Katalog

mrtMi Mttv G Gezegenlerin il ginç konumlan AyMars buluşmas: 6 Mart sabah saat 06 civarında +1.1 kadir parlaklığındaki Mars, hilal evredeki Ay'ın yaklaşık 5 derece kuzeyin\ de yer alacak. Her iki cin sim bu yakınlaşmada güneydoğuda ufuktan yaklaşık 12 derece yükseklikte Yay (Sagittarius) takım yıldızında görülecek. AyMerkür buluşması: 11 Mart akşam Güneş battıktan hemen sonra saat 18:30 civarında 0.5 kadir parlaklığındaki Merkür, görülebilirlik sınınnda çok ince hilal evredeki Ay'ın 3 derece kuzeyinde yer alacak. Her iki cisim bu yakınlaşma sırasında babda ufuktan yaklaşık 10 derece yükseklikte görülecek. Ay, Balina (Cetus) takım yıldızında yer alırken Merkür ise Balıklar takım yıldızında bulunacak. Merkür'ün daima Güneş'e yakın konumundan dolayı ufka yakınlığından zor görülürken Ay'ın da yeniay evresinden çıkışının ilk güniine gelmesiyle, görülmesi zor farkedilebilecek çok ince hilal evrede bulunuyor olması bu iki gök cisminin buluşmasını belki ilginç durum kılabilir. AySaturnPolluxCastor buluşması: 19 Mart akşam Güneş battıktan hemen sonra saat 18'den itibaren gece yarısı sonrası yaklaşık 02'ye kadar 0 kadir parlaklığındaki Satürn, İkizler (Gemini) takım yıldızının +1.2 ve +1.6 kadir ile en parlak yıldızları olan sırası ile Pollux ve Castor, ilkdördün evredeki Ay ile birlikte yer alacak. Her dört cisim bu yakınlaşmanın başlangıcında güneydoğuda ufuktan yaklaşık 69 derece yükseklikte ve bir ışık topluluğu şeklinde görülecek. GüneşVenüsMerkür birarada: 2831 Mart arasında Venüs ve Merkür gün boyunca Güneş diski yakınında yer alacak. Gün ışığında gezegenler görülemeyecek olmasına karşın Güneş'in taç tabakasını gözlemleyen koronograf türü teleskoplar ile bu iki gezegen Güneş ile birlikte aynı bir görüntü karesine düşebilir ve görmek olasıdırda. Bu sayfada verilen astronomi site adreslerinden bu tarihlerdeki Koronograf gözlem resimlerine bakılabilir... r r 9 0 * CMM Q •ÛSondördün YenlAy 11:10 GönüldenBilime Ahmetlnam Nigâr Hanım ; 17 0 0 » 0 0 0 m llkdBnttn 0 rf^İT^ Merkür, bilindiği gibi sadece ufka yakın olarak ya Güneş doğmadan önce doğuda yada Cüneş battıktan sonra batıda görülebilir. Merkür ay boyunca önce Güneş'ten uzak olacağı ayın ilk haftası boyunca akşamları Güneş battıktan hemen sonra saat yaklaşık 18 civannda çok kısa süreliğine batı tarafta Balıklar takım yıldızında yaklaşık 1.3 kadir parlaklığında görülecek. Ufuktan en fazla 15 derece yükselecek. Dürbün veya teleskopu olan okuyucular gezegeni yaklaşık şişkin ay evrede görebilecekler. Mars, ay boyunca Güneş'ten uzaklaşıyor olacağından sabah saatlerinde (yılın yaklaşık ilk 10 ayı boyunca da sadece sabahları gökyüzünde görülmek üzere) Güneş doğmadan önce (yaklaşık iki saat süreliğine) güneydoğu tarafta sırasıyla Yay ve Oğlak takım yıldızlarında giderek artacak şekilde ufuktan en fazla 21 derece yüksekte görülecek. Şişkinay evrede bulunacak olan Mars'ın parlaklığı yaklaşık +1.1 kadir olacak. Jüpiter, ay boyunca Güneş'ten giderek uzaklaşacağından akşamları biraz geç saatlerden itibaren başlayarak gece ve sabah Güneş doğuncaya kadar tüm gece boyunca yaklaşık yedi saat süreliğine Başak (Virgo) takım yıldızında yaklaşık 2.4 kadir parlaklığı ile güneydoğudan güneybatıya kadar yaklaşık 120 derece gibi geniş bir aralıkta görülecek. Jüpiter ufuktan en fazla 44 derece yüksekte olacak. Satürn, Mart ayı boyunca akşam saatlerinden itibaren geceyarısı sonrasına kadar yaklaşık yedi saat süreliğine ama ay boyunca Güneş'e yaklaşacağından giderek azalacak şekilde güneydoğudan batıya yaklaşık 115 derece gibi geniş bir aralıkta İkizler takım yıldızında ufuktan en fazla 