Katalog

rartışmaEditöre Mektup ıun olduğu, ınsanı ve ınsanlıgı ıyıye, daha iglıklıya goturmeyı amaçlayan bılgı ve beerılerle oluşturulan bır bılım ve uygulama lanıdır Iyı hekım, temel bılgılerı sağlatn lan, yenılıklerı ızleyen ve ıyı uygulayan ekımdır Ayrıca ıyı hekım olmak ıçın ınsaı sevmek, ulke gerçeklerını bılmek ve çağaş olmak gerekır Ulkemızde uzun ve zorlu bır hazırınma surecı ve sınav .sonrası bın bır zorjkla tıp fakulteMiu ka/anatı oğrencı bu yeı ogrenım yuvasında kendını tamamen ırklı bır ortamda buluyor, o gune kadar ıç duymadıgı, "Tıp dılı" dıye ısımlendırıleıletek bır dılle karşılaşıyor Temel tıp bılılerını Latınce, Ingılızce ve Fransızca pek ok sozcuk ıçeren bu karnidşık dıl ıle oğ»nmeye, anlamaya çalışıyor Insanın gızemlerını ogrenme, çozme e bunu da Turkçe olmayan bır dılle gerekleştırmeyı bdşardn hekım ddayı, gunluk onuşma dılındeıı uzakldşıyor, farklı dılde onuşan, toplumun ustunde bır ınsan halıe donuşuyor Uzmanldşmd surecı bu durumu daha a pekıştırmektedır Kendısını pedıatnst, jıokolojı uzmanı, kardıyovaskuler cerrah larak tanıınlamjkla dinelıydt degıl "ope ısyon" yapmakta, bu sureç ıçınde ogrendıı karmaşık dıl gunluk konuşma dılıne de inMmdktddır Konuşurken 'hastayı hastaneye yatırım' demez "hospıtalıze eder" 'ılacı kesıez', "stoplar" Dolayısıyla kendı konuştu unu sadece kendısı ya da kendı gıbı olanır anlar hale donuşur. kavraın olduğu unutulmamalı Ulkemızde eğıtım tum basamaklarda Turkçe olmalı, Genel olarak bılım dılı ve onun bır alt grubu olarak tıp bılımı dılı toplumda kullanılan dılden ayrılamaz Bılım dılının açık, seçık ve anlaşılır olması bılımsel bılgılerın herkese ıletılmesını ve dnlaşılmasını kolay laştırır Bılgı paylaştıkça çoğalır SONUÇ ÇÖZÜM Turkıye'de tıp alanında kullanılan dılle ılgılı sorun vardır ve çozulmesı gereklıdır Sorunun çozulebılmesı ıçın oncelıkle toplumun bu sorunun varlığını kabul etmesı ve bılınçlenmesı gerekır Ozellıkle tıp fa kultelerındekı egıtıcılerın bu konuda du yarlandırılmaları ve tıp bılımının ana dılde oğretılmesı gereklılığını kabul etmelerı gerekır. Gundelık konuşmalarda, yazışmalarda, derslerde, bılımsel yayınlarda, hastahekım ılışkılerınde, ozetle yaşamın her alanında Turkçe'ye ozen gosterılmelıdır Insan en ıyı ana dılıyle duşunur, yaratıcılık ancak ana dılıyle mumkundur, bılımsel çalısmdldrın and dılıyle ydpılmdsı ozendırılmelıdır. Ozgun draştırmaların ana dılımızle ıfade edılmesı sdğlanmdlıdır Halen kullanılmakta olan bozuk tıp dılı Turkçeleştırılmelıdır Yakın zaman once bu konuda Turkıye Bılımler Akademısı'nın onculuğunde başlatılan "Tıp Dılınde Turkçe" çalıştayı bu konuda atılan en onemlı adımlardan bındır Bu çalıştaydd, tıp dılınde Turkçeleştırme çalışmalarma ıvedılıkle başlanması, tum tıp uzmanlık alanlarını kapsayan bır sozluk oluşturulması ve Turkçeleştırme çalışmalarının sonuçlarının unıversıtelere, Sağlık Bakanlıgına, devlet