Katalog

gazı bıle belleğe onemlı olçude zarar verebılıyor Sonuç tatlı su salyangozunu farklı yogunlukta gazın etkısınde bırakan Kanadalı bılım adamlarına art Hayvanlar doğalgaz yoğunluğunda bıle oğrenme ve hatırlama yetısını kay betmışler Calgary Unıversıtesı'nden Ken Lukowiak'ın Journal of Experımental Bıology dergısındekı yazısına gore sonuçların ınsanlar ıçın de geçerlı olup olmadığı henuz bılınmemekte Çok kuvvetlı bır kokusu olan hıdrosulfur doğada organık maddelerın çözulduğu her yer de oluşmakta ve sağlıklı olarak bılenen tum kukurt kaynaklarında bulunur Ancak gaz yoğun oranda bulunduğunda çok tehlıkelıdır baş donmesı, yalpalama ve neles zorluğunayolaçabılır Azmıktarda solunan gazın uzun vadede ne tur bır etkı bıraktığını oğrenmek ısteyen bılım adamları, Lynea stagna lıs salyangozunu ıncelemışler Bu salyango? turu bellıdavranışları çok çabuk ogrendığı ıçın genelde basıt oğrenme sureçlerınde model olarak kullanılmakta Hayvanlar suyun altında normalde cıltlerıyle nefes alıyorlar ama suyun uzerıne çıktıklarında ılave bır solunum açıklığını uzatabılıyorlar Ve tekrarlanan dokunuşlar saye sınde salyangozlar bu solunum açıklığını kapalı tutmayı oğrenıyor lar Bılım adamları suya farklı oranlarda hıdrosulfur bırakarak hayvanların oğrenme yetılerını test etmışler Buna gore lıtre başına bır mılıgram hıdrosulfur bulundugunda bıle salyangozlar solunum açık lığını kapalı tulmayı daha geç oğ renmışler Lıtre başına uç mılıg ram bulunduğunda ıse hayvanlar oğrendıklerını bıle hatırlamamışlar Ancak bu olumsuz etkı suyun temızlenmesı halınde yok olmuş ozellıklerı sayesınde kalıcı olduk larını sanıyor Acımsı bıtkılerı ter cıh eden hayvanlar boylece ağrı dındırıcı ya da başka olumlu etkı lerı bulunan bıtklfer yıyerek lyılpşıyor ve yavrularıyla daha lyı ılgılenebılıyorlardı Bu şekılde acı bıtkı yeme alışkanlıgı dolayısıyla da şıfalı bıtkı kullanımı gelışmıştır dıyor araştırmacı ZümrüttenAkisler A M Celal Şengor Erdoğan Yüzer'e TeşeKkür Istanbul Teknık Unıversıtesı Maden Fakultesı nın tarıhındekı en buyuk gelışmesını yaptığı 1982 1991 yıllan arasında dekanı olan Prot Dr Erdoğan Yüzenn yaş haddınden emeklı olması dolayısıyla 30 Hazıran 2004 Çarşamba gunu fakultenın Ihsan Ketın Konferans salonunda bır toren yapıldı Bu kalabalık torende, lakultenın bölum başkanları dekanı ve unıversıte rektoru ıle Yuzer ın baıı yakın dost ve çalışma arkadaşları konuşmalar yaptılar En sonunda da Yuzer hayatımda dınledığım en gu/el konuşmalardan bırını yaparak bunlara mukabele ettı 45yıllık meslek yaşamından önemlı bulduğu bazı anı ve ızlenımlennı naklettı Erdoğan Yuzer, talıhsız bır neslın çocuğudur Ataturkun unıversıte ye verdığı buyuk ıvmenın bır reaksıyona dönuştuğu yıllarda 1955te Istan bul Unıversıtesı'ndejeolojı oğrenımıne başlamıştı Ders gorduğü hocalarına şbyle bır baktım aralannda oerçek bır akademık ehlıyete sahıp, bılım adamı sıtatına lâyık görulebılecek 15 oğretım uyesı sayabıldım Bu 15 öğ retım uyesı dslında uç değışık kışıden oluşmaktadır Daha sonra ITUdeya nında doktorasmı yaptıgı merhum Kemal Erguvanlı nın kendı doklora hoca s/ ıw Ordınaryııi Proiesbr unvanlı