Katalog

TartışmaEditöre mektup "bıçak sırtı" misali bir yerde olsa da, İrlanda %Y civarında "çizgi dışı" bir gelişme sergilemektedir. Grafık2, 2002 yılında imalat ürünleri ihracatında yüksek ve ortaileri teknoloji ürünlerinin payını göstermektedir. Buna göre, ileri teknoloji ihracatında %60 ile İrlanda ilk sırada gelmekte ve bu oranla AB ortalamasının iki katı kadar bir başarı elde etmiş olmaktadır. Onu, %4() ile Birleşik Krallık izlemektedir. Ortaileri teknoloji ihracatının lideri, İrlanda'ya küçiik bir fark atarak %8() ile Japonya'dır. Latin Amerika'dan Meksika ve AB üyesi dışında kalma tercihini sürdüren İsviçre ve doğal olarak ABD bu alanda guçlü bir rekabet içerisindedirler. Türkiye ise, ileri teknoloji ihracatında Yunanistan'ın altında iken, ortaileri teknoloji skalasında ise onun üzerinde yer almaktadır. Ingiltere Isviçre Belçika Danimarka AB0 Kanada 2003 Çek Cumhuriyeti Japonya 2003 Fransa Finlandiya Y. Zelanda 1999 Avusturya 2000 Avustralya 2000 Meksika Italya Norveç 2000 Ispanya 2000 Slovak Cum. Portekiz Almanya Polonya 2000 Macaristan 1999 Kore 1999 "Bologna Sürecfnin önemi f | J 1 J 19922001 •| MM| MB| BBB| Grafik 1: GSYİH oranı olarak Teknoloji Ödemeler Dengesi Kaynak: OECD Science, technology and Industry Scorebo an • •• 4 N •••• •••• mmmmm «* «4 482 • • • ard 2003. «0 8»2 04 O Tablo3'te, seçilmiş ülkelerin imalatla birlikte, yüksek ve ortaileri teknoloji ihracatında 19922001 yılları arasında gerçekleştirdikleri 10 yıllık büyüme ortalaması verilmektedir. Ülke sıralaması; yüksek ve ortaileri teknoloji sanayilerindeki büyümeye göre, en düşüğünden en yükseğine doğru yapılmıştır. Buna göre, Japonya %1.7 gibi oldukça düşük bir oran la teknoloji ihracatını gerçekleştirirken, İzlanda bu alanda şampiyon olmuştur. Türkiye'nin bu ihracat sektöründe, şampiyonu zorlayacak bir büyüme oranını kaydetmiştir. %16 gibi oldukça iyi sayılan bu oranın arkasında, ülkemizin AB'ye üyelik sürecinde bilimteknoloji gelişmelerine ve ArGe harcamalarına gösterdiği duyarlılığının rolü unutulmamalıdır. Bazı Sonuçlar * OECD'nin sistematik olarak yaptığı çalışmalardan da anlaşılacağı gibi; teknolojik ödemeler dengesinin GSYİH'ye oranı, çoğunlukla ticaret açıklık oranı olarak adlandırılır. Buna karşın, uluslararası rekabette "açıklık" (openness) terimi bir dereceye kadar aldatıcı olabilir. Gerçekte, bir ülke için düşük bir oran kesin bir şekilde yüksek dış ticaret engellerini (tarife ya da tarifedışı) göstermez. * Teknoloji ödemeler dengesi, bir ekonominin gelişmişliği konusunda tek başına değil, ancak diğer makro ekonomik parametreler eşiiğinde, bütüncül bir anlayışla düşünüldüğünde bir fikir verebilir. Teknoloji üretimini ve ticaretini hızlı, kaliteli ve rekabet kurallarına göre doğru yapabilen ülkeler gelişmişlik liginde hep üst sıralarda kalırlar ya da üst sıraları zorlarlar. * Türkiye'nin dunımu, teknoloji söz konusu olduğunda, gizlenemeyecek kadar dramatik olduğu ortadadır. En başta, Türkiye ile ilgili teknolojik kayıtlann sağlıklı tutulmadığı, yapılan karşılaştırmalarda somuttur. Bu, Türkiye'nin teknoloji yoksulu olduğu bir yana, teknoloji verileri yoksunu olduğunun da bir teyididir. (*) İktisatçı hozkurt@inonu.edu.tr Kaynakça CORDIS: Science and Technology lndicators, http://www.cordis.lu/indicators/indtechpayments.htm (erişim: 24.01.2004). European Commission. Towards a European Research Area: Science, Technology and Innovation, Kty Figures 20032004, http://europa.eu.int/comm/research/ era/pdf/ındicators/ind Jcf0304.pdf (erişim: 30.12.2004). OECD Science, Technology and Industry Scoreboard 2003, http://wwwl.org/publications/ebook/92200304017294/C.5.4.htm ve /CCM)544.htm 936/21 26 Şubat 2005 Tablo 3: Yüksek ve OrtaYüksek Teknoloji Ihracatı Büyüme oranı 1992 2001 ULKELER Japonya İsviçre Almanya İtalya Fransa Danimarka Norveç İsveç Avusturya AB OECD (1) Hollanda • İngiltere İspanya Belçika ABD Avustralya Kanada Portekiz Yeni Zelanda Kore (199401) Yunanistan Slovak Cum. (199701) 7 inlandiya Purkiye Yüksek ve ortayuksekteknoloji san. 1,7 3,4 3,9 Yuksekteknoloji ImaJ sanayileri 1,8 5,8 6,9 5,0 6,8 6,9 6,7 6,8 9,3 8,7 7,8 10,1 9,6 7,8 11,6 8,1 7,2 