hastanelerıne, sağlık kurumlarınd ve tum hekımlere ulaştırılma.sı hedeflendı Basın ve yayın organlarıyla genış kıtlelere uldştırılan bu gırışım, Turk Tabıpler Bırlığı, unıversıteler ve çeşıtlı uzmanlık derneklerı tarafından destek lendı Ortak goruş ulkemızde bılım ınsanı olmanın en onemlı gobtergelerıııden bırının ana dılımızde bılım terımlerı uretınııne katkıda bulunmak oldugudur Tıp Bılımı nın dılının ana dılımızde olması gereklılıgı konusunda genış katılımlı sempozyumlar, konferanslar. tartışma ortamldrı sağlanması ıçın gırışımler başlatıldı Turkçe yayınlarda, uzmanlık tezlerın de dığer yazım kurallarının yanı sıra Turkçe tıp dılının kullanılması ıçın yenı kurallar getırılmesı konusunda fikır bırlığıne varıldı, ayrıca Turkçe yayınların ozendırılmesı ıçın çaba gosterılmesı kararlaştırıldı Tum bunlar gerçekleşırken, Ingılızce dılı ıle Tıp Fakultesı eğıtımı yanlışının bır an once duzeltılme.sı konu.sunda çaba go.sterılmesı gereklılığı vurgulandı Tıp dılının Turkçeleştırılmesı uzun soluklu bır ugraştır Emek, çaba, bılgı, bırıkım ve ozverı gerektıren, hekımlık alanındakı dığer sorunlarla bırlıkte, belkı de en on sıralarda ıstek, ve ınançla ele alınarak gerçekleştırılmesı gereken ana hedef olmahdır Doç. Dr. Aydan Kansu Prof. Dr. Fatoş Yalçınkaya Anız yakımı: TOPRAK KATLİAM /erınde tarım yaptıgımız, bızı besleyen, doyuran toprdk, on bınlerce yıldd olusmuh cdnlı bır varlıktır Bır grdinmda çoğunlukla dunyadakı ınsan nu fusundan daha fazla canlı (bakterı, mantar, aktınomıset, alg ve benzerı) barındırır Bu nedenle de bız canlılar gıbı nefes alır, nefei. venr Dığer deyışle solunum yapar U IASTADOKTOR İLİŞKİSİ Hekımlığı uygulamd surecınde de ullanılan bu bozuk dıl hekımhastd ılışkı•rınde de zorluklara neden oluyor Hekım astasına hastalığı hakkında bılgı aktar lakta zorlanıyor Basın yayın kurumların a duzenlenen sağlık programlarında bu nlaşılmaz dıl kulldiulıyor, halka hastalıkır, tedavılerı ve habtdlıkldrdan korunma ontemlerı konusunda bılgı aktarmada ye •rsız kalınıyor Tıp dılınde kullanılan yabdnu sozukler gunluk konuşınd dılımıze de taşınıor 'Kan basıncı' anlammda kulldnıldn tansıyon' gunluk dılde genlım gergınlık nlamında kullanılmayd başlandı Karşılığı 'atar danıar' olaıı 'arter" ozcuğu trafık haberlerınde yol genış yol nlamında kullanılır oldu 'Clıeck up, tress, bypass, ambulans, obstruksıyon, bezıte " ve pek çok başka sozcuk bu şeılde kullanıma ornek olarak go.sterılebılır Gunumuzde dığer bılım dallarında oluğu gıbı tıp bılımı de ekonomık ve tekno )jık olarak guçlu olan ulusların egemenlıındedır Dolayısıyla gelışmış ulkelerde bujnan yenılıkler ıçınde kullanılan tıp terım:rı uretıldığı yabancı dılden olduğu gıbı lınıyor, bunların Turkçe karşılığını bullak, hatta Turkçe karşılığı var mı dıye duunmek ıçın bıle hıçbır çaba harcanmıyor Hekımlerın, oğrenını surecınde bılgıe ulaşma, mezunıyet sonrası sureklı