bır lıse ogretmenıydj1 Darvin'in evrim Acı ilacın reçctemodeliyle si doğadan Formula1 yarışı ilaçlardakı bıtkısel etkı maddelerı sırf acı oldukları ıçın kalıcılığını koruyabılmıştır Kalıfornıya Unıversıtesı'nden Ben Harfa aıt olan bu teorı hayvanların bıle acı bıtkılerden ılaç olarak yararlanmalarına dayanıyor Bılım adamına göre çok sayıda acı bıtkının lyıleştırıcı etkısı oldufju ıçın hayvanlar evrım surecı ıçınde bunlara alışmışlardır Hayvanların bu alışkanlıkları sayesınde de boylece bıtkısel ılaç kullanımı yaygınlaşmıştır denıyor Nature Onlıne haberınde Şıfalı bıtkılerden sadece ınsanlar değıl hayvanlar da yararla nır Mesela şempanzeler kendılerı nı 1yı hıssetmedıklerınde bır bıtkı nın ağrı gıderıcı ozunu çığnerler Ancak Hart hayvanların etkı mad desını bılınçlı olarak seçtıklerıne ınanmıyor Ona gore hayvanların zengın bıtkı çeşıdı arasında ağrı kesıcı etkıyı bulmaları mumkun değıl dolayısıyla da şıfalı bıtkı kullanımını bılınçlı bır oğrenme surecıyle değıl doğal ayıklanmayla qelışmış olma lı Araştırmacı tıp raporlarını de ğerlendırırken bırçok şıfalı bıtkı arasında ortak ozellıklerın bulun duğunu saptamış Incelenen şıfalı bıtkılerın %80'ının tadı acımsı Hart. §ıfalı bıtkılerın, bu Ingılız bılım adamları sanal Formula1 otomobıllerının otomatık olarak çoğalmasını saglayan bır sımulasyon programı gelıştırdıler Bılgısayar modelı Darvın ın evrım modelı surecını taklıt eden genetık bır algorıtmaya dayanıyor Bılgısayar, tasarlanmış ortamda en lyı bı çımı bulabılmek ıçın otomobıllerdekı kazandırıcı ozellıklerın sayısız varyantlarını kombıne edıyor En lyı çozumler tıpkı doğada olduğu ÖRNEKALDIKLARI Erdoğan Yuzer hıçbır bılımsel geleneğı ve görgusu olmayan bır 'unıversıte' ortamında yetıştı ve kendısıne bızlerı tıayran bırakan ozellıklerını kısmen aılesınden kısmen Bursa da ıçınde yetıştıgı muhıttpn kısmen de yurt dışında ancak doktorasından sonra gıdebıldığı bılım çevrelerınden ogrenerek kendı zekâ ve aklıyla bır sentez ıçerısınde yoğurarak yaratmak zorunda kaldı Tum meslek yaşamı boyuncd çevresınde ornek alabıleceğı buyuk bılım adamı" olarak yalnızca Ihsan Ketin ıle Sırrı Erınçı gordu Bunlardan Ihsan Ketın temas kurulması kolay olmayan ıçıne kapalı bır tıptı Sırrı Erınç ıse zaten başka bır unıversıtedeydı Yuzer doktorasını Kemâl Erguvanlının yanında guneydoğu Anado luda Turkçenın arazıde yanında bır tercuman bulundurmayı gerektırecek kadar az konuşulduğu bır yerınde yaptı GAP ın buyuk bara\ proiPİerının ılk temellerını atanlardan oldu Rahmetlı Erguvanlı heyecanlı atak bır kısılık ve lyı bır ınsandı Bılhassa çevresındekılerın gelışıp yetışmesıne buyuk onem venrdı Erdoğan Yuzer ondan ve fakultenın o zamankı dığer kursu başkan larından tum fakulteyı bır aıle havası ıçınde yonetmenın yararlarmı da oğ rendı Sonra "gorgu ve bılgısını arttırmak" ıçın yurt dışına gonderıldı ve do nuşünde o zamana kadar ulkesınde yerbılımlerınde olmayan bır konuyu kaya mekanığını getırdı, bu konuda ders açtı hemen bır kıtap yazdı ve bır laboratuar kurdu 1971 yılında doçentlığını bu konuda yaptı Doçentlığınden sonra gene yurt dışına gıderek bu sefer Alman bılım çevresıyle