Katalog

rmaları bilim uzmanlarının üzerinde anlaştıkları tek nokta, rüyaların bir gün önceki olay parçalarının gelişigüzel bir şekilde geri dönüşiimü olmasıdır. NonREM uykusu sırasında çekilen EEG'ler, hafif uykudan ağır uykuya geçişte belli başlı 4 aşama olduğunu gösteriyor. NonREM uykusunun 3.ve 4. aşamasının en belirgin özelliği düşük frekanslı elektrik dalgalarıdır. Bilim adamları bu aşamaya yavaşdalga uykusu adını veriyor. İlginç olan, insanların gecenin ilk üç saatinde, uyanmadan önceki saatlere göre, zamanlarının çoğunu yavaşdalga uykusunda geçirmeleridir. Çocuklar yavaşdalga uykusu şampiyonlarıdır. Bu nedenle uyurken arabadan yataklarına taşısanız bile derin uykularından uyanmazlar. Oysa yetişkinler yaşlandıkça yavaşdalga uykuları azalır. Geceleri sık sık uyanmaları bu nedendendir. Bilim adamları yıllarca REM uykusunu araştırdılar, çünkü basit olarak, rüyalardan dolayı bu evre diğerinden daha ilginç geliyordu. Ancak bu çalışmalardan ne yazık ki kayda değer bir şey elde edilemedi. REM uykusu ile öğrenme arasında bir ilişki olup olmadığını ortaya çıkartmaya yönelik ilk çalışmalar, böyle bir ilişkinin söz konusu olmadığını gösteriyordu. Gerçekten de beyninde bir şarapnel parçası bulunan İsrailli bir adam, REM uykusu evresine geçemediği için uyku araştırmaları için eşsiz bir denekti. Ne var ki bir bellek tipidir ve REM uykusu ile bir ilgisi yoktur. Harvard Üniversitesi Tıp Fakültesi'nden bilişsel sinir bilimci Robert Stickgold, "Eskiden bellek konusundaki bilgilerimiz çok yetersizdi" diyerek bellek türleri konusundaki karmaşaya dikkat çekiyor. ha derin uykuya veya yavaşdalga ve REM uykusuna ihtiyaç duyduğu da tespit edildi. Bazen bir saatlik "kestirme" bile çok büyük fark yaratabiliyor. Ancak diğer bellek tiplerinde bir gecelik uyku gerekebiliyor. Stickgold, "Bütün bu çalışmaların sonunda farklı bellek tiplerinin farklı uyku türlerine ihtiyaç duyduğu anlaşılacak" diyor. Uykuyla bağlantısı olan diğer bilişsel yetenekler için de araşürmalar sürüyor. Ocak ayında, Almanya'daki Lübeck Üniversitesi'nden Jan Born ve meslektaşları, çözümü güç bir problemin üzerine çekilen derin bir uykunun nasıl yarar sağladığına ilişkin bir çalışma yürüttü. Deneyde sorulan matematik sorusu.çözümü zor denklemler içermekle birlikte, çözüm süresini yarı yarıya azaltan kestirme bir çözüm de içeriyordu. Derin bir gece uykusundan sonra deneklerin bu kestirme yolu bulma oranı yüzde 23'ten yüzde 59'a HANGİ BELLEK? Ancak bilim adamları hangi belleği araştırmaları gerektiğini öğrendikleri anda bu tablo değişti. Son birkaç yıldır Boston'daki Beth Israel Deaconess Tıp Merkezi'nden Matthew Walker ile birlikte çalışan Stickgold, motor yetenekleri açısından uykunun işlemsel bellek üzerindeki etkilerini araştırdı. Bilim adamları sağ ellerini kullanan deneklerden bir dizi sayıyı ardı ardına sol ellerini kullanarak yazmalarını (41321 gibi) ve bunun olabildiğince hızlı yapmalarını iste "Uyku ile temizlenen beyin sabah olduğunda yeni bilgileri öğrenmeye hazır hale gelir" bu ünlü denek hukuk fakültesine devam etti ve en ufak