10,0 9,6 8,0 8,5 17,8 9,0 17,3 19,0 17,6 19,5 19,1 24,5 26,3 32,0 4,4 4 , 4 ••« 4,5 4,5 4,7 5,2 5,4 5,6 6,1 6,2 6,8 6,9 6,9 6,9 8,1 8,2 8,3 8,3 9,8 10,8 10,9 15,7 15,8 15,8 16,1 17,1 19,4 24,4 1,6 2,8 3,2 3,8 3,2 2,1 3,0 3,5 4,1 4,0 4,7 3,6 4,6 6,7 5,1 6,4 3,8 7,4 3,2 3,9 6,4 1,0 6,8 7,0 Şubat 2005 günü, Ankara ve Hacettepe Oniversitesi, yükseköğretim kurumlarımız açısından son derece önemli bir bu, luşmaya ev sahipliği yaptı. Başta; Yükseköğretim Kurulu, Ulusal Ajans, Milli Eğitim Bakanlığı Yükseköğretim Genel Müdürlüğü, Üniversitelerin Avrupa Birliği Eğitim Programlarından, en çok bilinen adıyla Erasmus programlarından sorumlu temsilcileri, kimi sivil toplum kuruluşları temsilcileri ve en önemlisi de kimi üniversitelerin öğrenci konseyi başkanları, paydaş olarak oradaydılar; sözün kısası tüm taraflar bir aradaydı. Avrupa Birliği eğitim programlanna pek az bilinen kimi yönlerine çok kısa bir biçimde de olsa değinmekte yarar var. Bologna Sürecinin de içinde yer aldığı eğitim programları çerçevesinde Avrupa Birliği, çok önemli bir şey yaptı: Program adlarını seçerken, tarihsel gerçekleri dikkate aldı; attığı her adımda ussallığıyla öne çıkan Avrupa boyutu, örneğin, bundan 2600 yıl önce gençliği baştan çıkarmakla suçlanan Sokrates'e sanki saygınlığını geri veriyor gibiydi; çünkü genel eğitim programının adı Sokrates'ti. Bir başka anlamlı örneği de Erasmus oluşturuyor: öğrenci ve öğretim üyesi değişim programının adı olan "Erasmus", rastlantısal bir seçimin sonucu değil; döneminde Avrupa Üniversitelerini sürekli olarak mammm^m^^mmmmmmm^ dolaşan; barışçı, hümanist tutumuyla, Luther'e karşı durmasıyla, Thomas MoAvrupa'nın kimseye rus'la olan arkadaşlığıyla tanınan Rotterdam'lı Erasmus gözümüzün önünde kültürel bir içerik canlanıveriyor yeniden. Örnekleri; Codayattığından kolay menius, Grundtvig bağlamında da uzakolay söz edilemez; tabiliriz. Gelelim ülkemize, bilindiği gibi burada dikkate Türkiye, 1 Nisan 2004 tarihinden beri, Avrupa Birliği Eğitim Programlanna alınması istenen tam olarak girdi ve yine aynı tarihte 65 nokta, eşölçülebi üniversitemizin Erasmus Üniversite Beyannamesini (EUC) almaya hak kazanlirlikleri, ortak dili dığı açıklandı. Bu şu anlama geliyordu: elde edebilmek. artık üniversitelerimiz kurumsal olarak ^mmm^m^^^^^^^^m SokratesErasmus Programları bağlamında Avrupa üniversiteleriyle ikili anlaşmalarını imzalayabirler ve Erasmus öğrenciöğretim üyesi değişim programına katılabilirler. Erasmus değişim programının da içinde yer aldığı bu yeni eğitim süreci, taraflann eşit yükler, eşit sorumluluklar altına girdiği bir süreçtir; bu bağlamda Türkiye ve Türk üniversiteleri sadece öğrenen değil, aynı zamanda öğretendir de. İçinden geçmekte olduğumuz bu yeni durumu, Avrupa bağlantıh yeni üniversite reformunu, böyle yorumlayabili ' riz: artık 1933 ve hemen sonrasındaki gibi sadece öğrenen değil, aynı zamanda öğreteniz ya da öğreten, deneyimlerini aktaran durumunda olmalıyız, olabilmeliyiz. 11; AVRUPA DAYATIYOR MU? Bütün bu gelişmeler sırasında kimi sesler de yükseliyor: "Avrupa yine bize kimi şeyleri dayatıyor" diyenler var aramızda. Bunun doğru olmadığını en azından, yanhş ve eksik anlamalara dayalı olduğunu düşünüyorum. Çünkü Avrupa, Renaissance'tan bu yana, çeşitliliğin ne demeye geldiğini en iyi bilen bir kültür coğrafyası olarak karşımıza çıkıyor. Avrupa'nın bir kültür ortamı olarak yapısını iyi bilenler, bir başka deyişle bu konudaki bilgileri sığ olmayanlar; örneğin, birazcık Abaelardus, Thomas Aquinas, Rabelais, Erasmus, Prancis Bacon, Descartes okumuş olanlar ne demek istediğimi daha iyi anlayacaklardır. Ama tam da yeri gelmişken, daha yakın bir örnekten söz edeceğim ve kimilerinin de yüreğine su serpebileceğim ya da bu ileri sürüşlerimin kışkırtıcılığı, yeni bir tartışmayı başlatacak. Bu sonuncusunu yeğlediğimi de belirtmeliyim. 1995 yılında Türkçeye çevirdiğim Avrupa: Roma Yolu (R. Brague) başlıklı kitabın belki de en kalıcı yanı, Avrupa'yı bir "kap", Yazının devarru arka sayfada 9,5 11,2 12,8 15,3 13,0 12,5 3,7 rlanda J olonya •leksika ;ek Cum. (199301) Macaristan zlanda : Kaynak: OECD, Science and Technology lndicators.