Katalog

TartışmaEditöre Mektup Yargıtay: Baz istasyonları kararları üzerine Y argıtay 2004 yılında yerleşım yerlerınden baz ıstasyonlarının sokulmesıne kd rar verdı Bırısı Yargıtay bınasında çalışan bır vatandaşın komşu Turk Telekom bınası tepesınde kurulu baz ıstasyonlarının kaldırılmasınd ılışkın Burada Yargıtay'ın Ankara Aslıye 9 Hukuk Mdhkemesının davacı lehıne verdığı kararı 29 1 2004 tanhınde oybırlığı ıle onaması soz konusu Dığerınde yıne komşu bınada kurulu baz ıstasyonunun kaldırılması ıstemını reddeden Ankara Aslıye 22 Hukuk Mdhkemesının verdığı kararı 27 9 2004 tarıhınde oybırlığı ıle bo/ması soz konusu ıtıbar edılmıştır" dıyerek kararın bilimsel te mellere dayandıgını vurgulamaktd • Koruyucu yaklaşım ilkesı uygulanmış mı? Kısmen uygulanmukta Yargıtay kara rındd yer alan 'Bılırkışılerde, dava konusu ıs tasyondakı olçumlerın yonetmelıktekı lımıtlerın altında olduğunu ancak kurulan ıstasyonun çalışma yerı olan Yargıtay bınasının çok yakınında bulundugunu ve bınanın ust katı ıle aynı sevıyeyı taşıdığını, uzun surede ınsan sağlıgı ıçın tehlıke yarattığını ve yerleşım yerlerıne uzakta kurulması gerektıgını belırtmış lerdır Yapılan şu bilimsel açıklamaldr ıtıbarıyle tek başına olçum sonuçlarının duşuk olması, zarar dogurmayacağı anldmına gelmez" şeklındekı açıklama koruyucu yaklaşıma ornek oluşturmakta • Risk yönetimi uygulanmış mı? Her ne kadar kararda "Dava konusu olan tesısın cep telefonlarının kullanımı ıçın zorunlu olduğu ve bu tesısın genış bır kıtleyı ılgılendırmesı ıtıbarıyle de kamuya hız met vermeyı amaçladığı da tartışmasızdır" denmış olsa da yerleşım bolgelerınden baz ıstasvonlarının so kulmesı durumunda eep telefonlarının nasıl kullanılabıleceğıne daır bır açıklama/goruş belırtılmemekte Kararda rısk yonetımıne değınılmemesı bır eksıklik. rumda Hayvan ve ınsanlar uzerınde yapılan araştırmalardd elektromanyetık etkıleşım kesın olarak gostenlmış durumda Sorun, hangı elektromanyetık sevıyelerde etkının kabul edılebılır oldugunun tayın edılmesınde duğumlenmekte Bugun, belırlenen sevıyelerın altında ya da ustunde, henuz olumsuz etkılerın gozlenmemesı olumsuz etkılerın olmayacağı anlamına gelmez Uzmanlara, yetkılılere duşen gorev olası rısklerı butun açıklıgıyla topluma aktarmak ve rısk yonetımını çalıştırmak Rısk analızınde onemlı olan alınan rıskın ne oldugunun bılınmesı Tum ınsan etkınlıklerı az ya da çok rısk taşımakta Bazı durumlarda larında "Rıskın cıddı ve durumun acıl oldugu durumlarda Mahkeme geçıcı sure olması bılın cıyle ve daha net bilimsel sonuçlar elde edılın ceye dek temkınlı yaklaşım prensıbını benım semenın objektıf karar verme gereğı olduğunu" belırtmesı ve "Insan ve toplum saghgına olumsuz rıskler soz konusu olduğunda, Komısyon rısklerın cıddıyetı ıle ılgılı bılgılerın netleşmesını beklemeden koruyucu onlemler alabılır" sonuç hukmu tarıhsel bır ders nıtelı ğınde Toplumda Karar Alıcı (ı) kabul edılebı lır rısk, (ıı) bılımsel belırsızlık ve (ııı) kamuoyu kaygıları arasında saglıklı yanıtları bulmakla yukumlu Rısk yonetımınde Koruyucu yaklaşım ilkesı ancak bellı koşullarda anlamlı olabılır Konacak tavır ya da alınacak karar; U Rıske karşı beklenen koruma ıle orantılı