Katalog

AylakBilgi Kök Hücre P TahirM. Ceylan İnsanlığın ilk anından bu yana yaşamış yaklaşık yüz trilyon erkek, kadının ne zaman yumurtladığını bilmemiştir. Yumurta aralıkta olan armut, martta olgunlaşan ayva gibi en ters zamanda rahme düşüverir. Yani kadını dört haftalık bir periyodda yirmialtı gün değil de iki gün beraber olan erkek dölleyebilir ve asıl erkek çocuğun kendinden olduğunu pekala düşünebilir; kadının gücü gizilliğindedir. Öteyandan bir erkek evde oturmayıp dışarıda dolaşarak çok sayıda kadını hamile bırakabilir görünse de, istatistikler bunun böyle olmadığını göstermektedir. Çünkü erkeğin çok sayıda kadını ikna etmek için tüketici bir enerji harcamak zorunda olması bir yana, bu sırada başka erkekler tarafından dövülme ihtimali de yok değildir. Eşini aldatma sadece erkeğe özgü değildir, M.Û. II. binde eskiAsur tabletlerinde Anadolu kadını için "erkeğini aldatıp boşanmaya karar verilirse beş mina gümüş tartar" denmektedir. Kadın Neden Evde? Embriyonik kök hücre üretiminde yeni gelişme Tıpta yaşanan en biiyiik etik sorunlardan biri galiba çözülecek. Ingiliz bilim adamlan, embriyo üretilmesine ve öldürülmesine gerek bırakmadan, embriyonik kök hücre üretmeye izin veren bir yöntem geliştirdiler. mbriyonik kök hücGeleceğın terapısı mı7 releri tıpta olağanüsEmnyonik kök hücreleriyle lerapı tü gelişmelere izin 1 Yapay doiltnmeyle elde ediişn. 1 İnsan bedeninden yetişkin veren hücrelerdir. Bedenembnyonun erken evreşmde hıice kbk hucreleti alınnıakla (or deki sayısız doku türlerine bölünmesıyle negın kemık ıljgınoen) dönüşebilme özellikleri sablastokıst olarak geliş 2 Laboratuvaru* yesinde, ağır hastalıklann yemüen prog'"' tedavisine, organlardaki 2 8ias!okis!in ıcmce famlaniiisk bvlH bozuklukları gidermeye ve err.irifunık «j* n^; Caslı (lokı reiennden metdana tiptenne j( yeni organlann üretilmesigeıen su kulle oltıfur \ donoşe ' ( ne izin verirler. bıiecekier '•.. 3 f "•••yc» •?* ku. Bununla birlikte etik bir sorunu da beraberinde getirdiler: Embriyonik kök hücreleri özellikle de yapay döllenmeyle oluşan ve kullanılmayan embriyolardan elde edilmekte. İnsan ola4 itıtiaı nn rak büyüyecek embriyolar Hucre banktiatınta her deku bu amaçta öldürülmekte. npınt uigun kok t>ucte bulun' İngiliz bilim adamlan şimdi bu sorunu şık bir şekilde çözecek bir yöntem geliştirdiklerini açıkladı. Wales Üniversitesi'nde Karl Svvann yönetiminde embriyo sayılmamakta. Her yumurta hücresi çalışan ekip, ilginç bir taktikle yumurta hüciki dişi kromozomuna sahip olduğu için hücrelerini "aldatınca" yumurta hücresi bölünre kümesinin büyümesi için eril kalıüma gemeye ve embriyonik hücre üretmeye başlarek kalmamıştı. mış, diyor New Scientist dergisi. Yumurta hücresinin olgunlaşması sırasında normalde bunlardan biri atılır ve yerine YENİ YÖNTEM eril kromozom gelir. Svvann bu atımı kimyasal bir işlemle durdurmuş. Araştırmacıların yumurta hücrelerine aşılamış oldukları bir protein, bir sperma hücSAĞLAMASI YAPILACAK resinin yumurtaya girişini tasarlamıştı. Bunun üzerine bölünmeye başlayan yumurta Svvann, daha önceki araştırmalarıyla da hücreleri, dört ila beş gün sonra blastokist sperma hücreleri tarafından üretilen Phospolarak gelişmişler. Embriyonik kök hücreleri holipase Czeta (PLCzeta) proteininin, farelebu evrede hücre kümesinden ayrıştırılarak larin yumurta hücrelerini bölünmeleri için boratuarda kültüre alınabiliyor. Ama yumurta uyardığını bulmuştu. Son araştırmada protehücresi spermayla döllendiğinde canlı bir in, insanın yumurta hücresine aşılanmış ve embriyo gelişebilir. Kök hücrenin alınmasınhücre bu döllenme uyarısıyla büyümeye başdan sonra embriyo ölür; işte bu nedenledir ki lamış. embriyonik kök hücre üretimi birçok ülkede Bilim adamlan canlı embriyo olmadan yasaktır. kök hücre üretebilmek için farklı yollar deneSvvann'ın yöntemiyle büyüyen hücre diler. Örneğin Fraunhofer Biyotıp Tekniği kümesi, eril kromozom taşımadığı için canlı Enstitüsü ve Lübeck Üniversitesi bilim adamları, Mayıs ayında, pankreastan, embriEmbriyonik