tanıştı 1977 de endustrıyel hammaddeler konusunda profesur oldu Daldan dala atlayarak gıden Yuzer ın meslek yaşamının bu ılk donemı Turkıye'nın acı bır gerçeğını yansıtmaktadır Yetışmış adam kıtlığı Ataturk un olumundan bıryıl önce doğan Yüzer mesleğınde Turkıyede pek çok onemlı "ılk'e ımza atmak zorunda kalmıştır Bunların pek çoğu uygar ulkelerde ondokuzuncu yuzyılda yapılıp bıtırılmış ışlerdı gıbı her fenotıpın kendı genlerıyle ışlenmekte Sadece yarışta kalabılen en hızlıları 'kalıtımlarını" gelecek ku şağa aktarıyorlar ve yenı kuşakta ıkı "ebeveyn otomobılının' ozellıklerı kombıne edılmekte Araştırmacılar yay tertıbatı motor lastıkve fren basıncı gıbı 68 farklı paramet reyı değıştırerek araçları sanal ya rış parkurunda yarıştırmışlar Sonuç Darvın yöntemı bılgısayarda bır turdakı en lyı lyı hızı 0,88 sanıye yukseltmış kı yarışta sanıyenın yuzde bırlık bır sure bıle önemlıdır Atlantik Okyanusu'nda ycni bir balık türü Brezılyalı bılım adamlarının Atlantik Okyanusu'nda buldukları yenı balık turu olasılıkla 150 mılyon yıldan daha yaşlı 3040 cm buyukluğundekı balık denız ejderı famılyasından ve 400 ıla 600 m derınlıkte yaşıyor Daha oncelerı Brezılya sularında denız ejderının yaşadığını bılmedıgımız ıçın bulgu buyuk bır surprız oldu dıye konuştu yenı turu bulan Jutes Soto Soto Valedo Itajaı Unıversıtesı ndekı Oşınografı Bilim Muzesı nın kuratoru ve deneyım adamları lerını "Zootaxa" dergısınde bugüne yayımlıyor Hydrolagus mattalansı dek olarak ısımlendırılen balığın kalkık yaklaşık bır burnu, kanada benzer yuzgeçlerı olarak ve sıvrı bır kuyrugu var ve 25.000 kopekbalığı ve kedıbalığıyla akrabalık balıgı var Hayvan çevresını elektürü saptromanyetık alanla algılıyorsa da ın tadılar. gozlerıyle de gayet lyı gorebılıyor ÖNCEGEMİYİYÜZDÜRMELİ Yuzer ın mesleğının ıkıncı yarısı buyuk ölçude akademık yönetıcı olarak geçmıştır ve bu donemde Yuzer ulkesının çektığı "adam kıtlığı' sorununu kendı alanında çözebılmek ıçın buyuk çaba sarfettı bu konuda sanırım Turkıyede en büyük başarıya da ımza attı ITU Maden Fakultesı bugun uluslararası ortamda çok cıddî ses getıren bır kurumsa, bunda Yuzer ın yaptıgı dokuz yıllık dekanlıgın yaşamsal payı vardır Kendınden sonrakı neslın kendınden daha lyı olabılmesı herzaman Yuzer'ın ılk amacı oldu Hıçbır kompleksı olmayan kendıyle barışık her turlu bılgı kazanımına her zaman açık olan bu nadıde ınsan, takultesıne bulunabılınen en lyı bılım ınsanlarını kazandırmak ıçın hıçbır fedakârlıktan kaçınmadı Benım kışısel başarılarım, aslında Ihsan Ketın ın ısteğı uzerıne (o zamankı dekan Aytın Göktekın ıle bırlıkte) benı ışe alan ve ondan ıtıbaren de hıçbır zaman desteğını esırgemeyen Erdoğan Ağabeyın başarısının yalnızca bır parçasıdır Erdoğan Ağabey bıze fırtınayla boğuşan bır gemıde ılk oncelığın telsızle uluslararası gemıcılık konçresıne teblığ sunmak degıl gemıyı yuzer tutmak olduğunu bğrettı Ama bu arada gemıyı ybnetmekte ışe yaramayacağını görduğu teorık ustalara en buyuk desteğı vermekten de asla gerı kalmadı çunku lırtınaya daha dayanıklı gemılerın ancak onlar sayesınde yapılabılecegmı bılıyordu 903/5 10 Temmuz 2004