olmalı Orneğın, kaza rıs kı yuksek dıye E5'ın trafı ğe kapatılnidM yerıne kontrollerın arttırılması, yol sathının duzeltılmesı, şerıtlerın genışletılmesı, vb rıske karşı beklenen koruma açısından çok daha orantılı bır uygulama • Uygulamada ayrımcılıktan kaçınmalı Bır olayda yuksek rısklerı goz ardı edıp, dığerınde duşuk rısklere bıle duyarh gorunmek çelışkısıne duşmemelıdır oncekı ya da benzerlerıyle uyumlu ve tutarlı olmalı. Yanı, benzer dığer durumlardakı tavır ya da kararlardan farklı olmamalı • Olası yararın ve bedelın ıncelenmesıne, araştırılmasına dayanmalıdır Rısk olumlu/olumsuz tum yonlerıyle ıncelendıkten sonra ve nedenlerıyle bırlıkte tavır konmalı, karar alınmalı • Sureç ıçerisınde gozden geçınlecek şekılde (dınamık) olmalıdır Belırsızlıkler gıderıldıkçe, yenı bilimsel verilere ulaşıldıkça karar her an değıştırılebılır olmalı. • En onemlısi, bilimsel verı elde etmeye yönelık çaba ıçermelıdır Tavır koyan, karar alan, yasak getıren kurumlar oncelıkle bu behrsızlıklerı gıderecek bilimsel çabaları zorlamak ya da desteklemek zorunda olmalı. Ozetle, Yargıtay kararları tarıhsel ders ler ıçermesıne, çok anlamlı vurgular yap masına karşın rısk yonetımını goz onune al maması ve koruyucu yaklaşım ılkesının ozunı kaçırması açısından eksık Uygulamada emsa oluşturması açısından kargaşa yaratabüeceV durumda (orneğın, Yargıtay kararı olçu alındı ğında, emısyon sınırlarının altında kalsa d< havaya karbondıoksıt bırakan otomobıllerır kullanılmaması gerektığı sonucuna varılabıle cek) Levent Sevg Elektronık ve Haberleşme Muh Boı Doğuş Unıversıtesı / Istanbu • Problem doğru tanımlanmış mı? Evet, Kararda "Uyuşmazlık son yıllarda kullanılan cep telefonldnndakı haberleşmeyı saglayan ve baz ıstasyonlan olarak ısımlendırılen tesısın kullanılması sonucu bır zararın bulunup bulunmadığı varsa bu zararın hangı durumlarda soz konusu olabıleceğı ve yıne gıderılmesı konusunda ne ğıbı onlemlerın alın ması gerektığı noktasında toplanmaktadır" denraekte • Evrensel ılkeler gözetilmiş mı? Evet Kararda yer alan 'Hıçbır hızmet, ınsan yaşamı kadar oncelık ve onem taşımaz Dıger bır anlatımla, yararlı bır hızmetın karşılığı olarak ınsdnın olumu uygun bır sonuç olardk kabul edılemez, ınsan yaşamında tehlıke yaratan bır hızmetın, kışı yaşamı onune geçılnıesı ve ona ustunluk tanınması doğru bır yaklaşım oldrak duşunulemez" sozu benzer her konuda bır ders nıtelıgı taşımakta. •Yargıtay kararı emsal oluşturuyor mu? Evet. Yanı, ısteyen herkes dava açıp bınasında yada komşu bınalarda bulunan baz ıs tasyonu verıcılerını sokturebılır Çunku Yargıtay kararında ' bu hızmetın aynı yerde verılmesınde zorunluluk da bulunmamaktadır, Muhtemelen fazla bır gıderle de olsa, başka bır yerde aynı sonuçlan saglayacak bır ıstasyonun kurulmdsı ve hızmet vermesı olanakhdır" denmekte • TT ve GSMfirmalansorumlu mu? Evet, oldsı zarardan gerek TT gerekse GSM firmalan sorumlu tutulmakta Bunun otesınde kararda ' Bılındıgı uzere apartman yonetımının ayrı bır tuzel kışılığı yoktur Bu nedenle, apartman ortak yerlerınden kaynaklanan zarardan, kat malıklerı sorumludur Oyleyse, tapu kaydından kat malıklerı belirlenerek, davanın onlar aleyhıne açılması gerekır" dendığınden