Katalog

Sağlık "HİPERAKTİVİTE" ilacı Kanada'da yasaklandı Ostun Öngel* ilaçlarla ılgılı duzenlemelerı yapan "Kanada Sağlık" I (Health Canada) 9 Şubat 2005 te yayımladığı "acıl Abasın bıldırısı" ıle, Hıperaktıvıte ve Dıkkat Eksıklı ğı" (HADE) ıçın kullanılan, ıçerığı Rıtalın'le eşdeğer Adderall XR adlı ılacı Kanada'da yasakladığını duyurdu "Kanada Sağlık , Adderall ısımlı ılacın Kanada'da kullanımına lısans vermemıştı. Ama, Adderall ın daha uzun sure etkı eden versıyonu AdderalXR'a Ocak 2004'te lısans vermıştı Ingılız "Shıre Pharmaceutıcals Group' tarafından uretılen Adderall ve AdderallXR'ın sebep olduğu kalple ılgılı sorunlara bağlı 20 anı olum vakası, yıne üreücı firmanın kendı raporuyla bıldınlmıştı Kanada'da bu ılaç yasaklandı, ama bu bıldırılen 20 olumden hıçbırı Kanada'da gerçekleşmemıştı (20 olumun 12'sı, bu ılacın en yaygın kullanıldığı ABD'de) Kanadalı yetkılıler, henuz kendı ulkelerınde boyle bır tehlıke oluşmadan bu ılacı yasaklamak yoluna gıdıyor Ilacı, lısans aldığı Ocak 2004'ten berı Kanada'da 11 bm kışı kullanmış durumda, ABD'de ıse Adderall ve AdderallXR'ı 1 mılyon kışı kullanmakta, ama ABD ılaçla ılgılı bır uyarı' yayımlamakla yetınıp ılacı yasaklamayı duşunmezken, Kanada 'tek çocuğun' bıle hayatını rıske atmayarak ılacı 'acılen" yasaklıyor. Giindem Türkiye'de ne haldeyiz? Turkıye de HADE ıçın tek bır ılaç var lısans almış, o da Novartıs'ın urettığı kırmızı reçetelı Ritalin (çocuk ılaçları ıçınde ' tek' kırmızı reçetelı ılaç) Rıtahn'ın 2002 satış rakamı, 71 800 kutuyken, 2003 rakamı 79 700, 2004 rakamı ıse 84 600 kutu oldu Dığer bır deyışle, 2002'den 2003'e artış %11 ıken, 2003'ten 2004'e artış %6'da kalmış Novartıs Turkıye yonebcılen, zamanında bu ılacı Turkıye'ye getırmeye çok ısteklı olmadıklarını ıfade edıyorlar Ama, bu ılaçla ılgılı her ne kadar tanıtım ve reklâm faalıyetı yurutmüyorlarsa da, ılacın pıyasadan çekılmesı nıyetı de taşımıyorlar Oysa Adderall de Rıtalın de "amfetamın" turevı "uyarıcı" ılaçlar ve her ıkısı de yasadışı kulllanımı olan tehlıkelı maddeler ıçınde, "kokain'ın de yer aldığı 2 no'lu lıstede yer alıyor Olum rıskı soz konusu olduğunda, Amerıkan Gıda ve Ilaç Daıresı'nın (FDA), raporuna gore Rıtalın de Adderall kddar cıddı olum rıskı taşıyor Rapora gore son beş yıl ıçınde ABD'de Rıtalın e bağlı 7 olum vakası gorülmuş Fakat ıkı ılacın da yasaklanması gerekır ken, FDA, ıkısı de aynı rıske sahıp, o halde ıkısıne de dokunamayız, gıbı tuhaf bır mantık yurutuyor Bu ılacın kullanılmasını, sozgelımı bır şeker veya kalp hasta lığında olduğu gıbı, zorunlu kılan durumlar olmadığını da goz önunde bulundurduğumuzda, bu ılacın gerı çekılmesınde hıçbır yaşamsal sakınca da soz konusu değıl Zaten her fırsatta ılaç kullanımına ara verılıyor olması da (okulun tatıl olduğu gunlerde, hafta sonu tatıllerınde bıle kullanılmaması), kullanılmadığı zamanlarda yaşamsal bır sakınca olmadığını, bılakıs ılacın kullanımının gerçekten cıddı rıskler taşıdığını kanıtlıyor Dığer bır deyışle, Rıtalın kullanmayan bırıne yukledığımız herhangı bır rısk yok, ama Rıtalın kullanan bırıne yukledığımız rısk çok belırgın. Ustelık, herkes elını vıcdanına gotürsün, bu sorunun saf psıkososyal yaklaşımla gayet başarılı bır şekılde çozumu mumkunken, neden ılaca başvuralım, hele de boylesıne yuksek rısk taşıyan kırmızı reçetelı bır ılaca