oğrcım ve gelışmelerı ızlemek ıçın yabancı dıl ılmelerı tartışılmaz bır gereklılıktır Anak, yabancı dıl ogrenme ıle vabancı dılle ğıtımın tamamen bırbırınden farklı ıkı Toprağa can katan, canlılık veren bu mıkroor ganızmaların yaşam kaynağı, toprağa çe^ıtlı yollarla verılen ya da ulaşan organık bıleşıklerdır Bu organık bıleşıkler hasat sonrası toprakta kalan bıtkı koklerı, hasat artıkları, yd dd toprağa verılen hayvdiı gubresı ve benzerı materyallerdtr Verımlı bır toprakta, organık madde adını verdıgımız bu materyal % 5 dolayında olmalıdır Oy.sa bızım topraklarımızdd bu oran % 12 cıvarındadır ANIZ YAKIMI İLE * Topraklar cansızlaştırılmakta, yok edilmekte * Ürünler kalitesizleştirilmekte * Ekosistemler bozulmakta * Dünyadaki ekolojik dengeler menfi yönde değişmekte * Biyoçeşitlilik azalmakta * Beslenme sunileşmektedir. Ankara Unıversıtesı Tıp Fakultesı yalunkdyd&tr net Ulkemız tarım sıstemınde topraktakı organık maddenın ana kaynagı da genelde tahıl grubu bıtkılerdır Zıra ulkemızde ekılıdıkılı alanların yaklaşık yarısında hububat uretımı, uçte bırınde ıse sadece buğday uretımı (9 4 mılyon hektar) yapılır Bu alanlarda, hasat sonrası toprakta kalan ANIZ ıse, toprakta gerçekte uzun sıırelı kalıcı olan toprak organık maddesının kaynağını oluşturur Ozellıkle Çukurova Bolgesı'nde buğday hasdt zamanı yaklaşıyor Bırkaç hafta sonra buğday hasadına başlanacak, ardından çoğu tarlalarda anız dumanları goklere yukselecektır * Toprağın organık madde kaynağı yok edıldığı ıçın toprak daha çok EROZYON'a uğrar Oysa ulkemız top raklarının en onemlı sorunu erozyondur. Ulkemız topraklarının % 73'u şıddetlı erozyon tehdıdı altında Erozyonld yılda ulkemızde tarım topraklarından 500 mılyon ton, tum ulke genelınden 1 4 mıl yar ton yuzey topragı yok oluyor Bu durum, Turkıye'nın çollesmesı yolunda cıddı bır tehdıttır * Toprağın organık madde kaynağının azaltılması nedenıyle toprdğm verımlılığı duşuyor, daha fazla mıneral gubre kullanımı ge rekıyor Besın zıncırı yoluyla ınsan vucudund kaddr uldşdn bazı mıneral gubre turevlerı (nıtrıt, nıtrosamın) KANSER olaylarını tetıklıyor * Daha fazla uygulanmak durumunda kaldn mıneral gubrelerden ba zıları gaz formundd (NO, N2O) stratosfer tabdkdsınd uldşardk klorflorhıdrokarbon ve benzerı gazlar gıbı OZON'un parçalanmasına, dolayısıyla ozon tabakasının ıncelmesıne neden oluyor Bılındığı uzere, ozon tabakasındakı ıncelme ve delınme sonucu yerkureye ulaşan cılt kanserı etmenı kısa kısa dalga boylu ışmların mıktarı artmaktadır * Toprağın, zehırlı toksık bileşıklerı notralıze etme gucu azalıyor Zıra, organık madde ıçerığı duşuk topraklarda mıkroorganızma faalıyetı azalır, bunun sonucu, toprağa atılan tarımsal mucadele ılaçlarının toprakta mıkroorganızmalarca parçalanması da yavaşlar. Bu yolla, besın zıncırıne gıren pestısıtlerın mıktarı da artarak, ınYazının devamı 22. sayfada 898/21 5 Hazıran 2004