Katalog

Arkeoloji lın bır kul Ubdkasıyla kaplıdır Korfmann, ıskeletlerle bırlıkte yıgınla sapan taşı buldu bu çok anlamsız kalıyor Homeros, Helena motıfinı efsaneden almıştı Başka ne yapabılırdı kı> Sonuçta para hırsıyla yanıp tutuşan atalarının Anadolu'ya sdldırdıklarını duymak ıstemeyen parfum kokulu asıl ızleyıcılerını eğlendırıyordu o Ama dıkkatlı okuyanlar, Home ros'un her zaman gerçek olayları yansıttığını fark eder Troya'nın sur ları geçılemedığı ıçın Yunanlılar gerı doner Efsaneye gore Aşıl Ida dağınddn hdyvan çalar, Odysseus ıse Trakya'dd buğday arar Bu noktayı açıklığa kavuşturan da Agamemnon'd "Sen herkesten da ha açgozlusun" dıye bağıran Aşıl'dır Coğrafyacı Strabon da (IS 6324) Helena'nm kaçırıhşını guzel bır uydurmaca olduğunu ve gerçekte savaşların "Dunyayı kım yonetıyor?" sorusunu ortaya koyduğunu soyler TROYA ANADOLU KÛLTÜRÜ Ama en buyuk surprız Prı amos, Hektor ve Parıs'ın anavatanı olan Troya'nın Anadolu kulturune aıt olduğunun ortaya çıkması oldu Troyalılar, Yunanlılardan farklı bır dıl konıışuyor ve farklı tanrıldra kur ban sunııyorlardı Korfmann bunların geleneklerle ılgılı olduğunu soylese de Troya'nın Anadolu kentı olduğunu gosteren buluntular çıkardı orlaya. • uzerınde Hıtıtçe yazı ışaretle rı bulunan bır muhur • Anadolu'ya ozgu kılolarca grı çanak çomlek • Surıye kralına aıt bır tunç heykel Bunlara ılave olarak da 17 stcl bulundu Bır çok drdsünnauya gore bu kutsal taslar Apalunıas'a aıt Ve bu Troya lanrısı uzerınde bır suredır heyetanlı bır tartışma suruyor Çunku Troya, Homeros'un destanında Apollon'un koruması altındadır Prıamos'un adamlarını koruyan tanrı Yunanlıların karargahına veba okları bıle fırlatır Troya nın buyuklugu Manfred Kormann T roya kazı sonuçlan, Troya savaşının ya da llyada'nın tarıh sel bır gerı,eklık olup ol madıgını ogrenebılmenın merakıyld takıp edılır An cak SIT alanında 16 yıldır yapılan çalışmdların once lıklı amacı bu ıkı noktayı dnlamak değıldır Yıne de ıtıraf etmelıyım kı kazınııı halıha/ırddkı başkanı ola rak ben de kendı kendıme Troya savaşının gerçekten yaşanıp yaşanmadıgını 1 sormadan edemıyorum Troya nın MO 1180 yılında bır savaş sırasındd yok edılmış oldugu duşunulmekte (bu tarıh, Troya VI veya Vll'a tabakalarının bıtımıyle uyumlu) Zıra elımude muhtemel bır savaşın yıkıcı sonuçlarını gosteren bdzı kdiııtlar var ıskeletler, sapan taşı yıgınlan gıbı Ama bu, sozu edılen çdrpış manın mutlaka Troya savaşı olmasını gerektırmez, antık gelenek olası bır Troya savaşı ı<,ın bu tarıh lerı ışaret etse de Sozu edılen tarıhten bırkaç on yıl bunra Balkanlar'dan ya da kuzeybalı Karadenız Bolgesı nden kente yenı bır populasyon geldıgını ve bızım tahminimi7.ee kenü çok zayıfldmış bır hal de bulup burayd yerleştıklerını bılıyoruz Oyle goruluyor kı bu kent, zamanının