uzerınde baz ıstasyonu verıcısı bulunan apartmanın kat malıklerı de sorumlu tutulmakta • Karar bilimsel verilere dayaruyor mu? Halen bilimsel çevrelerce tartışılan, bulgu ve verilere karşın bilimsel kabul edılecek .sonuçların ortada olmanıasına karşın, Yargıtay, bılırkışı raporldrını ve bu raporlarda su nulan verılerı yeterlı gormekte ve "Dosyada ayrıntılı olarak hazırlanan raporlardan da anlaşılacağı uzere, bu ıstasyonun yaratacağı tehlıkeler bilimsel olçu ve verılerle sunulmuştur Bılırkışıler kendı alanlarında, ve bu konuda uzman olan kışılerdır Bu bakımdan raporlara DEĞERLENDİRME VE SONUÇLAR 2005 yılı başında cep telefonu abone sayısı 1 5 mılyarı aştı, Turkıye'de ıse 30 mılyona ulaştı Cep telefonu satışları ıse patlama yapmış durumda Sadece son ıkı yılda satılan cıhaz sayısı 1 mılyara ulaştı Bu hızla ılgı du yulan cep telefonları ıle haberleşebılmek ıçın baz ıstasyonlarının yerleşım bolgelerınde ku rulması zorunlu. Yargıtay kararında değınıldığı yoğun yerleşım bolgelerınde çoluk/çocuk tum aıle bıreylerı cep telefonu kullanırken apartmanlardan, semtlerden baz ıstasyonu antenlerının kaldırılmasını ıstemek gerçekçı deBugun artık cep telefonlarıyla haberleşmede elektromanyetık dalgaların kullanıldığı, konuyla ılgılı uzman kuruluşların başında Uluslararası Iyonlaştırmayan Radyasyondan Koruma Kurulunun (ICN1RP) geldığı, bu kuruluşun eldekı verılerle ısıl etkıler cınsınden ve guvenlık payları bırakarak sınır değerler belırledığı, bu sınır değerlerının olçu aletlerıvle olçulerek denetlenebıldıgı, ve Turkıye'nın de 1CNRP sınır degerlerı olan 900 MHz (Tel sım ve Turkcell) ıçın 42 V/m ve 1800 MHz (Avea) ıçın 59 V/m elektrık alan şıddetı değer lerını kabul edıldığı bılınıyor Çalışmalar ve draştırmalar sınır değerlerın altındakı sevıyelerın guvenılır olup olmadığına yonelmış du söz konusu riskın olçukhılmesi olası ıktn bu etkınlığın tamamen rısksız, yanı kesınlıkle güvenlı olduğunu belırlemek olanaksız Rıskın ne oldugu sorusu kadar kımın ıçın rısk sorusu da onemlı Bu şekılde kabul edılebılır rısk kavrdmı onem kazanır Rısk kışıye, konuma, bdkışa gore farklı algılanabılmekte Alınacak bır karar ıçın konuyla ılgılı yeterlı deneyım ve olası sonuçlara ılışkın sağlıklı ıstatıstıksel verı varsa rısk analızı yapabılmek kolaylaşmakta Rısk analızı çoğu kez bırı ekonomık, polıtık ve askerı beklentıler, dığerı çevre ve toplum sağlığı olmak uzere ıkı kutbun arasında dengelı karar verebılmeyı gerektırır Olası olumsuzluklara ılışkın yeterlı verı yoksa rısk analızı yapmak zorlaşır Bu durumda rısk analızı çok pahalı bır tahmıne donuşur. Koruyucu yaklaşım ilkesı karar vermeye yardımcı olacak bır rısk yonetımı aracı. Bırleşmış Mılletler (UN) 1992 Rıo Deklarasyonunda "Ulkeler, çevreyı korumak ıçın, olanakları olçusunde temkınlı yaklaşım prensıbını uygulayacaklardır Cıddı kaygıların, tehdıtlerın ve gerı donulmez potansıvel zararların soz konusu oldugu durumlarda bilimsel belırsızlık (henuz olumsuzluklar ortaya çıkmasa bıle) onlem almama ya da onlem almayı gecıktırme ıçın bahane olarak kullanılamaz" dıye açıkça belırtılmekte Avrupa Adalet Mahkemesi'nın Delı Dana vakası nedenıyle verdığı yasaklama karar 930/20 15 Ocak 2005