Katalog

Uvku Arastırmaları izleyebilecek bilğisayarlara sahip oldular. Bu araştırmalarda hedef, uyku sırasında nöron faaliyetlerindeki farklılıklan tespit edebilmekti. "Bazı günler 500 nöronu kaydedebildik. Ancak bu sık sık olan bir durum değildi" diye konuşan Tucson'daki Arizona Üniversitesi'nden fızyolog ve psikolog Bruce McNaughton, tipik olarak günde 50 ılc 100 nöronu izleyebilıyor. Bir kemirgenin bile beyninde 125 milyon nöron olduğunu düşünürsek, bu sayılar fazla bir şey ifade etmiyor. McNaughton'nun kayıtları, gün içinde faaliyette bulunan aynı nöronların pek çoğunun geceleri de REM evresinde yeniden faaliyete geçtiğini gösteriyor. "Temel olarak beyin en son kayda geçirdiği verileri yeniden gözden geçiriyor" diye konuşan McNaughton, "Zamanla beyin bu kayıtları kalıcı bağlantılar şekline getirerek sağlamlaştırıyor. İlginç olan bu işlemin yalnızca uyku sırasında değil, gündüzleri dinlenme süresinde de işlerlik kazanması" diyor. HAYVANLAR NASIL UYUR? YUNUS: Yunuslar yüzerken uyur. Uyku sırasında beyinlerinin yarısı uyur, diğer yarısı solpkğ)mayı kontrol eder. Tek bir göz çevreyi gözler. PLATİPUS: Tam gelişmemiş olarak doğan hayvanların siire 90 dakika iken platipus günde 8 saat REM uykusu uyur daha fazla REM uykusuna ihtiyacları vardır. Irmplarda bu lardan çekinmedikleri ASLAN: Başka hayvaniçin yırtıcı hayvanlar istedikleri yerde ve zamanda kestirirler. Erkek aslan günde 12 saat yatar. YAVAŞ DALGA İLE ÖĞRENME Yavaşdalga sırasındaki öğrenme sürecini araştırmak için bugiin bilim adamları daha gelişmiş donanımlara sahip. Saygın bilim dergisi "Nature"ın temmuz sayısında yer alan bir makalede, Wisconsin Üniversitesi'nden Tononi ve meslektaşları, uyanıkken yeni bir beceriyi öğrenme sırasında faal duruma geçen beyin bölgesinin, beceriyi geliştirmek için daha fazla miktarda yavaşdalga uykusuna gereksinim duyduğunu ileri sürüyor. Tononi, "Beynin söz konusu bölümünde yavaşdalgalar ne kadar fazlaysa, denekler bir gün sonra yaptıkları işte daha üstün bir performans sergilediler" diyor. Peki, bu ne anlama geliyor? Tononi'ye göre bunun anlamı şu: REM uykusuna ve gündüzleri olanın aksine, yavaşdalga uykusu bir işten sorumlu nöral bağlantıları güçlendirmek yerine, fark gözetmeden tüm sinir hücreleleri arasındaki bağlantıları zayıflatıyor. İlk bakışta mantıksız gibi görünmekle birlikte bu önlem, kendini koruma amacını güdüyor. Tononi fıkrini şöyle açıklıyor: "Normal olarak beyin tüm vücut enerjisinin yüzde 20'sini kullanıi" Ru enerjinin büyuk bir kısmı, nöronlar arasındaki bağlantı noktalarının veya sinaps'lerin devamlılığını sağlamak içindir. Öğrendikleriniz artıkça sinaps sayısı da artar. Dolayısıyla sinaps'lerin güçlü olması, beynin çalışırken daha çok enerji tüketmesi anlamına geliyor. Beyin belki de yüzde 2()'lik ek bir talepte daha bulunabilir. Bu sonuçta nereye kadar gider? Birkaç gün içinde beyindeki sinaps miktarı vücudun sağlayabileceğinden daha fazla enerjiye gereksinim duyabilir. Böylece bağlantılardan bazılarının