Çocuklarımızın hak ettığı bu değıl lutfen . Geçen yaz boyunca ılkoğretım ders programlarının ıçenğının yenıden duzenlenmesı uzerıne bır tartışma yaşandı Neyazık kı oğrenım eğıtım ıçenğının değıştınlmesı uzerıne tartışmalar derınlemesıne olmadı ve gereklı heyecanı yaratmadı Bakanlık benımsedığı bır ıçerığı pılot uygulamalarda bu ders yılında denemeye başladı Talım Terbıye'nın yontemı ve saptamaları ne kadar bılımsellık taşıyor çok tartışmalıdır Boyle çok onemlı hayatı bır konu, çeşıtlı çevrelerden, sıyası tavırları olan akademık unvanlı kışılerden goruş almakla ve bunları yoğurmakla bılımsellık kazanmaz Oysa bızım temel ıhtıyacımız eğıtım ve oğrenımı tamamen bılımsel bır temele oturtmak değıl mfi Bılımsel eğıtım ve oğrenım dunya bılım akademelerının de çok onem verdığı ve Akademılenn ust orgutu olan InterAcademy Panel (IAP) tarafından da tartışılan bır konu Bu ust orgute uye olan Türkiye Bilimler Akademisi de (TUBA) eğıtımın ıçerığı uzerıne geçen yıl boyunca onemlı tartışmalar duzenledı çalışmalar yaptı ve bır rapor ortaya çıkardı Akademıler, bır ulkenın bılımsel bırıkımının yoğunlaştığı yerlerdır Nedense gunumuz sıyasetçılerı ve akademık unvan taşıyan destekçılerı, nedense bu bılımsel bınkımden yararlanma alçakgonulluluğunu bır turlu gösteremez Oysa, ıktıdar demek, bu ulkenın butun beyınsel zengınlığını ulke ıçın seferbet etmek değıl mıdır Fakat onlar ve çevrelerındekıler herzaman lyı lyı bılırleri Onumde TUBA 'nın hazırladığı Milli Eğitim Bakanlığı llköğretim Müfredatının Yenilenmesi Ile llgili raporu duruyor (www tuba gov tr'den tamamı çekılebılır) TUBA, mufredat tartışmasının buyuk olçude eğıtımın teknık duzeydekı sorunları uzennde yoğunlaştığı goruşunde, "Bır eğıtımın yoneldığı uygarlık vızyonu ve ınsan anlayışı uzerınde toplumun soyleyeceklerı olmalıdır," dıyor TUBA Bılım Eğıtımı Çalışma Grubu, Ilkoğretım Müfredatının mevcutson şeklı ve temel alındığı belırtılen eğıtım felsefesı belgelerı uzerıne genış bır çalışma gerçekleştırdı Bu rapordan bazı satır başları Rapor Eğıtım Felsefesı açısından ozetle şoyle dıyor Programda "yapılandırıcı oğrenme," "psıkomotor fen ve teknoloji becerılerı" gıbı açık olmayan bır çok kavram var Ayrıca, program "pozıtıvıst Nevvton paradıgmasının terkedılmesı" gıbı yanıltıcı sloganlarla tanıtılmıştı Bunlar çoğu kez "moda" ama bılımsel temelı olmayan ıfadelerdır Pratıkte en buyuk kazanımlar yakın doneme aıt en yenı fıkırlerın uygulanmasıyla değıl, bellı bır bırıkımın getırdığı açıyla konuya bakabılen kışılerın uzerınde uzlaştığı ılkelerın ve anlayışın yaygınlaştırılması ıle elde edılecektır Oğretmenlere yenı mufredatın eğıtım felsefesını anlatmak ıçın yazılacağı soylenen 20 kıtaptan soz edılmektedır Boyle 20 tane ayrı kıtap çok fazla gozukmektedır Ustelık pıyasada halen çok sayıda bu tur kıtap bulunmaktadır Edınılen ızlenım, bu kıtapların henuz bılımsel olgunluğa erışmemış psıkolojık kuram ve savları ıçereceğı yonundedır Eğitim ve estetik: Yenı mufredatın genelde oğrencılerın bılgıye ılışkın yargı kapasıtelerını ılerletmeye yonelık olduğu, estetıkyargı kapasıtelerını gelıştırmeye yeterlı onem verılmedığı gozlemlenmekte Sosyal ve Psikolojik Beceriler: Çoklukla ıhmal edılen onemlı bır becerı alanı da sosyal ve psıkolojık becerılerdır Oysa bu becenlerın gerek kışılerın bıreysel ılışkılerı, gerek toplumu oluşturan