stan dartlarına gore çok genışlı ve gerek Akdenız'den Karadenız'e gerekse Asya'dan Guneydoğu Avru pa'ya veya tam tersı ulaşan yolun kontrolu uzerınde stratejık açıdan bolgesel bır guç kunumun daydı Kentın hısarı, bu oııemı temsıl edercesıne geçmışte oldugu gıbı bugun de hâlâ çok etkıleyıcı bır gorunum sergıler Troya'da yapılan yenı çalışmalar sayesınde, hısarın doğu ve guney kısmında bulunan ve MO 17 yy'dan MO 12 yy'a tanhlenen ve daha alt tabakalarda yer alan bır yerleşmenın varlığı doğrulandı Yapılan manyetık olçümler ve 1993'ten berı surdurulen 7 kazının gosterdığı gıbı kent, aşagı yukarı 13 yy'd tanhlenen II şeklındekı bır savunma hendegı ıle çevrelenmıştı Hemen hemen 3 5 metre genışlıgmde ve 2 metre derınlıgındekı hen dek kıreçtaşı kayalara oyulmuş durumda Yıne bu sezon kentın planı yoğun ve sıstematık bır kera mık araştırmasıyla tasdık edılmış oldu Bundan bdşka hendeğııı dış tarafından guneye doğru uzanan bır mezarlık da keşfedıldı Butun bunların ışı gında Troya'nın şu andd yaklaşık 30 donumluk bır alan kaplıyor onceden duşunuldugunden 15 kere daha buyuk oldugu anlaşıldı mın 1930'lardakı kazı başkanı Karl Blegen, Troya VlŞVlld'nın bır Yunan yerleşımı oldugu goruşundeydı Daha once de Schlıemann tardfından savu nulan Blegen'ın bu duşuncesı, o donemde resmı olarak da kabul gormuştu Aslıııda bunu bır an lamda doğal kabul etmek gerekır, çunku her ıkı arkeolog da Yunanıstan'dan gelmıştı hem meıa/iı hem gerçek anlamda ve dolıyısıyla bılınçsıyce de olsa yanlıydılar Bugun, hem geçmışte yapılan hem de hdla suren kazılardan bılıyoruz kı tunç çagı Troya'sının Anadolu'yla olan bağı, Ege'yle olan dan çok daha guçluydu Yerel çanak comlek tonla rının benzerlıgı, kuçuk buluntular yerel yazı ıle hazırlanmış muhurler kerpıç mıman ve kremasyon gomu gelenegı bu duşuncenın ışaretlerınden bazılarıdır Bu goruş bızlerı bugun bızım Troya olarak adlandırdığımız yerın, geç tunç çagda Wılusa Krallığı olarak anıldıgı sonucuna ulaştırdı VVılusa o donemde karşı karşıya oldugu Mısır tehlıkesıne rağmen, Hıtıt Imparatorlugu ıle olan antlaşmasını bozabılecek guçteydı Ayrıca Hıtıt kayıtları, MO 13 ve 12 yy'larda Troya ve cıvarındakı bolgede polıtık ve askerı bırtakım gergınhkler olduğunu bıze bıldırıyor yanı Homros'un farazı Troya savaşı zamanlarıŞımdı, tum bu bılgıler ışığında, Troya hak kında sahıp olduğum bılgı ve deneyımlenme daya narak, sorulması gereken sorunun şu olması gerektığıne ınanıyorum Ilyada'da anlatılanların gerçek olma olasılığını goz ardı etmeyen araştırmaular, neden bu goruşlerını savunmak zorunda bırakılıyorlar? Geçen 101S yılm bılgı ve bulguları uzerınden konuşursak şunu soyleyebılınz kı aslında artık goruşlerını sdvunma durumuııda olanlar llya dd destanıyla gerçekler arasında hıçbır bag bulun madıgına ve Troya'nın MO 13 