Katalog

Arkeoloji gören boruların patlamasıyla burayı su basıyor ve 2003'te Ağustos'tan Ekim'e kadar yazmalar suyun içinde kalıyorlar. "Irak Bilimler Akademisi'nden (AlAjma' alllmi al'Iraqi) çok değerli Selçukkı elyazmaları çalınmış. Binanın kapısının üzerınden önce tank geçmiş ve ardından yağmacılar 'Haydiii, içeride şenlik var' deyip içeri dalmışlar. Türkiye'deki meslektaşlarıma tavsiyem, orijinal kitaplarm kayıtlarını, kopyalarını bir başka kütüphanede saklasınlar." aitlik eski eserlerden 'bilgilenme hakkı'dır." Lavvrence Kaye (Avukat, Külturel Mıras ve Eski Eser Kaçakçılığı, New York): "Her ulus devlet yeraltı ve yerüstü kültür varlıklarına sahiptir ve mülkiyet devletindir. Bu tanım hukuki bir kavramdır ve bizim yasal dayanağımızdır. Eğer devlet mülkiyet yasasını net biçimde koyarsa çalınan eski eser kesin olarak iade edilir. Egemen devletlerin hırsızlığı keşfedildiği anda bütün kanıtları hazır tutmak gerekir. İhracat yasağı getırilmelidir. Arkeolojik açıdan zengin ülkeler birlikte sorunu çözmek için arkeologlarla toplanmalı, ayrıca ABD gibi pazar ülkelerde lobicilik yapmalıdır." (Lavvrence Kaye, Metropolitan Müzesi'ndeki Lydia eserlerinin özgen Acar'ın ön ayak olnıasıyla Türkiye'ye iadesi için açılan davayı kazanan hukukçudur. YC) Amerikan iissüne dbnüşen Antik k'ent YAĞMACILAR BOMBARDIMANLA GELDİ Roger Atvvood: PÎYASAYI DESTEKLEMEYELİM Dr. Muller (Almanya): "Kazılardan çalınan objeler, harfleri bir sayfadan koparmaya benzer, bağlamlarından koparılırlar. Bağlamından koparılmışsa, bu hiçbir zaman yerine getirilemez. Buradan çağrı yapıyorum: piyasayı desteklemeyelim! Yasal ticaret de kabul edilemez. Arkeolojik eserler, başka eserlere benzemez, asla yerine konulamazlar." Fabio Maniscalco (Külturel Mirasın Korunması ve Tarih Profesörü, Napoli Ün.): "İşgalci güçlerin uluslararası sözleşmelerde hangi hükümleri ihlal ettikleri duyurulmalıdır." Patty Gerstenblith (Külturel Miras Hukuku Profesörü, De Paul Üniversitesi ABD): "İşgalci güçleri yargılamak olası değildir. ABD'ye kendi vatandaşları dava açmalıdır. İngıltere içinse Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nde dava açılabilir."** * İstanbul İnisiyatifı; Prof. Dr. Zeynep Ahunbay I (mimar), Murat Cano (huI kukçu), Oktay Ekinci (mij mar), Prof. Dr. Ahmet İnI sel (iktisatçı). Dr. Ömer Madra (siyaset bilımci), Zeynep Oral (yazargazetecı), Prof. Dr. Mehmet Öz' doğan (arkeolog), Dr. Gul Pulhan (arkeolog), Aksel Tibet (arkeolog) ve Melek I Ulagay Taylan'dan (belgesel fılmcı) oluşuyor. **Dunyada bu konuda ilk kez bir sivil örgüt tarafından gerçekleştirilen arkeologlar sempozyum, bir sonuç bildirgesi oluşturmak uzere konuşmacılartn kendi aralarmda yaptığı toplantıyla sona erdi. Konuşmaların bazı başka önemli notlarını Zeynep Oral 26 Haziran ve Özgen Acar 29 Haziran'da Cumhuriyet'te yazdılar. İstanbul Deklarasyonu'nu ise yine 3 Temmuz'da Cumhuriyet'te Z. Oral yazdı. Sempozyumun başarısı için emek veren herkese teşekkürler. | 'Üç giine ihtiyacım vardı. Askerlerim çok meşguldüler, ilgilenemediler' dedi. 9, 10, 11 Nisan 2003'te Bağdat Müzesi talan edildi. "Çalınan eserlerin 400'ü Ürdün'de, Kuveyt ve Suudi Arabistan'da yakalandı. İtalya'da 300, ABD'de 600 parça bulundu. Türkiye ve İran'dan gelmedi. 1990'dan önce arkeolojik eserler Irak'ta çok iyi korundu. İran Irak savaşından önce bekçilik çok iyiydi. 1990'dan sonra talep arttı. 