendır ancak varsıl ınsanl rın da yerlı kullanma konusundakı tutkı ları yalnızca yuksek bır 'yurttaşhk bılınc H OTOMOTIV ENDÜSTRİSİ VE AR€E Bıze benzer bazı ulkelerde ılgınç deneyımler yaşandı Guney Kore de bunlar dan bırıdır (*) G Kore'nın geç sanayıleşen ulkelerden farkı devletın ozel firmalara uyguladıgı dısıplın olarak vurgulanıyor G Kore çok hızlı sanayıleşıp tarımsal bır hammadde ıhracatçısı olmaktan çıkarak bır kuşak ıçınde 24 mılyar dolarlık elektronık malzeme ıhraç eden, toplam ıhracatı 100 mılyar dolar dolayında bır ekonomıye do nuştu Bu tablo, çok bılınçlı bır sanayıleşme belırlenmış amaçlara yonelık teknolojı polıtıkalarıyla yaratıldı 1989'da çıkarılan 'Temel Bılım sel Araştırmaları Teşvık Yasası', G Kore nın bılımsel araştırmalardakı gerı kal mışlıgını gıdermek ıçın, araştırma enstıtu lerı ve unıversıtelerın temel bılımlerdekı araştırmalarını desteklemeyı ongordu Bu rada ornek alacagımız şırket Hyundaı, Otoyoldaki büyük savurganlık! Aşağıdakı satırlar Karayolları Genel Mudurluğu görevını yurutmuş bır yetkılının verdığı bılgılerı ve çarpıcı tespıtlerı ıçermektedır 'Otoyol yapısı ıtıbarıyle yuksek standartlara safııp bır hız ve konfor yoludur ve bu nedenle de ozel oto sahıplerıne hızmet veren oto endustrısının ıtıcı guç olduğu ulkelerın bulduğu bır çozumdur Oysa kı ulkemız bugunku trafık kompozısyonu ıtıbarıyle gerı kalmış bır ulke manzarası gostermektedır Gerçek verıler ve gereksınımler goz önunde tutulduğunda Turkıye nın gerçek otoy ol gereksınımı 250 km dır Oysa bugun bunun 6 katı uzunlukta yanı 1500 km otoyol ınşa edılmıştır Bu otoyolların yapım malıyetı mınımalcı tahmınle 9 mılyar dolardı (Ulkemızdekı otoyolların malıyet toplamını uzmanlar 1525 mılyar dolar olarak vermekte otoyol yerıne normal yol yapımı halınde malıyetlerın yalnızca 1/7 oldugunu ıfade etmektedırler) Kamu borçlarının 300 mılyar doları geçtığı bır ulkede boylesı yuksek kaynak ısrafı ancak kısa donemde yatırımın kendısını gerı odeyeceğı beklentısı ıle yapılabılırdı Oysa bızdekı otoyolların geçış ucretlerıyle kendılerını amortı etmelerı uzak bır hayal olmuştur Zıra ulkemızde otoyol gelırlerı fııçbır zaman yılda 100 mılyon doları bulmamıştır Bu turden yatırımların yapılma nedenını zamanın TUSIAD başkanı "Yabancı fınans çevrelerı Turkıye ye kredı musluklarını açarken on koşul olarak bu tur yatırımları tercıh ettıler Çunku boylelıkle kredılerın bır kısmı makına ve teçhızat alımı şeklınde kendı ulkelerıne gerı donuyordu ve boylece sınaı urunlerle kendılerıyle rekabet etmemız tehlıkesını ortadan kaldırıyordu dıyerek açıklamakta ve donemın polıtıkasını eleştırmektedır Bu otoyol yatırımları maaleset bugun atıldır Pozantı Adana Gazıantep guzergahında yer yer 4 er şerıte genışleyen rekor uzunlukta tuneller ve kapalıf1) vıyadukler ıle bezelı otoyolda sey rederken dakıkalarca başka bır vasıtaya rastlanmamakta surucu bu yolun sankı yalnızca kendı aracı ıçın ınşa edılmış oldugu ızlenımıne kapılmaktadır Ustelık bu otoyol 1000 kışıye yalnızca 6 otomobılın duştuğu ıllerımıze doğru şımdı de tevsı edılmektedır (dunya ortalaması 91 dır1) 941/20 2 Nısan 2005 OTOMOTIV PAZAR POTANSİYELİMİZ 1994 ve 2001 yıllarındakı ekonomık sarsıntılar otomotıv satışlarının ozellıkle ıç pazar kanadına sekte vurdu Halen otomotıv uretımının canlılıgı ıhracat kanadın da kendını gostermektedır Kımı uzmanlar kurtuluşumu/un ıhracattd oldugunu yabancı otomotıvcılerın bu ıhracatı Turkı ye'dekı tesıslerden yapmalan hdlınde de bellı bır kdtma deger payının ulkemızde kdlacagını hesabetmektedırler