Katalog

TartışmaEditöre Mektup TEKNOLOJI ODEMELER DENGESI 1 jgjgj Japonya ı ı 1 1 1, ' 1 , 1 1 1 1 Türkiye hem teknoloji, hem teknoloji veri yoksulu Kiireselleşme, dünya ülkelerinin teknoloji silahını ne kadar daha fazla üretip kullandığını şeffaflaştırmıştır. Çağdaş olan ve rekabette geri kalmak istemeyen her ülke, dışarıya ne kadar teknoloji sattıklan ve dışandan ne kadar teknoloji aldıkları ile de ölçülür. Hatice Özkurt (*) miler, teknoloji üretimi ve pazarlamasında ileride olduklarından, teknoloji ihracatı gelirleri oldukça yüksektir. ii) Tersine, ithalat ihracatı aşarsa, bilanço "açık" verir, denge "eksi"ye geçer. Az gelişmiş ekonomiler, TBP'de sürekli eksidedirler. Bunun bir kanıtı da, bu ekonomilerin teknoloji fakiri olarak yüksek teknolojili ekonomilere derin bir bağımlılık içerisinde bulunmalarıdır. iii) Üçüncü ve son durum ise, ihracat gelirleri ile ithalat giderlerinin birbiriyle örtüştüğü durumdur. Kapitalizmin Klasik iktisat felsefesinin denk bütçenin peşinde olduğu biliniyor. Benzer bir anlayışla, küresel konjonktür pek izin vermezse de, kapitalist devletlerin denk ödemeler bilançosunu idealleştirdiklerini düşünebiliriz. ^ m g g J M kk esa i 1ğğğJ Isviçre •gHBBHB^ABD •• • • • • • • d İngiltere J Almanya ^ • • • • • • • ^ Macaristan I ^ B ^ B ^ 2 O C (1) ED H I M M H H J Fransa ^ ı ^ ^ H l ^ d AB 1 ı ı • • • I 1 "^i^iHHH Isvec o na Z^ • • • • • • d H la d V B I B İ Kaıa ı da J ^ H ^ Cnk r.ııııı « M M I H İ Ispanya "^•••i^H Belçika ^ • • • • • • İ Kr oe (wwwl.ecd.org). Aşağıda bir Gralik 2: Imalal , dizi tablo ve grafık *Llkeler, ileri teknoloji ürünleri gibi, Ürünleri Ihracatın ( ^ • ^ • ^ Rma fîıim l rk verilmiştir. Onların I I maddi olmayan bilgiyi (intangible da Yüksek ve Ortag nt H E m m p m f H P ro 7 y a r d ımıy 1a, V * ' knowledge) de alıp satabilirler ki, bu Yüksek TeknolojiVPHİ • • Polonya u TBP'nin, iktisat türden olan alışveriş, bir ülkenin ihracatı ve nin Payı, 2001 g • B M N rf • nn v l terminolojisi çerçeithalatını yaptığı teknik bilgi ve hizmetleri Kaynak: OECD, Scien• ^ • • ^ İ ^ B I Avııstralya vesinde seçili ülkekaydeden "teknoloji ödemeleri dengesi" ce and Technology In1 •JTurttye ler açısından ne (the technology balance of payments, TBP) dicators. • • • • • İ Yunanistan ifade ettiği betimile ölçülmektedir (Avrupa Komisyonu, j Y. Z l n a ea d lenebilir. http://europa.eu.int/comm/research/). . H | Izlanda Ö rneği n , TBP hasılatı, net teknoloji ihracatı olarak, 30 20 10 0 ı 90 ao » eo » 40 teknoloji hasılatı bir ülkenin bilim ve teknoloji bazında küreve harcamasının sel piyasalarda rekabet edebilirliliği konu7aü/o 2 ; Teknolojide Ödemeler Dengesi: GSYİH'nin %'si olarak ülkeler bazında sunda önemli ipucu veren bir göstergedir. karşılaştırıldığı 1998 1999 Ülkeler 1996 1997 2000 Tablol'e göre; KAVRAMSAL ÇERÇEVE ABD'nin fiili bir Almanya •0.14 TBP, bir ulusal ekonominin uluslara0.15 0.12 0.22 0.26 Fransa 0.03 na 0.06 0.04 •0.05 teknoloji devi olrası ticari ve ekonomik ilişkilerini döviz •0.06 0.04 İtalya 0.04 0.05 0.08 duğu anlaşılıyor. TEKNOLOJİ ÖDEMELER LÎGİ: ağırlıklı ve istatistiksel bir şekilde ortaya 0.17 0.00 •0.27 0.30 Avusturya 0.19 Zira 1994'te 27 KİM NEREDE? koyan genel ödemeler dengesi bağlamında 0.44 0.39 0.36 Portekiz 0.37 0.49 milyar dolar kadar TBP; lisanslar, patentler, knowhow, bir inceleme konusudur. 0nun tam yeri; dış 0.20 İngiltere 0.04 0.18 0.22 0.18 olan teknoloji hasıaraştırma ve teknik yardtm ile ilgili olarak ticaret, hizmet gelir/giderleri ve transferler0.25 na 0.32 0.29 0.28 ABD latını sürekli arttıruluslar arası teknoloji transferini ölçer. den oluşan cari işlemler alt bilançosudur. 