Katalog

lliada sadece kan ve şiddet değil, filmde anlatılan b Homeros haklı çıklı, Troya Sava Homeros'un gemi katalogundaki tarihi belgeler DoğuBatı çarpışması Homeros (I.Ö 750) Troya savaşıyla, İ ö 13 yy'daki Tunç devıındeki gerçeklerı yansıtıyor 0 tarihlerdc Ege'de iki gııç karşı karşıyaydr Mıkenlı Yunanlılar ve Troyalıların da dahıl olduğu, Hitit yöiıelıııııiKİekı ıttıfak ACHILL AJAX Dünya edebiyatının en eski ö'rneği olan Anadolumuzda geçen lliada destanı, Troya filminde sadece kan ve kaba kuvvetten oluşan azgın bir taşkınlık için heba ediliyor. Son araştırmalarla ortaya çıkan sonuca göreyse Homeros, Doğu ve Batı arasındaki gerçek bir savaşı anlatıyor. Homeros'ta kazanan yoktur, savaş herkesi yok eder. Antik dönemdeki her dinleyici efsanenin ne şekilde sürdüğünü biliyordu: Odysseus bir tahta at sayesinde Troya'yı ele geçirir. Ancak Yunan ordusu gemilerle yurda dö'nmek yerine fırtınada kaybolur ve yolunu kaybeden Odysseus denizde on yıl dolaşır. Ya Agamemnon? Onu da karısı Klytemnestra eve döner dönmez banyoda şişleyerek öldürüyor. Hellospont'taki donanma KUMUIANIAR ODYSSEUS AGAMEMNON Homeros'da Yunan ordusu Miken kralı Agamemnoıı yöııelımıııde Aulıs lımanında toplanıyor Donanma uuradan 1186 gemıyİK yula^ıkarak Lemnos ve Tenedos yöj Hellespont'a doğru yol alıyor. NESTOR MENELAOS IDOMENEUS A şil (Akhilleus) "Haydi, gidin dlümsüzlüğü alın" diye seslenirken, bir yandan da kılıcıyla Troya kalesinin mazgallarını gösteriyor. Sahne filmin 35.dakikasında yaşanmakta. Brad Pitt yarı tanrı Aşil rolü için ağırlık kaldırarak, kıliç sallayarak ve proteirı takviyesiyle yaklaşık on kiloluk kas kütlesi edindi. Filmin esin kaynağı 100.000 Yunanlı askerin Troya yerleşmesine saldırışını 24 bölümde anlatan İlyada destanı. Troya'nın şehir surlarını Meksika sahillerine kuran yönetmen VVolfgang Petersen, katliam koreografisi ıçın 200 ton alçı döktürdü, iri euvseli figüranlar ll,50m yüksckliğindeki bir cam elyaf beygirini güzel Paris'in kentine taşıdılar. Oğrenciliğinde Homeros'un İlyada'sını okuyan Petersen, "bu çok büyük öyküyu" filıne aldığı için çok mutlu, "Hayalim gerçek oldu" diyor. Ama hangi öykü? Troya kulislerinde silikon mankcnler daha önce görülnıemiş bir ustalıkla savaş arabalarından yuvarlanıyor. Toprağa gömülü tiiplerin içlerindeki ketçap ve karpuzlar kan olarak fışkırırken, yaralıların bedenlerindeki yapay kanlı protezler parçalarııyor. Film her olayı tüın çıplaklığıyla sergıliyor: Kalbe saplanan kılıçlar, karınları de şen mızraklar ve boğazları kesen kama lar... Menelaos, konuşurken dökülen dişlerıni tüküriiyor. Kanlı sahnelerin iyice şiddetleştiğini Petersen de kabul edıyor, ama ona göre destan da pek "masunı" sayılmaz. Homeros, Hellas kahramanlarını kinle doldurulmuş bir şekilde sürüyor sahneye. Oklar bağırsakları deliyor, "simsiyah kanlar" akıyor. Özellikle de Hektor'un cesedini 11 gün yerlerde surükleyen Aşil kötulüğun baş kahramanı. 1 Gemi kalalogu I Mıkene sarayının lı tesiyle örtüşmekte. DEŞTAN SADECE ŞİDDET DEĞİL Ne var ki Homeros'un İ 6. H.yv'da yazmış olduğu destan sadece katlıamdan ibaret değil. Homeros'un savaşçıları saygılı, inançlı ve gururlu. Düşmanıyla gece karanlığına kadar dövüşen Ajax, sonunda ona armağanlar sunar. Oysa filmde bedenine kılıç saplanarak öldürülmekte. Kesici dişlere kadar uzanan yanak koruyucu miğferli zırhlarıyla çıkıyor savaşçılar sahneye. Giysiler Grek ve Roma, saray yapıları Minos uygarlığını, yelkenliler ise Vıking gemilerini anımsatıyor. Bununla birlikte filmin iyi bir yanı da yok değil. Çünkü en azından Tunç devriniıı bitiminde yaşanan ve halen tartışmalı sayılan çarpışmalar hakkında bir fikir veriyor. Ve kimi uzmanların da dediği gibi Homeros'un aslında gerçek bir olayı anlattığını gosterrnekte. Gerçi tuccar ve maceracı Schliemann'ın Çanakkale boğazındaki efsane kentin kalıntılarını bulmasından bu yana 130 yıl geçti; ama bilim halen destanın tarihi gerçekliğini tartışıyor. Alman eskiçağ tarıhçısı Franz Hampl, daha yetmişli yıllarda İlyada'nın bir tarıh kıtabı olmadığını vurgulamıştı. Homeros, destanını hayalleriyle limbik sistemin derinliklerinde yaratan bir ozandı ona göre. nomik, sosyal ve demografık bir çöküş deydi. Yollar ve köprüler lıarap olııı Ama en kötüsü Mikenlerin yazı yazm teneklerini yitirmiş olmalarıydı. İşte Homeros 400 yıl sonra bu k lıktan yükselen bir ses olmuştu. 0 halı zeleri, geçmiş zamanın bir yankısı başka bir şey olabilir miydi? İşte Hititoloji ve Grek araştırmal da tam da bu noktada önemli değişikl yaşanıyor. Homeros bir ozandan çol devrin şahidi yanı tarıhçi olarak kabul mekte. Yeni buluntular sayesinde Tunç rinin alacakaranlığı yavaş yaş aydmlan 'tf metre yüksekliğindeki Hisarlı pesını 15 yıldan bu yana kazan arke Manfred Korfmann m elde ettigi sonı şoyle: EVET, DESTAN GERÇEK • Homeros, İ.Ö. 1190 yıllarında çekleşen Doğu Ratı savaşlarını anlal • Duşman karargâhını çok iyi bıl du • Destanı için ikıııcı bolunıde : edilen "gemi katalogunun" da kanılL çok eski stellerden ve belgelerdeıı y, lanmış. Cenaze torenlerı, boğa kultıı y. 23.bölumdeki ınsan kurban etme gelc olsun (12 Troyalı ve iki köpek Pal los'un mezarı başında kurban edilir). meros tarafından anlatılan sahnelerin ^ DESTAN ÜZERİNE ŞÜPHELER Ozanın gerıde kalmış bir donemı anlatmış olması da bu görüşü destekliyordu. Cambridge Üniversitesi profesörlerinden Anthony Snotgrass'ın da dediği gibi, İ.Ö. 1200 yıllarında tüm Akdeniz bölgesi eko Homeros'un büstü (I.S. 2.yy) Domuz dlşlerlyle kaplı mlğfer: I.Ö. 13.yy 898/12 5 Hazlran 2004