zayıflaması gerekir. Benim tahminime göre bu, yavaşdalga uykusu sırasında oluyor." Bu açıklama henüz bir varsayım, ancak Tononi'ye göre kanıtlar bu görüşü destekliyor: "Yavaşdalga evresinde tüm nöronlar yarım saniye ateşler ve sonraki yarım saniye sessiz kalır. Karmaşık biyoelcktrikse! nedenlere bağlı olarak, beynin nöronlar arasındaki bağlantılannı zayıflatması son derece mükemmel bir stratejidir. Bu şekilde temizlenen beyin sabah olduğunda yeni bilgileri öğrenmeye hazır hale gelir." UYKU KURAMI Belki de uykunun varoluş nedeni, kendini tekrarlayan bir düzen içinde, nöral bağlantıları budamaya ve güçlendirmeye yönelik, eski bilgileri unutmadan yenilerini öğrenmemizi sağlamaktır. Kuşkusuz, bu varsayım budama ve güçlendirme ışlemleri sırasında niçin bilinçsiz olduğumuzu açıklayamıyor. Belki bütün bu işlemler sırasında uykuda olmak uyanık olmaktan daha büyük bir kolaylık sağlıyor olabilir. "Uykudayken, siz evinizi terk edip gidersiniz; işçiler gelip evinizi yeniler" diye konuşan Kaliforniya, La Jolla'daki Salk Enstitüsü'nden nörobiyolog Terry Sejnovvski, "Evin içinde inşaat sürerken evde bulunmak istemezsiniz, çünkü evin altı üstüne gelmiştir" diyor. Belki de beyin yalnızca kendini yenilemek istiyor olabilir. "Hepimiz sıklıkla çözüm bulamadığımız bir sorunla birlikte yatağa gireriz. Sabah kalktığımızda sorunu çözmüş olduğumuzu gördüğümüz çok olmuştur" diye konuşan Maryland, Silver Spring'deki VValter Reed Araştırma Enstıtüsü eski başkanı Dr. Gregory Belenky, "Ancak bunun için beyinde yeni bir bilgi işlemin devam ettiğini dü " Hepimiz sıklıkla çözüm bulamadığımız bir sorunla birlikte yatağa gireriz. Sabah kalktığımızda sorunu çözmüş olduğumuzu gördüğümüz çok olmuştur" şünmeyin. Eski devrelerin yeniden car landığını düşünmek bana daha akılcı gı liyor" diyor. Beyin, vücudun geri kalan kısmı ğ bi glikoz ile çalışır. Belenky, gerçek z. manlı görüntüler veren bilgisayarlı taray cılardan yararlanarak, beynin ne zamaı ne kadar glikoz tükettiğini tespit etme> çalıştı. Bu çalışmanın sonucunda B lenky ve meslektaşları, 24 saatlik bir u kusuzluk döneminden sonra, vücut bol miktarda glikoz bulunmasına karşı beynin glikoz kullanma y teneğinde büyük bir düşı olduğunu ortaya çıkart En büyük düşüş korteks duygu ve mantığı birleşt diği bölgelerde görülüyc du. Ancak 24 saat son düşüş bir anlamda safc lense de performans sah lenmiyordu. Tam tersi \ yin enerji depolamaya c vam ediyordu. Beynin yakıtını ikn etmenin yanı sıra, uyl nun beyindeki zararlı m; deleri de temizlediği san yor. Yarasalar ve tarla fa leri gibi metabolik hı: çok yüksek olduğu hayv lar bol miktarda kalori tükettiği gibi, Î best radikal değdiğimiz yıkıcı molekül üretir. "Beyin de bu tür bir metabo maya sahiptir, çünkü nöronlar ge olarak kendilerıni yenilemezler" d konuşan UCLA'dan sinir bilimcı Jero Siegel, "Uyku beyne, bu serbest radil ler ile baş edebilmesi için boş zan tanıyor" diyor. İlginç olan bugüne dek yapıl bazı uyku araştırmalarının beyin ile 933/14 5 Şubat 2005