ılışkıler açısından onemı buyuktur Kışının kendı ıç dunyasına, duygularına, gudulerıne, başkaları ıle olan ılışkılenne ve davranış bıçımlerıne bakabılmeyı ve bunların farkında olabılmeyı oğrenmesı onemlıdır Ders kitaplan ve öğretmen kitaplan: Ders kıtaplannın ıçerık açısından yetersız, eksık ve yanlış bılgılerle malul olabıldığı goruluyor öğretmen eğitimi: Boyle bır reformun başarısı buyuk olçude oğretmenlenn reformu benımsemesıne ve buyaklaşımı ıçselleştırmesıne bağlı olacaktır Eğıtımın yontemı ne olursa olsun, uygulamasındakı en onemlı unsur oğretmenlerdır Öğretmen eğıtımı yenıden yapılandırılmalı, eğıtım bılımlerının amaç değıl araç oldukları unutulmamalı Oğretmenler oğrencı merkezlı bır eğıtımde yeterlı donanıma sahıp olabılmek ıçın, mutlaka ılgılı fakulteler tarafından verılen fen, sosyolojı vb alan derslen almalı Eğıtım fakultelerı, pedagojı vb derslen vererek öğretmen eğıtmen becerılerını kazandırmakla gorevlı olmalı Fen ve Teknoloji Programı: Fen ve teknolo/ı okuryazarı olmanın sadece bılımsel ılke, yasa ve kuramları bılmekten ıbaret olmadığını, bılımsel duşunce ve sureçlerın nıtelığı, bılımsel tutum ve değerler, bılım ve teknolojının genel dbğası, bılımteknolojıtoplum etkıleşmesı hakkında da bılgı sahıbı olmayı ıçerdığını vurgulamaktadır Oğrencılerın bılımın nasıl bır etkınlık olduğu, ozellıkle de bılımsel yontemın ne olduğu konusunda sağlam bır goruşe sahıp olmalan son derece onemlıdır Ancak bu konuda moda yaklaşımlardan uzak durulmalı Bılımsel bılgının bağımsız araştırmacılar tarafından sınanabılır onermelerden oluştuğu, bılımde en onemlı mıhenk taşının deney/gozlem olduğu, nesnel bır takım olçutler yardımıyla, hıpotez ve kuramların acımasız eleştırısıne dayandığı asla gozden kaçınlmamalı Fen ve teknolojıye yonelık ınsan etkınlıklerının belırleyıcı bır dığer yanı, bunların edılgen bılgı1er değıl, problem çozmeye yonelık olmalarıdır Matematik Programı: Matematık programı somut edınımler ıçermekle bırlıkte, aşağıdakı konularda yetersızlıkler gostermektedır Matematık tamamen soyut olarak ele alınmıştır Oysa kı bu aşamada matematığın doğal çevremızı modellemede bır araç olduğu bılıncı verılmelıdır Geometnk bıçımlerın sımetrılerının otesınde, bunların alanları, hacımlerı ortme/ortmeme ozellıklerı verılebılmelıdır Alan ve hacım kavramları ıle bırlıkte "boyut" kavramı da verılmelıdır TUBA Turkıye ve dunyadakı bılımsel bırıkımı ayrıntılı aktarıyor, sıstemın başarısı veyerleşmesı ıçın uzerıne duşebılecek gorevlerı de sıralıyor Iktıdarın, Mıllı Eğıtım Bakanlığı'nın, Talım Terbıye Kurulu'nun TUBA onenlerıne kulak vermeye ıhtıyacı var mP Bunu bılmıyorum, ama ulkemın var obursah@cumhunyet com tr CBT Internet adresı Cumhuriyet BÎLtMTEKNtK • No 936 26 Şubat 2005 Imtıyaz sahıbı Yedı Mayıs Haber Ajansı Basın ve Yaymcılık A Ş adına İlhan Selçuk . Genel Yayın Muduru tbrahlm Yıldız Yayın Daruşmaru Orhan Bursalı • Sorurtüu Mudur Mehmet Sucu Gorsel Yonetmen Tules Hasdemir • Baskı: Ihlas Gazetecüık A Ş 29 Ekım Cad No 23 Yerubosnatst Idare Merkezi veYazışnta adresi: Turk Ocağı Cad No 39/41 Cağaloğlu, 34334 îstanbul Tel (212) 512 05 05 • Faks 0212513 85 95 Cumhuriyet ReklamTel 0212 512 47 78 Yerel SurelıYayın 936/3 26 Şubat 2005 TÛBA ve Mılli Eğitim Müfredatı * Sosyal psıkolog, Ç U Eğıtım Fakultesı, uongel at cu.edu.tr , uongel at ttnet net tr