Katalog

Psikoloji Özsaygı ve mutluluk Bangladeş 129 Tanzanya240 Hındıstan262 Kenya347 Mısır 67<> Fılıpınler 724 Tayland 810 Kamerun 845 Türkıye1210 Urdun1 690 Şılı1 920 Kore 1 978 Brezılya 2 032 Meksıka 2154 G Afrıka 2 424 Yugoslavya 2 500 Yunanıstan 3 932 Norveç 4 007 ispanya 4 780 Israıl 5 420 Porto Rıco 5 477 Sıngapur 6 653 Y Zelanda 7 709 Avustralya 9 218 Hollanda 9869 Japonya10154 Bayreyn10 041 Fınlandiya10 725 Almanya11 403 Kanada 12 284 ABD 14172 ıııle genel mutluluk arasın dakı korelas yon Fınansal doyum ıle genel mutluluk arasın da korelas yon GüncelTıp »/• Mustafa Çetıner Uyku Bozuklukları ve Sağlığımız... Ondokuzuncu yuzyılın en önemlı yazarlarından bırı olan Charles Dıckens) herkes lanır 0nun bu derece bılınen bıryazar olmasında çağdaşı Londra'lı zengın Samuel Pickwick'ın buyuk katkısı olmuştur Samuel Pıckwıck'ın açtığı "Pıckwıck" ısımlı bır klup, mudavımlerının kışılıklerı nedenıyle donemın Londra'sında son derece ılgı çekıyordu Nıtekım gazetelerden bırı bu klupte olan bıtenlerı ızleme görevını çıçeğı burnunda gazetecı Charles Dıckens'a vermıştı Dıckens ılk ununu, "Pıckwıck paper" adıyla yayımladığı yaıılara ve onları topladığı "Posthumous Papers of the Pıckwıck Club" ısımlı kıtaba borçludur Charles Dıckens )n buyuk bır becerı ıle betımledığı karakterlerden bırı olan aptal gbrunumlu, devamlı uyuklayan, kırmızı tombul yanaklı şışman klup hızmelkarı Joe, tıp dunyasının unutulmazları arasında şaşırtıcı bıryere sahıptır Ondokuzuncu yuzyılın önemlı tıp adamlanndan olan Dr Osler, o yıllarda şışman kışı lerde horlama ve uyku bozukluğunun sıklığından soz etmış ve Dıckens'ın Pıcwıckklup çalışanı Joe'yu bu tanımın en lyı orneğı olarak gostermıştır Gerçekten de Dıckensın Joe'sunu andıran hastalar ıçın oldukça yaygın bıçımde gunumuzde bıle "Pıckwıckıan sendromu" ısmı kullanılmaktadır Şekılde gorulduğu uzere, dunyanın dort bır yanında ınsanların duyduğu genel memnunıyet ıle ozsaygısı arasında çok yuksek bır korelasyon vardır Ancak pek çok ulkede genel mutluluk ıle ozsaygı arasındakı korelasyonun, mutluluk ıle fınansal doyum arasındakı korelasyondan daha yuksek olduğu ızlenıyor Istısnalar genellıkle kışı başına duşen gayrı safı mıllı hasılanın (parantez ıçındekı rakamlar) duşuk olduğu ulkelerde goruluyor çırılmesı gerekıyor Sozgelımı bır deneğın mutluluğu veya mutsuzluğu sozlu beyanına dayandığı ıçın bılım adamlarının mutluluk derecelendırmelerını olduğu gıbı kabul etmelerı gerekıyordu Şımdılık mutluluk ve mutsuzluğun nesnel olçumunun olanaksız olmasa da zor olması, bılım adamlarını bu sozlu beyanlara ıhtıyatla yaklaşmalarnid yol açıyor ların değerlendırılmesını zorlaştıran bır dığer faktor de, ozğuvenı yuksek kışılerın, kendılerı hakkındakı duşuncelerının çok buyuk farklılıklar ıçermesıdır Soz gelımı sağlıklı bır ozguven ıle narsısıst bır ozguven bırbırınden çok farklıdır Dolayısıyla bu draştırmalardan elde edılen sonuçlar doğruyu yansıtmaz ÖZGÛVENİN YARARI HİÇ Mİ YOK? Butun bu araştırmdların sonucunda, yuksek ozsaygmın gençlerde ıçkı ve uyuşturucuya duyulan ılgıyı azaltmadığı, akademık başarıyı garantılemedığı, meslekı performansı pek de etkılemedığı anlaşılıyor Bu sonuçlara bakıp yuksek ozguvenın anlamlı sayılacak bır ışe yaramadığı duşuncesıne kapılmanın doğru olmddığını belırten bılım adamları, yuksek ozguven ve mutluluk depresyona gırme eğılımınde duşuş arasında tutarlı ve yuksek bır korelasyon olduğuna dıkkat çekıyor Bu yonde ılk olumlu sonuçlar 1995 yılında Utah Unıversıtesı'nde 13 000 denek uzerınde yapılan bır çalışmada alındı Bu çalışma, ınsanların yaşamdan duydukları memnunıyet ıle yuksek ozguven arasında çok anlamlı bır ılışkı olduğunu ortaya koydu 2004 yılında Rıversıde'dakı Kalıfornıya Ünık'ersıtesı'nden Sonja Lyubomırsky, Chris Tkach ve Robin DiMatteo'nun yaşları 51 ıle 95 arasında delışen 600 yetışkın uzerınde yaptıkları bır çalışmala, mutluluk ıle yuksek ozguven arasında çok ya<in bır ılışkı olduğunu kanıtladılar Yıne de bu konuda kesın bır yargıya varmalan once bugune dek yapılan tum araştırmaların çerdığı eksıklıkler ve hataların yenıden gozden ge NE