0.12 0.08 0.09 0.11 Japonya 0.05 mış ve 1999'da 36 TBP'de geçen ödemeler kuşkusuz ticari Dolayısıyla, teknolojik iirün, hizmet ve Kaynak: CORDIS: Science and Technology Indicators. milyar dolar dolar teknolojiler içindir ve bu yüzden araştırmatransferine ilişkin hesaplar, günümüzde, sınırını aşmıştır. geliştirme (ArGe) harcamalarından farklıözellikle gelişmiş ekonomiler açısından bir 2.7 milyarlık harcamaya karşılık 0.2 milya' Bu, Türkiye'nin 2002 y\lına ait toplam ihradır. Pek çok OECD ülkesinde teknolojik ha"ayrıntı" olmaktan çıkmış, küresel gelişmiş$ hasıla). cat gelirine (40 milyar dolar) yakın bir rasılatlar ve harcamalar 1990 boyunca süreklik liginde kimin hangi sırada olduğu saptaTeknolojide ödemeler dengesinin (ih kamdır. ABD'nin ithalat yoluyla teknoloji li arttı. Böylece OECD bölgesi dünyanın genırken başvurulan ciddi bir ölçüt haline gelracatithalatının) gayri safı yurt içi hasıl, girdisi için yaptığı ödemeler ise, 1994'te ri kalanına karşı pozisyonunu teknolojinin miştir. (GSYİH)'ye oranı, teknoloji hasılatı yükse! 6'dan 1999'da 13 milyar dolara yükselmişnet bir ihracatçısı gibi sürdürdü. Buna karTeknoloji ödemeler bilançosu, ülkeleolan ülkeler için pozitif olacaktır. tir. şın Avrupa Birliği (AB) ülkeleri TBP açısınrin gelişmişlik düzeyiyle bağlantılı olarak Tablo2 verileri incelendiğinde Japonya, 19941999 yılları arasında da açık verme eğilimine girdiler. Elbette bu, üç ayrı sonuç verebilir: "TBP/GSYİH"nin pozitif sonuç verdij hemen her yıl l'er milyar dolarlık hasıla arkesin olarak çok düşük bir rekabete işaret i) Teknoloji ihracatı geliri ithalat giABD, Japonya ve İngiltere'nin zaten ile tışı kaydederken, teknolojik harcamalarını etmez, fakat AB'ye yönelik yabancı teknoloderinden faz olursa, bilanço "fazla" verir, teknoloji ihracatçısı ülkeler olduğu anlaç 3 milyar dolar düzeyinde istikrar sağlamayı ji girişin artmış olmasının sonucu olabilir yani denge "artı"ya geçer. Gelişmiş ekonolacaktır. ABD, bu yeni ve önemli ölçüte gı başarmış model alınan bir teknoloji re, 19962000 yılları arasında yüzde 0.20. zenginidir. Almanya ve Fransa'nın haTablo 1: Teknoloji Hasılatı ve Harcaması (Milyon Dolar) aralığında bir oran tutturduğu ve en yakı sılaharcama dengesi ise, sanayileşmiş rakibi olan Japonya'ya büyük bir fark attı 1997 1998 1999 ülke kimliğiyle paradoksal bir durum 1995 19% 1994 ÜLKELER ortadadır. AB'nin diğer büyük ekonomile 36,197 33,639 36,467 arzetmektedir. Çünkü verili yıllarda 32,470 ABD 30,289 26,712 Hasıla Almanya ve Fransa'nın ise, yüks< 11,713 13,275 her iki ülkenin teknoloji harcaması ha9,614 7,837 6,919 5,852 Ödeme GSYİH'lerine karşılık, teknoloji ithalatım 8,042 8,435 sılatından daha fazladır. İngiltere, bu 6,872 6,462 5,980 4,522 Japonya Hasıla sıçrama yapükları için "TBP (GSYİH" ora 3,775 3,602 alanda çok fazla vermemekle birlikte, 3,348 4,147 4,167 3,627 Ödeme ları beş yıl boyunca negatif olmuştur. 12,513 1998'de hasılatını iki kat harcamasının 12,370 13,251 10,831 8,200 10,268 Almanya Hasıla Bir başka açıdan, fakat paralel 1 16,218 üzerine çıkarabilmiştir. 4,801 15,653 10,268 13,367 14,306 Ödeme karşılaşürma için Grafık l'e bakılabilir. E • S B H H I Ia a tl y ^ • ^ • • ^ • • ^ • 1 Finlanriıva " H 1 M I AVUSIUIVH Ingiltere 3,732 4,219 3,755 Hasıla 3,531 3,285 3,275 Ödeme 2,162 2,387 Fransa 1,863 Hasıla 3,151 2,544 2,977 Ödeme 109 111 112 Kore Hasıla 2,297 1,276 1,947 Ödeme Kaynak: OECD, Science and Technology Indicators. 5,289 3,438 2,165 2,991 163 2,415 6,081 3,172 2,590 3,124 141 2,387 196 2,685 Türkiye'ye en benzeşen ülke olarak G. Kore ele alınabilir. O, teknoloji üretiminde yıldızı parlayan bir uzak doğu ülkesidir, fakat bu yıllar boyunca, Batı ile rekabette zayıf kalmasının bir sonucu olarak oldukça büyük miktarda hasıla açığı vermiştir (1999'da nun, Tablol'den farkı; "TBP/GSYİH"r 19922001 ortalamasına göre ülkeleri bir ralamaya tabi tutmasıdır. Buna göre, İnj tere %0.6 ile başta olmak üzere bir çok ı ülkesi Japonya'nın önünde, pozitif değer elde ederlerken; dünyanın en müreffeh kelerinden Yeni Zelanda ve Avustralya'ı 936/20 26 Şubat 2005