Katalog

ım Buz Katmanlarınm Antarktika çevresindeki buz katman ları arkalarındaki buzulları yerinde tutuyor. o Buzul * Deniz • Tortu Eriyen buzul katmanları deniz düzeyini etkilemiyor, ama buzul katmanlarınm yok olması buzullann akışını hızlandınyor Uyuyan devler uyanırsa! Kimi değişimler devinime geçirildiğinde, gaz salınımları azalsada geri dönülmesi olanaksız bir süreç başlayacaktır. atı Antarktika buz kütlesi kayıyor: Doğu Antarktika'daki buz kütlesi karaya bağlı olmakla birlikte, Batı Antarktika'daki kütlenin büyük bir bölümü deniz düzeyinin altında yer alıyor. Ohio Eyalet Üniversitesi'nden John Mercer 1978 yılında bu durumun söz konusu buz kütlesinin özellikle parçalanmaya açık olduğu anlamına geldiğini öne sürüyordu. Bu kütlenin tümden parçalanması jurumunda, buzullar erise de erimese ie, deniz düzeylerinin dünya çapında 5 netre kadar yükselmesine yol açabilirdi. Görünüşe bakılırsa bu kütle şimdierde giderek artan bir hızla denize gönülüyor. Maine Üniversitesi buzulbilim:ilerinden Terry Hughes 1983 yılında 'erdiği bir demeçte, "Baü Antarktika mzulundaki geriye dönüşü olanaksız ekilme, Pine Adası Körfezi'nde şimdilen başlamış durumda. Bu süreç 200 ılda noktalanacak," diyerek ciddi bir lyarıda bulunuyordu. Öteki buzulbilimciler ve son olaak da Hükümetlerarası İklim Değişimi 'aneli çöküş sürecinin başlamak üzere lduğu ve bunun böylesine kısa bir süede patlak verebileceği görüşünü göz rdı etmişlerdi. Ancak Exeter'deki toplantıda Briınya Antarktika Araştırma başkanı B Chris Rapley değişimin kötücül belirtileri konusunda uyarıda bulunuyor ve, "Buzulun çöküşe geçişine gözlerimizle tanık olabiliriz. Bu son derece kaygı verici bir durum. Nelerin olup bittiğini anlamak için tüm kaynaklarımızdan yararlanmak zorundayız," diyor. KITA OYNAYABİLİR! Kanıtlar Pine Adası çevresindeki en büyük buzullardan üçü hızla yok oluyor. Bunlar yılda yaklaşık 250 kilometreküp küçülüyor. Bu doğal bir dalgalanma süreci olabilir. Ancak Rapley eşzamanlı erimenin tam tersi bir durutnu ortaya koyduğunu belirtiyor. Bu üç buzul hep birlikte buz kütlesinin üçte birini yok ediyor. Bu ne denli olası? Tam olarak bilinmiyor. Ne zaman? Bu süreç başlamış bile olabilir. Daha önce de böyle bir şey yaşandı mı? Evet. Aynı süreç en son 100,000 yıl kadar önce yaşanmış olabilir. Etkileri: Hughes birkaç yüz yıl içinde deniz düzeylerinin 5 metre yükselebileceğine ve bunun deniz düzeylerini 50 metre yükseltmeye yetecek denli buz içeren doğu Antarktika buzulunu yerinden oynatabileceğine dikkat çekiyor. Geriye dönüşü olabilir mi? Buzul ça gübrelenen bitkiler daha hızlı geliştiklerinden, bu miktar giderek artıyor. VVinfrith Ekoloji ve Hidroloji Merkezi'nden Peter Cox, doğal sistemin bizleri kendi hışmımızdan kurtarmada yardımcı olduğunu, ancak bunun sonsuza dek sürmeyeceğini belirtiyor. Toprak Sorunu Sıcaklıklar yükseldikçe topraktaki Topraklar karbondioksidi emmek yerine ağaç, yaprak, kök ve organik maddelerin dışarıya salarsa, atmosferik dü'zeylerin ayrışıp çevreye karbondioksit yayma hızı dengede tutulması giderek güçleşir da giderek artıyor. Belli bir noktadan son• Topraktan salınan maksımum C02 mıktarı ra karbondioksidin yayılma hızı emilme • Toprakların etkisı dışındaki maksımum mikhızının önüne geçiyor ve topraktaki bitar yosfer karbondioksit deposundan büyük bir kaynağa dönüşüyor. Bu aşamadan sonra karbondioksit düzeylerinin dengede tutulması yayılım oranlarında çok daha büyük bir kesintiyi gerektiriyor. Kimi iklim modelleri atmosferdeki karbondioksit düzeyinin milyonda 400 ile 500 birim arasında olması durumunda bu sınıra ulaşılacağını gösteriyor. Kanıtlar Bunun altında yatan süreçler birbirleriyle çelişmedikleri gibi, küçük alan ve sera gazı deneyleri de bunu destekliyor. Olasüık duzeyi? Bir hayli yüksek. Ne zaman? 10 ile 50 yıl içinde. Daha önce de yaşandı mı? Bir olası> cn lıkla, milyonlarca yıl önce. Dengenin sağlanmasında hedef Etkileri: Küresel ısınmada hızlanma alınan düzeyler (ppm/ co2) Geriye dönüşü olabilir mi? Olabilir. Kaynak ve depolar eninde sonunda denğının bu yönünün geriye dönüşü olanakgeye giriyor. Ancak bu denge yalnızcâ utsız. mosfere büyük salmımlar sonucunda sağlanıyor. TOPRAKLAR KARBON DEPOLARINI YİTİRİYOR Halihazırda toprak ve ormanlar havaya yaydığımız fosil yakıtlardaki karbondioksidin yaklaşık dörtte birini emiyor. Daha yüksek karbondioksit düzeyleriyle 0KYANUS TAŞIYICI KUŞAKLARIKAPANIYOR Termohalin dönüşüm, ya da okyanus "taşıyıcı kuşağı" tropikal bölgelerdeki Devamı arka sayfada 938/1312 Mart 2005