Katalog

Uyku UYUYORl Uykunun ne işe yaradığını araştıran bilim adamları son yıllarda çarpıcı sonuçlar elde ettiler. Kesin olmamakla birlikte vücudumuzu dinlendirmek veya yeni güne hazırlamak için değil, beynimizin giin içinde tükettiği enerjiyi yeniden doldurmak için uyuduğumuz düşünülüyor. ykusuzluğun en önemli belirtisi vücut tepkilerinin yavaşlamasıdır; 18 saatlik uykusuzluktan sonra, dörtte bir saniye olan normal tepki süresi yarım saniyeye çıkar. Bu arada mikro uyku denilen, 2 ile 20 saniye arasında değişen "kopuşlar", yaşam akışında duraksamalara, hâttâ ciddi sonuçlara yol açabilir. Araba kullanırken farkında olmadan şerit değiştirmek veya kitap okurken aynı paragrafı hiçbir şey anlamadan defalarca okumak gibi davranışlar bu kopuşların neticesidir.. Uykusuzluk 20 saate çıktığı zaman arada bir başınız öne düşer, göz kapaklarınız istem dışı kapanmaya başlar. Araştırmalara göre tepki zamanı, kanındaki alkol düzeyi 0.08'e çıkan kişilerle Pek çok Avrupa ülkesinde bu düzey trafıkten men cezasını gerektirir aynıdır. Yokuşta durduğunuz zaman el frenini çekmeyi ihmal etmek gibi yapmanız gereken şeyleri unutabilirsiniz. U Uykusuz kalma süresi arttıkça bu durum giderek kötüleşir. Pennsylvania Üniversitesi, Tıp Fakültesi'nden uyku uzmanı David Dinges'e göre ikinci geceyi de uykusuz geçirmek, "uçurumdan aşağı yuvarlanmak" vi şu ana kadar tespit etmiş değil. Bilindiği kadarıyla kasların uykuya ihtiyacı yoktur. Kaslar için yalnızca arada sırada dinlenmek yeterlidir. Vücudun geri kalan kısmı beynin uyanık mı, uykuda mı olduğuna bakmazsızın çalışıp durur. Uyku beynin dinlenmesi, yenilenmesi için midir? Bu daha doğru olabilir. Beynin iyi bir gece uykusundan yararlandığı biliniyor. Ancak uyku uzmanları beynin nasıl bir yarar sağladığı konusunda görüş birliği içinde değil. Bir iddiaya göre uyku, beynin uyanıkken topladığı tüm bilgi akışını gözden geçirmesine ve pekiştirmesine yol açar. Bir diğer görüşe göre uyumamızın nedeni beynin yakıt takviyesi yapması ve tüm atıkları dışarı atmasıdır. Son yıllarda kabul gören bir üçüncü görüş ise uykunun gizemli bir şekilde çeşitli yeteneklerin yerleşmesi ve sağlamlaşması için bisiklete binmek veya piyano çalmak gibi gerekli alt yapıyı hazırladığını ileri sürüyor. UYKU KONUSUNDAKİ ARAŞTIRMALARIN GEÇMİŞİ Uyku konusunda bilinenlerin pek çoğu son yıllarda elde edildi. Bilim adamları EEG'lerin eksikliklerini beyindeki elektriksel dalgaları kaydeden eski moda elektroensefalogramlar gelişmiş görüntüleme ve nörolojik haritalama teknikleriyle tamamladılar. Bilim adamları yeni cihazların yardımıyla uyumakta olan beynin daha ayrıntılı görüntülerini elde etmeyi başardılar. Böylece tek bir nöronun dahi uyurken ne yaptığını izleyebildiler. "Son bir iki yılda taşlar yerli yerine oturdu" diye konuşan Madison'daki \Visconsin Üniversitesi'nden nörobiyolog ve psikiyatrist Dr. Giulio Tononi, "Birdenbire pek çok şeyi açıklayan varsayımlar üretmeye başladık. Bunların doğru olup olmaması başka bir hikaye. Ben birkaç yıl öncesine göre kendimi farklı hissediyorum. Çünkü eskiden uykunun ne olduğu konusunda en ufak bir fıkrimiz yoktu" dıyor. İyi bir gece uykusu için ne yapmalı? • Haltanm 7 günü sabit bir uyku düzeniniz olsun. Böylece vticut saatıniz bu düzene ayak uytiurur. Hafta sonları uzun uyuyarak. diğer günlerdeki eksikliklerinizi gidermeye çalışmaym. • Uykuya geçişi kolaylaştıran bir ortamda uyuyun: Yatak odanız serin, karanlık ve az eşyalı olsun. Kulak fıkaçlan veya göz bantlanndan yararlanm. gibi bir şeydir. Hayvanlar aleminde uyku, türlerin hayatta kalması için yiyecek, su ve cinsel ilişki kadar önemlidir. Meyve sineklerinden Hotno sapien'lere kadar tüm hayvanlar uyur. Ancak bu konuda sürdürülen yoğun araştırmalara karşın bilim adamları uykunun ne işe yaradığını hâlâ kesin olarak bilmiyor. Uyku vücudun dinlenmesi, yenilenmesi için midir? Pek değil. Bilim adamları uykunun düzelttiği herhangi bir biyolojik işle • Alkol' doktorum • Uykuda ekranlan uzak öykı • Yatağa lan çıkın. uğraşın. UYKU İLE İLGİLİ KURAMLAR Uykunun ne işe yaradığına ilişkin sağlam bir kuramın oltnadığı dönemlerde bilim adamları yıllarca uykunun ne olduğu konusuna odaklandılar. Bu bağlamda iyi bir uykuyu bölen durumlara uyku apnesi, endişe, huzursuzayak sendromu gibi çare aradılar. Bu çalışmalar, yunus ve balinaların dışında, memelilerin pek çoğunun belli başlı iki uyku fazı arasında gidip geldiğini ortaya koydu. Bu evrelerden biri hızlı göz hareketlerinin baskın olduğu "RE Eye Movement) Uykusu" diğeri olarak REM'in dışında kalan "nor kusu"dur. İnsanlarda, REM REM'den oluşan döngü yaklaşık i da tamamlanır. Ancak sabaha kar: daha fazla REM uykusu, daha az uykusu uyurlar. REM uykusundaki insanlar 933/12 5 Şubat 2005