Katalog

Psikiyat Psikiyatrik ilaç Psikiyatrik ilaçların pek çoğu bir güven sorunu ile karşı karşıya. Bir zamanlar "şişedeki güneş ışığı" olarak hasta olmayanlara dahi tavsiye edilen antidepresanlar, eski itibarını yitirmiş durumda. Iki hafta sürecek olan yazı dizisinin ilkinde özellikle Prozac sınıfı ilaçların zararyarar dengesi üzerinde duruluyor. rozac. intemetteki sayfasında tıp tarihinin en yaygın kullanılan antidepresanı olarak tanıtılıyor. İlaç şirketleri ise Prozac gibi antidepresanları, yaşamı daha keyifli hale getiren mucize ilaçlar olarak lanse ediyor. SSRI'ler (Selective Serotonin Reuptake InhibitorSeçici Serotonin Gerialım İnhibitörü) olarak bilinen bıı ilaç sınıfının, dünyada her 10 kişiden birini etkileyen depresyonu güvenli ve etkili bir şekilde tedavi ettiği düşünülüyordu. Öyle ki bazı doktorlar depresyonda olmayan hastalarına dahi "daha iyi" hissetmeleri için bu ilacı önerebiliyorlar. Ne var ki soıı 10 yılda "bbbın depresyona karşı zaferi" olarak nitelendirilen bu gelişme giderek anlamını yitirdi. SSRI'lerin bazı hastalarda huzursuzluğa yo! açtığı, bazılarını intiharın eşiğine kadar getirdiği iddiaları gündeme ğeldikçe, bazı saygın tıp dcrgilerinde bu ilaçların güvenilirliğini ve yararlarını sorgulayan makaleler yer almaya başladı. Ceçen yıl aralık ayında İngiliz Sağlık Bakanlığı 18 yaşından küçükler için altı SSRI ilacı yasakladı bunların içinde Prozac yoktu. Diğer ülkelerin de bu uygulamayı her an başlatması bekle P nıyor. Öyle görünüyor ki ilaç şirketleri bu alandaki araştırmalardan elde edilen sonuçları kanıuoyuııa açıklamaya pek yanaşnuyorlar. Geçen ay Nevv York Eyaleti, GlaxoSmithKline (GSK) aleyhine dava açtı. Dava gerekçesi. şirketin, ürettiği Seroxat (ABI)'de Paxil) adındaki SSRInin 18 yaşından küçüklerde intihar eğilimini artırdığını gösteren bilimsel çalışnıayı hasır altı etmesiydi. GSK, sonuçları tıbbi konferanslarda duyurduğunu iddia ederek bu suçlamayı reddediyor. YANITSIZ KALAN SORULAR Bu ilaçlarla ilgili çelişkili iddialar karşısında sokaktaki adam ne yapacak? SSRI'lar artık kullanılmamalı mı? İlaç şirketlerine bundan böyle nasıl inanacağız? Bazı baskı gruplan, ilaç şirketlerinin yürüttükleri araştırmalardan elde ettikleri sonuçları kamuoyuna açıklamalarını sağlamak için yeni yasaların çıkartılması çağrısında bulunurkert, yılan hikâyesine dönen SSRI'lerin durumu başka çağrışımları da gündeme getiriyor. Nevv York Eyaleti'ııin açtığı davanın sonuçlarına bağlı olarak ilaç endüstrisinde çok büyük bir deprem yaşanabilir. İngiltere'de Mind adındaki bir akıl hastalıkları kurumu yöneticilerinden Richard Brook, "Hükümetlerin bu işe acilen el atmalarında fayda görüyorum" diyor. SSRI'LERİN ÖYKÜSÜ Öykü bundan 30 yıl önce başiadı. 0 zamanlar piyasalarda bulunan antidepresanlar bunlar hâlâ kullanılmakta oldukça etkiliydi. Denemelerde ilacın yararlı olduğu görüldü. Şöyle ki ortalama olarak hastaların üçte ikisi şifa bulurken, plasebo kullananların üçte biri iyileşiyordıı. Fakat hastaların pek çoğu yan etkileri nedeniyle ilacı bırakıyordu. Örneğin trisiklik olarak tanımlanan bir grup ilaç ağız kuruluğu, kabızlık ve düzensiz nabız gibi yan etkilere yol açıyor. Bu ilaçlar sinir hücreleri Hep yükselen bir trend Dünyada SSRI sınıfı antidepresanların satışı, her geçen gün yeni bir yan etkinin ortaya çıkmasına karşın 1990 yılından bu yana hep yükselen bir trend izledi. arasında sinyal taşıyan bir dizi kimyasa! maddeyi, aralarında fark gözetmeden etkiler. Bu kimyasal maddeler başlıca serotonin, dopamin, noradrenalin ve asetilkolindir. Bilim adamları o dönemlerde ilaçların serotonin dü'zeyini yükselterek etki yarattığından kuşkulanıyordu. Seçici olarak yalnızca serotonini etkileyen bir ilacın çok yararlı olacağını düşunmeye başladılar. Böylece yan etkisi olmayan bir ilaç ile hastalarını tedavi edebileceklerdi. Amerikan ilaç şirketlerinden Eli Lilly böyle bir ilaç geliştırdi. İlaç, serotoninin yeniden emilimini bloke ederek etkili oluyordıı. Dolayısıyla bu ilacın temsil ettiği grup "Seçici Serotonin Gerialım İnhibitörüSSRI" olarak isimlendirildi. 1988 yılında Prozac ticari adı altında piyasaya sürüldü. Deneylerde ilacın en . trisiklikler kadar etkili olduğu ve bunlar yan etkilerine sahip olmadığı olmadığı g rüldü. Ayrıca doz aşımında daha az ölüı cül olması bir antidepresanda bulıınma gereken en önemli avantajdı. Kısa süre içinde herkes bu ilacı k nuşmaya başladı. Bir antidepresandan öt Prozac bir yaşam tarzı haline geldi. Kal ki "Şişelenmiş Güneş Işığı" takma adı altı da pazarlanıyordu. "Prozac'ı Dinlemel isimli kitabında Amerikalı psikiyatrist P ter Kramer, karamsarların yaşama na:dört elle sarıldıklarını ve utanğaçlıklarıı nasıl yendiğini anlatıyor. Bundan sonra 199O'lı yıllarda piyas ya başka ticari isimler altında bir dizi SSh sürüldü. Şirketler bu ilaçları yalnızca de| 904/1217 Temmuz 2004