YAPMALI? Ebeveynler, oğretmenler ve terapıstler her koşulda ozgüvenı yukseltmeye çalışmalı mı' Bu konuda yapılan araştırmalar butun olarak gozden geçırılırse, yuksek ozguvenın yararlı bır ozellık olduğu yolunda az da olsa bazı kanıtlara ulaşılabılır Sozgelımı bu ozellık başarısızlık durumunda kışıye dırenme ve yola devam etme gucu sağlar Ve yuksek ozgüvenı olan kışıler grup ıgnde daha lyı bır performans çıkartır Ayrıca yetersız ve duşuk ozguven yemek yeme bozukluklarına bulımıa gıbı yol açabılır Yukarıdd behrtıldığı gıbı kendıne guven ıle mutluluğun bırlıktelığı oznel beyanlara dayansa dahı ozgüvenı yukseltme çabaları ıçın yeterlı bır gerekçe sayılabılır Fakat şışırılmış bır ozguvenın bazı kışı lerde somuru eğılımıne ve ayrıcalıklı muamele talebıne zemın hazırladığı da gorulmuştur Bu eğılım toplumlara çok pahahya mal olabılır Amerıkan Psikoloji Dernegı adına araştırmalarını surduren bılım adamları, bugunun genç ve yetışkınlerını fark gozetmeden hedef alan bu ozguven pompalama alışkanhğının, toplumlara pek de anlamlı bır yarar sağlamadıgını duşunuyor Reyhan Oksay Kaynak Scıentıfic Amerıcan, Ocak 2005 936/15 26 Şubat 2005 Dıckens'ın Joesundan 200 yıla yakın bır zaman sonra halen bılım adamları uyku bozuklukları konusunda kafa yormaya devam etmektedır Geçtığımız ay "Archı ves of Internal Medıcıne" ısımlı dergıde yayımlanan yenı bır bılımsel makale aşırı kılolu kışılerın haftalık uyku surelerının normal kışılere gore anlamlı bıçımde kısa olduğunu ortaya koyuyordu Adı geçen dergıde yayımlanan başka bır makale 1891 yaş grubu arasında uyku suresını olumsuz etkıleyen 3 önemlı değışkenden bırının obezıte olduğunu gosterıyordu Dığer ıkı değışken ıse gece çalışması ve erkek cınsıyettı Uyku kuşkusuz kı, normal fızyolojık tonksıyonlarımız ıçın vazgeçıl mezdır Ancakgorunen odur kı, Dıckens'ın Joe'su gıbı uyku sorunu olan ınsan sayısı sanılandan çok lazladır ABDde "Natıonal Instıtute ofNeurologıcal Dısorders andStroke" venlen bu ulkede 40 mılyon kışının devamlı bıçımde bır çeşıt uyku bozukluğu yaşadığını 20 mılyon kışının ıse aralıklı olarak uyku sorunu ıle karşılaştığını ortaya koymaktaydı Yapılan çalışmalar 65 yaş ustu kışılerın yaklaşık yarısında uyku bozukluğunun olduğunu gostermektedır Çağımızda uyku bozukluğuna neden olan etmenler, stres, uyarıcı tedavı veya madde kullanımı (kafeın, sıgara), anksıyete depresyon, duzenlı uyku hapı kullanma eğılımı alkol fızıksel aktıvıte eksıklığı ve kotu uyku alışkanlığı olarak sıralanmaktadır Yeterı kadar uyumayanların veya bır çeşıt uyku bozukluğu olanların ış performanslarının duştuğu, fızıksel ve zıhınsel faalıyetlennın olumsuz etkılendığını tahmın etmek zor değıl Ancak bunun yanında kışının bağışıklık sıstemının ve bellek fonksıyonlarının uykusuzluktan cıddı bıçımde etkılendığı de bılınıyor "Bırkaç saat az uyusam ne olur kı ? " yaklaşımının anlaşılır bır yanı yoktur Nıtekım, yenı doğan bebeklerın gunde 16saat çocukların 9 saat yetışkınlerın ıse 78 saat uykuya gereksınımlerı olduğu bılınmektedır Yapılan çalışmalar uyku bozukluğu olan kışılerde ev veya trafık kazası geçırme rıskının normal uyku duzenı olanlarla karşılaştırıldığında 5 katı yuksek olduğunu gosterıyor Ingılızlenn % 54 u yeterınce uyumadıkları ıçın olur olmaz yerlerde uykuya dalıyorlar lyı bır uyku ıçın, gevşeme egzersızlerının, ılık bır duşun, uyku oncesı okuma ve hatta yazmanın, hafıfbır şeyler atıştırmanın veya yumuşak bır muzığın ışe yarayabıleceğı one surulmektedır Geçtığımız yıl ıçınde Alman Federal Tabıplerı odasının bır toplantısında konuşan Dr Goran Ha\ak 79 saat uykunun yetışkınler ıçın onemını vurgulamış ve yarım bır saatlık bır oğlen uykusunun yararlı olduğunu ve gece uyku rıtmını etkılemedığını belırtmıştı Bu derece önemlı olan "uykumuza" ozen gostermemız gerektığı açıktır Konunun uzmanları, uzun sure uykuya dalmada ve kesıntısız uyumada zorlanan, uyurken kısa surelı olarak nefes alması duran ve gunduzlerı sureklı olarak uykusu gelen kışılerın mutlaka donanımlı bır sağlık merkezıne başvurması gerektığını belırtıyorlar cetinerm@superonline.com AŞIRIKİLOLARAZUYUYOR BAĞIŞIKLIĞIETKİLİYOR