71 derece yüksekte ve 0 kadir parlaklığında görülecek. Cassini uydusunun bu halkalı gezegen Satüm'ü ve en büyük ayı Titan'ın ilk kez en yakmından çekilmiş ayrıntılı resimleri ve bilgilendirmeler "http://saturn.jpl.nasa.gov/index.cfm" internet adresinde yenilenerek yer almaya devam ediyor... Hangi gezegen ne zaman görülüyor? Akşam Merkür (16) Jüpiter Satürn Gece Jüpiter Satürn Sabah Uranüs (2531) Neptün (1031) Mars Jüpiter Muhterem, Yazılannızı okuyorum. insanın yüzüyle alakadarsınıı Ama çizdiğiniz yuzlerde hep eksikler ve özürler buluyorum. insanlan tanıyamıyorsunuz. Sıradan yüzleri anlatıyorsunuz: Cân yok onlarda. Cânı düşünemiyorsunuz. "Cânınızçıksın'demiyeceğim. Diyeceğim, çünkii cânınızkim merakediyorum. Cânınızı görelim, beyefendi. Yazarlık öyle kolay bir iş değil. Hepyüreğinizi dinliyorsunuz. Yüreginiz ise pek dar. Darlaşmış yürekten cân çıkamaz. Cânınızı açmanız gerekir öbür cânlara. Siz hep kitâbî kalıyorsunuz. Cân kitap değildir, dostum. Dünyamızdadır. Dünyayı ne kadar tanıyorsunuz? Sizi rencideetmek için kalemealmadımbusatırlan. Maksadım, size, vâkıfolamadığınız bir dünyayı tanıtmaktır. Tanıtayım, siz de vecibesini yerine getirin. Okur olmak, iyi okur olmak, yazarına ders verebilmekle kaimdir. Yoksa, sizler alır başınızı gidersiniz. Size Nigâr Hanım'dan söz edeceğim. Aslında onu anlatmak imkânsızdır. Ama deneyeceğim. Nigâr hanım, bizden biridir. Şu manâda: Heryerde ona rastlayabilirsiniz. Sokakta pek dolaşmaz. Sokakla ilgisi hayatını idame ettirmek içindir. Çarşıya pazara gider. Arkadaş ziyaretlerine. Sizin gibilerin gittiği yerlere pek uğramaz: Toplantı salonlarına, meyhanelere, münevver kahvelerine. HANGİALEMİN İNSANI? Siz Nigâr Hanımla karşılaşırsanız konuşacak şey bulamazsınız. Nedeni açıktır: 0nun yaşadığı âlemin insanı değilsiniz. Size günlük hayattan söz etmez. Bu hayatı yaşar ama düşünmez. Herkes gibi göründüğü halde kimseye benzemez. Benzersizliği nereden geliyor, dersiniz? ilişkiye geçtiği âlemlerden... (Siz âlem deyince, içki âlemlerini anlarsınız. NigSr Hanım ağzına içki koymamıştır.) Musikî, resim, edebiyat, ilim ve lennin farklı alanlarına nüfuz etmiş bilgisi vardır. 0, zamanı değişik boyutlarıyla yaşar. Zaman onun için önce mâzidir. Mâzi, şu anla irtibatlıdır, tiylede. Yahya Kemal gibi, 'kökü mâzide olan âliyim' demez. Belki, kökü âtide olan mâziyim diyebilir. ti, uçsuz bucaksız imkânların, ümitlerin, düşünce ve duyguların bir manzumesidir. Nigâr hanımı bu dünyadan alıp götüren onun geleceği, âtiyi yaşamasıdır. Nigâr Hanım, hanımdır, muhterem. Hanımlık, incelikiir, kınlganlıktır, saygıdır, şelkattir. Bakınız, dişidir demiyorum. Dişilik, karşısındakine şiddet uygulayan erkekliktir. İnsanların biyolojik yanına hitap eder. Dişi kurnazdır, bencildir, narsisttir. Başkalannı kendine bağlayıp ezer. Hanımsa, saygı ve sevgidir. Ikili ilişkilerin tüketici, sırnaşık, yılışık, edepsiz akışının dışında saygı ve sevgi... Sevgi, unutmayalım, Hıristiyanîbir kavramdır, içinde sevenlerin birbirini yutup yok ettiği ilişkiler taşır. Köleliği. Saygı da, kör itaâta götürdüğünde tehlikelidir. Şelkat, okşadığımız insanı aşağılamaya varabilir. Hanım, bütün bu tehlikeleri bilendir. Biz de "hanım hanımcık" sözünde görülebileceği gibi, menfîyönüyle alınmıştır, bukavram. Hanım insânı kâmildir. Bey değildir, beysavaşcı, buyurgan, yöneticidir. Nigâr Hanım'ın hanımlığı onun otoriteye karşı çıkışındadır. Otoriteye karşı çıkarken, azgınlaşmaz. Edepsizleşmez. Onu bütün bu çirkinliklerden koruyan yanı, adalet duygusundan gelir. Adalet ise, ikili ilişkilerle tesis edilemez. Ikili ilişkileri aşan üçüncü güçlere inanmanızgerekir. Bu 