kök yonik kök hücrelerinin birçok özelliğini hiicre taşıyan kök hücre kültürlerinin üretilebileceğini açıklamışlardı. E Yumurtlamanın gizli olmasından ötürii kadın, çocukların bakımını her durumda garanti etmektedir. Yavruların gereksinimi nedeniyle anneler, cinselliği yiyecek getirmeyen bir erkekle sürekli paylaşmazlar. Örneğin dişi akrepsineği, erkeğin öniine bıraktığı yiyeceğin doyuruculuğuyla oranlı miktardaki spermi içine akıtmasına izin verir. Tutkuyu doyurulmayan fizyolojik ihtiyaçlar yaratırsa, beraberliğin kuvvetini de açlık ve onu doyurma gücü belirler! Ûte yandan dişi, yavruların babasını belirsiz tutmakla, baba adayları içinden en vefalı olanına "çocuklar senin'diye "satma" ihlimalini de açık tutmuş olmaktadır. Ayrıca dişi, etrafında başka erkekler tutarak mevcut eşe "aba altından sopa göstermekte" ve onu haylazlıktan uzaklaştırmaktadır. Kadınlar başka erkeklerle gizlice flört ettikleri halde, neden cinsel ilişkiye yanaşmadıklarının nedenini de anlamış oluyoruz böylece. Onlar kendini daimayeni erkek bulmaya hazır lulmaktadır, fakat bir erkeği varsa da, kolay kolay başka erkekle ilişkiye girmemekte, etraltaki erkekleri de ya şimdiki erkeği disipline etmek için kullanmakla ya da gelecekteki muhtemel "senaryolar" için hazır bulundurmaktadır. Yavruların kimden olduğu bilinmediği sürece, dişinin kendi yaranna olan dengesi sürer. Ne zaman ki, evlilik başlamış çocukların babası belli olmuştur, işte o zaman kadının iist, erkeğin alt konumu bitmiştir. Erkeğin şüpheci olması kaçınılmazdır. Çünkü erkeğini hiçbir koşulda aldatmayan kadın, ya erkek rolü üstlenmiş ikili yapı taşıyan erkeksi bir kadındır ya da Hititlerin en eski devrinde, kraliçe Asmunikal'in, ensesl yasağını kıracak kadar gözü dönmüş halde aşık olup kardeşi Arnuvanda ile evlenmesini hatırlatacak kadar erkeğini patolojik biçimde seven kadındır. Çok sevenleri bir yana bırakırsak "normal" bir kadının en içinden istediği şey farklı erkeklerden hamile kalıp, bir çok koca tarafından garantili biçimde bakılmaklır. Bir grup gorilde görüldüğü üzere poligamik türlerde erkek genellikle dişiye göre iki kat daha iridir. Çünkü poligamik erkek haremini başka erkeklere karşı korumak zorundadır. Üzüm tanesi nasıl işlenmemiş şarap içerirse, cinsel beraberlikte henüz gerçekleşmemiş bir aldatma içerir. Erkekler dişılerin başkasıyla cinsel ilişkisini, dişiler ise erkeklerin hemcinsleriyle cinsel beraberliğini değil, duygusal yakınlaşmasını kıskanmaktadır. Bu durumda erkeğin, bilmeden başkasının çocuğunu beslemek zorunda kalmaktan, dişinin ise, erkeğin başka dişiyi beslemesinden korktuğunu söyleyebiliriz. Bu kadar derin korkunun yenilmesi büyülere kalır. Hitit kadını zor bir durumda erkeği, yılan balığı ve kuş falıyla anlar, "kuyruk yağı eritme" büyüsüyle elinde tutar, "yağ nasıl eridiyse kötü bağlar da öyle erisin" derdi. Ûte yandan erkek için kadının gençliği ve çekiciliği, yani doğurganlığı önemliy'<en, kadın için erkeğin kazancı, hırsı ve eşine yaptığı yatırım yani besleme gücü önemlidir. Kriz anında erkek eşine, eş genç ve çekıci ise şiddet uygulamakta, orta yaşta ve çirkinse boyun eğmektedir. Bunun nedeni, genç kadını yaralayıp hareketsiz hale getirmek ve başka erkekle oluşacak bağı oluşmadan engellemektir. Yaşlı/çirkin kadınsa saldırgandır ve ona yapılacak yatırım azdır, erkek yaralanmaktan ve bu yarayla geri kalmaktan korkar. Matematiğe göre burada doğru davranışın doğrultman vektörü sessizliktir. Öteyandan evli erkek erken geleceğini söyleyip eve geç gelir. Böylece kadını, dışarıya gitmeden kendini bekler durumda tutar, kadın buna sinirlenir, gelmeyecek erkeğin yerine yeni ilişki aramak için zaman kaybetmek istememektir; bugün bunun için adamın kendi dışarıda aklı evdedir, kadının kendi evde aklı dışarıdadır! TUTKUYUBELİRLEYEN KİMİNİÇİNNEÖNEMLİ ¥ i »34/101?Şubat 2005 Svvann yeni yöntemiyle etik tartışmaları sonlandıracak bir çözüm bulduğuna inanıyor. Ancak yeni yöntem, saygın bir bilim dergisi tarafından kontrol edilip yayınlanmadı henüz. (Nöd)