Katalog

AylakBilgi Bilim MerkeziSergi TahirM. Ceylan Bir çocuktdn bir erkek ya da bir kadın nasıl olabilir? Bunun biryasası var mıdır? Varsa eğer o yasa nedir? Bebeğin * ilk oyuncağı kendi bedenidir. Her bebeği elini ağzına sokarken, ayağını kıvınrken, derisini çimdiklerken ya da annesinin yüzüne dokunur, memesine başını sürterken bulabiliriz. Çocuklar, bedenlerine dokunmaktan gelen alışkanlıkla yumuşak oyuncak severler. Çocuk büyüyen bir "ben'dir. Büyümek, farklı hızlarda biiyüyen parçalara bölünmek demektir. Ömeğin karaciğer ergen yaşta büyumesini tamamlamıştır, ama kemik, kas, beyin o sırada hala gelişmeye devam etmektedir. Çocuk oyunları, onlann henüz gelişmemiş bölgelerine hitap eder. Her oyunda çocuklar, ya çocuklan yaşatan zeki bir bilim adamı olurya da iri kaslara sahip, uçan bir kahraman! Nasıl Sahra çölünün altı, çocuk ölümleriyle büyük biryoğun bakım merkeziyse, Dünya'nın kuzeybatısı da, hayalleri uçuran uçsuz bucaksız bir Disneyland'dır! Öte yandan çocukların da bir cinselliği vardır. Çocuklar oyun sırasında kendi cinselliğini yaşar ya da şöyle söylemek belki daha yerinde olur: Çocuklar bazen kendi cinselliğini yaşamak için oyun oynar. Çocuk cinselliği, üzerinde sonradan erişkin cinselliğinin geliştiği doğuştan birzemindir. PSİKOLOJİNESÖYLER? Erişkin dönemde cinsel başarısı düşen ya da tamamen kaybolan kişi, çocukluk dönemındeki cinsel yaşamına geri döner, fetişizm böyle bir şeydir ömeğin. Neanderthal adamı muhtemelen kendi çocuklarını yedıği için dünyadan çekilmişti, fetişizmde erişkinler dünyasından korkmak ve derin anlamda oradan bir "kadro" boşaltmak demektir. Erişkin için oyun özgürlüktür. 0nun için makrosfer denilen dış diinyada yaşamak, istekleri, dürtüleriertelemekanlamınagelir. Erişkin kişi bunaancak bir siire dayanabilir. O yüzden her erişkinin kendi kurallannın geçerli olduğu mikrosferik bir oyun dünyasına ya da içınde hayalden masturbasyona giden bir dizge zevkli oyunun yer aldığı tamamen içe kapanık otoslerik bir dünyaya geçici de olsa ihtiyacı vardır. Çocukların oyunla geliştiğini, erişkinlerin oyunla zevklendiğini, insanyaşamının zorunlu olarak oyundan geçtiğini düşünsem de, psikolojik önermelerin, Faraday'ın "Dünya'da elektrik yükünün toplamı sabittir" diyen hipotezi gibi mutlak doğrular olmadığını biliyorum. Psikolojinin söyledikleri daha çok kuantum mekaniğine uyar. Ona göre, elektron hem parçacık hem de dalga gibi davranıp, gideceği yolu rasgele seçer. Elektronun ne yönde gideceğini doğanın kendisi de bilmez 0nun gibi çocukla //gili söylenen ve akla uygunmuş gibi duran belirlemeler bazen doğru çıkmaz ve bir insanın yapısı çocukluktan tahmin edilemez; insanın en derininde, kuantum mekaniğinin söylediği gibi bir olasılıklar yığını durur. Evet çocukta psikolojik zorunluluklarmdır, amaJmlar Boutrox'un zorunsuzluk dediği temel bir kuralsızlık prensibinin üzerinde oturur. Gelişim psikolojisi belli olasılıklar içınde hareket etmeyi ve belirsizliği dikkate almayı öneren oyun teorileriyle benzeştirilebilir belki. Oyun teorisi, maksimumlar peşinde koşmamayı önerir. Örneğin anne babalar bugün, korkutucu ya da doyurucu maksimumlarla ilgileniyor, uyuşturucudan sakınmak ve yü'ksek başarı güdüsü gibi maksimumlan gözlüyorlar daha çok. Halbuki bunların gerçekleşme olasılığı düşüktür; çocuğun biiyümesinde etkili faktör minimakslardır (küçüklerin en büyüğü) daha çok. Yani onun en sık karşılaştığı minimum problem ve özlemler belırler çocuğu Sıra arkadaşının sakarlığı bir çocuğu aşırı ve gereksiz ö'nlem almaya, titiz ve çok "bulaşan" bir anneyse erkek çocuğunu cinselyetersizliğe itebilir. Buna rağmen her iki durumda da zorunsuzluk prensibince hiç beklenmeyen bir kişilik yapısı da ortaya çıkabilir Çocuktarda ne olabileceğini geniş düşünerek tahmin etmek, tahminlerin dışında siirprizlere de hazırlıklı durmak önemlıdir. Alkolik bir anne ve babadan genetik geçiş nedeniyle ağır alkolik bir genç olabileceğı gibi, alkolizmi inkar nedeniyle sağlığına titizlenen bir çocuk ya da yüceltme nedeniyle alkoliklere kendini leda eden dünya iyisi birisi de çıkabilir Hangi sonuçla karşılaşacağımızı, elektronlar gibi çocuğun keyfınce oyunda aldığı rol, tek tip eğitım ve basmakalıp davranışla zorunluluktan mılim sapmayan anne baba belirler! Nasıl bugün kuşlar ölü'yor, ama uçaklar tamir ediliyorsa, onun gibi insani yönü olan çocuklar ayrılıyor, duygusuz birer robot olanlar "CEO", "business analyst" ve "merchandiser" olarak işe alınıp el üstünde tutuluyor. Insan zorunluluğun içine sıkıştı, robot olup çıktı, zorunsuzluk neredesin, seni hissetmeme izin verir misin? tmceylan@superonline.com "İnsanın jzlerinde" sergisi Bilim Merkezi'nde "İnsanın İzlerinde" sergisi, Şişli Belediyesi Bilim Merkezi'nde açıldı. .2. nsanlığın yedi milyon yıllık evrim tarihinin I görsel dil ve ınteraktif deneyler ile Aanlatıldığı "İnsanın İzlerinde" sergisinde, zaman tünelinden geçerek, insan kalıntılarından oluşturulan ilkçağ insanının yüzü, ilk insanların kullandıkları aletler, yap ZORUNSUZLUK PRENSİBİ Inspnoğlunun yt ilk ev serginin çekici 936/1026 Şubat 2005