bir sorun yaşamadan akademik çalışmalarını tamamladı. Zaman içinde bilim adamları uykunun ne işe yaradığını araştırmaktan vazgeçip, zamanlarının çoğunu narkolepsi (uyku hastalığı) ve insomniya (uykusuzluk) gibi uyku bozukluklarının tedavisine ayırdılar. YENİ ARAÇLAR, YENİ FİKİRLER w şey yemeyın. Kafemden (kola aratlı yiyeceklerden uzak durun. f yararsağlaı: Uykusuzluk için 3ç kultanmayın. televizyon, bilgisayar Sakinleşlirici müzik ve gerilimden kolaylaştınr. 3 içinde uyuyamadıysanız, yatak\tttin ve rahatlattcı bir işle Ancak 199O'lı yıllarda uykunun ne işe yaradığı sorusuna geri dönülmesine yol açan iki önemli gelişme yaşandı. Bu olaylardan ilki İsrail'deki VVeizmann Enstitüsü'ndeki araştırmacıların 1994 yılında gerçekleştirdikleri çalışmaydı. Bu çalışma her şeyden önce, eski araştırmaların yanlış bellek işlemi üzerinde durduğunu ortaya çıkarttı. İkinci gelişme, teknolojinin uykudaki beynin içinde neler olup bittiğini daha iyi görebilecek bir düzeye ulaşmasıydı. VVeizmann Enstitüsü'ndeki bilim adamları, bilgisayar ekranında spesifık şekilleri tanıma yeteneği ile REM uyku miktarı arasında doğrudan bir ilişki olduğunu ortaya çıkarttılar. Bu tür yetenekler, işlemsel (prosedür ile ilgili) bellek denilen bir bellek tipine bağlıydı. Bu bellek tipi tekrar ve pratik gerektıren işlerde geçerliydi. Sözgelimi 2.Diinya Savaşı'nın başlama tarihi gibi bir olayı hatırlamak beyan içeren )eyin faaliyetlerinin çok yoğun olduu gösteriyor. Ve bu evredeki kişi ndınldığında, hangi rüyayı gördükleo anda size anlatabilirler. NonREM usunda göriilen rüyalar basit bir iki intüden oluşur. Kaldı ki rüyalardaki intülerle ilgili mitolojiye karşın, rüyaı gizli anlamlarını araştıran bilim nları çok fazla yol alamadılar. Bugün diler. Bu işi yapmayı günün hangi saatinde öğrendiklerine bakılmaksızın deneklerin doğru yazma yeteneği 6 dakikalık bir uygulama seansından sonra yüzde 60'dan yüzde 70'e çıktı. Sayı dizisini yazmayı sabah öğrenen denekler 12 saat sonra yeniden test edildiğinde performanslarında ciddi bir ilerleme kaydedilmedi. Ancak diziyi gece öğrenen denekler aynı testi gece uykusundan sonra tekrarladıkları zaman yüzde 1520 daha hızlandıkları gibi, yüzde 3040 daha hatasız yazabiliyorlardı. Bilim adamları büyük bir şaşkınlıkla, en fazla gelişmeyi nonREM uykusunun ikinci aşamasında daha fazla zaman geçiren kişilerin gösterdiğini tespit ettiler. Görsel veya algısal yeteneğe daha fazla bağlı diğer işlemsel görevlerin, da çıktı. Başka bir deyişle derin bir gece uykusu, zor bir soruyu çözme yeteneğini artırmakla kalmıyor, yaratıcılığı da artırıyordu. ARAŞTIRMALARA TEKNOLOJİK DESTEK Yeni teknolojik gelişmeler, bilim adamlarının uykuyu mikroskobik düzeyde incelemesine olarak tanıyor. Bilim adamlan uzun süredir laboratuvarda, hayvanların beyinlerine yerleştirilen minik bir elektrot yardımıyla tek bir sinir hücresinin nasıl ateşlediğini kaydedebilecek yeteneğe sahiptiler. Ancak son günlerde birden fazla nöronu aynı anda kaydedebilecek yetenekte küçük elektrotlar kullanmaya ve bunları Sayfayı çeviriniz 933/13 5 Şubat 2005