'üçüncü", "dışta"durandır. Aşkın nedengözükördür, muhterem? Aşık mâşuka, mâşuk aşıka bakar. Seven ve sevilen dünyada yalnız değildir kil öyle sanırlar. CSnlar, yanyana geldiklerinde cân câna olamazlar. Bu ilişkide kan akmaması için ilkelere ihtiyaç vardır. Hayatımızı tanzim eden ilkelere. Onlara ahlak diyoruz. HAYATIAŞMAK Siz bir cânsınız, bakarsınız dünyaya. Dünyayı, sömürülüp tüketilecek bir mal gibi göruyorsanız cânsızsınız. Dünyayı bilinip, anlaşılacak, şimdiki bilimin formülleriyle esrarı ortadan kaldıracak bir nesne olarak kabul ediyorsanız, yine cânsızsınız. Cân, dünyayı kendisi gibi cânların bulunduğu bir alan olarak görür. Nigâr hanım, bir cândır. Size bakınca sizi bir cân olarak görür. Sizi kullanmayı duşünmez. Sizin tüketilemeyecek, muammalarla dolu bir hayatınızın olduğunu bilir. Cân, cânla karşılaştığında onda kendini, insanlığı, tüm evreni görür. Nasıl evreni yok edemezse, sizi de yok edemez. Sizi tanır. Sizin bu dünyada emanet olarak durduğunuzu görür. Çünkü zamanı olanca zenginliği içinde yaşar. Gidici olduğumuzu bilir. Bitimli olduğumuzu. Bitimsiz değerlere inandığı, insanlarla olan ilişkileri açık uçlu bıraktığı için mucizeye inanır. Mucizeye inandığı için de mucizeyi yaşar. Nigâr Hanım, tutuktur, konuşurken. Utangaçtır. Utangaç insanların derin iç dünyaları olduğu söylenir. Kendinianlatmakta zorlanır. Zora gelmedikçe anlatmaz kendini. Kendini anlayamayacak insanların dünyasında yaşadığını bilir. Yine de çoluk çocuğa karışmaktan çekinmez. Hayattan hep talepleri vardır. Geleceği yaşadığı için, sıradan dünyanın kısır çekişmelerine karışmaz. Nigâr hanım, hanımlığını, toplumsal, ekonomik ilişkilerin sonucu, bir miras gibi almamıştır. Ağanın karısı olduğu için hanım değildir. Batı'nın "lady'sine de benzemez. Bu feminist maskulenlerin, dünyaya tahakkiim etmek için bakan kafaların anlayabileceği bir hanım değildir. Cândır. Muhteremdir. Öğrenen, değişen, hayatın manâsını kendi kültüründen, geçmişinden devşirmeye çalışan, sıradanlığın ötesinde, kendi dünyasından taşmaya, başkalanna uzanmaya, onları incitmeden, haklarını yemeden sevmeye çalışandır. Nigâr hanım, sıradan dindarlığı, sıradan ideolojik saplantıları da aşmıştır. Anlayabildiniz mi, muhterem? Anlayamadınızsa birgün onunla karşılaşmayı umunuz. Mucize size de gelebilir. Bâkiselâm. GEZEGENLER NEREDE? Dürbün veya teleskopu olan okuyucular Uranus'ü (parlaklığı +5.9 kadir) ayın yaklaşık ilk üç haftası boyunca Güneş'e yakın olacağından sadece son haftadan itibaren sabahları Güneş doğmadan hemen önce kısa süreliğine batı tarafta Kova takım yıldızında (yıl boyunca bu takım yıldızda kalmak üzere) görebilecekler. Yüksekliği giderek artacak şekilde ufuktan en fazla 11 derece olacak. Neptün'ün de (parlaklığı +8 kadir) ayın ilk haftaları Güneş'e yakın olacağından Mart ayının yaklaşık ikinci yarısından itibaren Uranüs'e benzer şekilde sabahları Güneş doğmadan hemen önce kısa süreliğine güneybatı tarafta Oğlak (Capricornus) takım yıldızında (yıl boyunca da bu takım yıldızda kalmak üzere) görülebilir. Neptün ufuktan en çok 19 derece yüksekte olacak. Mart ayında çıplak gözle kolay görülebile:ek parlak gezegenlerin konumlan aşağıda. Mart ayında akşam, gece ve sabaha doğru görülebilecek gezegenler çizelgede özetlendi. Bu yazıda kaynakça olarak kısmen "The Astronomical Almanac 2005 "den yararlanıldı. Açık ve ışık kirliliğinden uzak bir gökyüzü dileğiyle... * Astronom Dr., İsL Üniv. Fen Fak. Astronomi ve Uzay Bilimleri Böl(İzinli) ve AssisL ProL, King Saud University College ofScience Department of Physics and Astronomy (esenoglu@istanbul.edu.tr) 936/7 26 Şubat 2005