'Bana Orta Asur'dan silindir mühür bulabilir misiniz?' diyor Ürdiinlü bir hanım. Talep spesifık ve dışandan." rin de bulunduğu 5000 silindir mühür çalındı." KÜRT PEŞMERGELER YAĞMALADI Halid Zalim (Asurbilim Profesörü, Musul Üniversitesi): "11 Nisan 2003'te ABD'li komutan 'Biz silahlı saldırı yapmayacağız, Musul halkı da karşı koymasın' demişti. Ama Musul Müzesi 5 saat içinde Kürt peşmergeler tarafından yağmalandı. Musul'da Türk Araştırmaları Merkezi'nde Osmanlı belgeleri vardı. Bunlar, savaştan korunmak için Basra Körfezi Araştırmalar Merkezi'ne taşındı. Bir yangında hepsi yok oldu. " Joanne Farchakh (ArkeologGazeteci, Lübnan) İzleyenlere saydamları gösterirken; kaçakçıların seçtikleri sit bölgesinde yüzlerce sayıda krateri andıran delikler açtıklarma ve yöreyi Ay yüzeyine benzettiklerine dikkat çekiyor: "Yağmacılar orada çalışan işçilerdi. Umma bekçisi bugün büyük kaçakçılardan biri (ekranda onu görüyoruz). Polislerin, bekçilerin maaşı düşük, ama rüşvet çok. O zaman ya yağmacı ya da parayla kiralanan bir kazıcı oluyor. Kârlı çıkanlar savaşı kazananlar. Kısır bir döngü." tNSANLAR AÇ BIRAKILDI Profesör Mcguire Gibson bir soruyu yanıtlıyor: "Irak'ın güçlü bir lideri vardı. Savaş çıktı ve para savaşa gidince korumaya ayrılan para azaldı. 13 müzeden 9'u yağmalandı. Körfez Savaşı'yla birlikte Irak'ın kuzey ve güney kuşağında uçuş yasağı konmuştu, Irak oraları denetleyemedi. 19941995 yılları ambargonun etkisinin en kötü olduğu dönemdi, yoksulluk çoktu. "İnsanlık açısından çok ayıptı bu. Köylünün yetiştirdiği arpa, buğday, hurma satın alınmıyordu. ABD'li albaya 'Buğday, hurma, arpa almazsanız insanlar aç kalacak" dedim. () yıl aldılar. Ama bir daha almadılar. Bu insanlara bırakılan tek kazanç yolu eski eser çıkarıp satmaktı. Yapacak başka iş yoktu." John Curtis (Arkeolog Dr., Yakın Doğu Koleksiyonu Baş Küratörü, British Museum) "1990'dan önce Irak Ortadoğu'da külturel mirasına sahip çıkan en iyi ülkeydi." Dominique Collon (Arkeolog Dr., Yakındoğu Koleksiyonu küratorü, British Museum): "Irak Müzesi'nden Tell Uqair'den gelen ve içlerinde İÖ 3000'e ait mühürle (ABD, Serbest Gazeteci): "Hiçbir zaman böyle bir yağma görülmedi. Hükümetler üzerinde baskı yapılmalı. Eski eser yağmacılığı savaşta ve iç savaşta artıyor. Bir ülke savunmasız olduğu anda külturel miras yağmalanıyor. Bombalama başlar başlamaz yağmacılar girdi, bekçiler çekildi. Yeraltına açılan delikleri saydık, 200 delik vardı. Bu işte kazıcıdan başlayan satıcı, aracı, sınırötesi satıcı, koleksiyoncu zincirinin çok organize olduğunu anladık. "Cep telefonu ile pazarlık yapılıyor. Yağmalama sipariş üzerine planlanıyor. Bekçiler silahlı, ama yağmacılar daha iyi silahlı ve kalabalıklar. Özelleştirilmiş yağma sistemine göre birileri bölgeden top OSMANLI YAZMALARI ÇALINDI Nabil al Tikriü (Tarihçi Dr., raportör savaş sonrası Irak arşiv ve kütüphaneleri Mary VVashington Koleji): "Eski elyazmalarını barındıran birçok kurum vardff İrfan Evi (Bayt alHikma) önce yağmalandı sonra yandı. Vakıflar Evi'nde (Maktabat alAwqa0 7000 el yazmasından 5250'si kurtuldu, ötekiler yakıldı veya çalındı. Ulusal Kütüphane ve Arşiv'de (Dar alKutub waWatha'iq) adlı kurumda 50.000 yazma bulunuyordu. İçlerinde en değerlileri Osmanlı ve Haşimı koleksiyonlarıydı. Bombardımanda hasar Asur yazıtlarının bir kısmı, duyarlı Iraklı tarafından kurtanldı. rak kiralayıp kazı yapıyor, yanlarında teknik ekip, taş kesiciler... bütün aletler var. Her şey güvenlik sorumlularının gözü önünde oluyor." Murat Cano (Avukat, Külturel Miras ve Azınlık Hukuku, İstanbul Barosu): "Külturel varlıklar hem üretenlere, hem de bütün insanlara aittir. Üretenlere aıtlik kimlik' bağlamındayken, evrensel 904/11 17 Temmuz 2004