ve 12 yu^yıllarda 3 sınıf bır kent olduğuna ınananlardır Umuyoruz kı bu konuda şuphesı olanlar enınde sonunda elı mızde olan son bulgulara dıkkat edeceklerdır Son on yılların arkeolojık ve tarılıı buluntu lanna bakılarak, geç tunç çağ sonunda Troya ve uvannda bırkaç çarpışma yaşanmış olma olasılıgı daha yuksek gorunuyor Şu anda, gerçekleşmış bu bırkaç çarpışma nın kuşaktdiı kuşaga 'Troya savaşı' olarak aktarılıp aktarılmadıgını ya da hafızalardd yer tdecek boyutta tek buyuk bır savaşın yapılıp yapılmadıgı nı bılemıyoruz Ama her ne olursa olsun şundaıı emınız kı, Yunanldr ve Troya yerlılerı arasındakı askerı çarpışmaları aktaran Homeros cıddıye alııı malıdır butun bu savaşlar yaşansın ya da yaşan masın Ve son olarak şunu söyleyebılırım Kger bır gün bırı kazı alanına gelıp bana Troya savaşının gerçekten olup olmadıgını sorarsa verecegım yanıt şu olur 'Neden olmasın' Çevıren Günşıl Kılıç Arüıaeology Mdgjznıe ÇÖZÛLMEMİŞ MESAJLAR Tabıı Ilyada'da gızlı olan mesajldrın hepsı çozulmuş değıl henuz Homeros uzun bır sure ıçın saygın bır ozan ve Batı edebıyatının kurucu su olarak kabul edılmıştı Şımdı ıse yavaş yavaş I O 13 yy'ın kralıyet şahıdı olarak keşfedılmekte Hatta onun tarafından anlatı I.Ö. 1500 yılına alt Miken kılıcı I 0 1200'de Apollon, Yunanlılarda henuz bılınmıyordu Tahmın lere gore Tro ya'nın duşuşunden sonra Olımpos'a gonderılmıştı Bu şekılde onemlı bır bulgu ortaya çıkıyor Ku çuk Asya'ya dogru Troya da bulunan ok uçlan lan olu gomme ge leneklerı bıle arkeologlara yenı bır bakış açısı sunabılır Hdtta son bolu munde anlatılan Hektor'un defnedılışı de bazı ayrıntılar sunabılır ılerleyen saldırgan ganımet avcıları Yunanlılar, komşu ulkenın buyukbaş hayvanlarına otlaklarına ve zengınlıklerıne goz dıkmıştı Bu nedenle de Anadolulu saray kentlerını yağmalıyorlardı. HOMEROS FARKLI ANLAHYOR Bu hadıse Homeros'ta daha farklı anlatılmakta Destanda tum çarpışmalar bır kadın uğruna çıkıyor Ve bu da gunumuz Hollyvvood ızleyıcısının zevkıyle ortuşmekte "Insanlar her zaman savaşmıştır Bazıları guç, bazıları zengınlık dığerlerıyse aşkı kazanmak ıstıyordu" denıyor orneğın VVarner'ın basın yazısın da Aşık çıft "tum bır uygarlığın çokuşune" neden olmuştu Tarıhsel açıdan bakıldığında Hektor'un cesedı yakıldıktan sonra yds tutanlar daha sonra kor halmdekı kulu şarapla sondururler Komurleşmış kemıkler "altın bır kutu" ıçıne yerleştırılır ve kırınızı bır kumaşla kaplandıktan sonra "derın bır çukurda" kdybolup gıder Destan "Savaşçı Hektor'un bedenını gomun" şeklınde bıter Homeros'ta kazanan yoktur. savaş herkesı yok eder Antık donemdekı her dınleyıcı efsanenın ne şekılde surduğunu bılıyordu Odysseus bır tahta at sayesınde Troya'yı ele geçırır. Aııcak Yunan ordusu gemılerle yurda donmek yerıne fırtınada kaybolur ve yolunu kaybeden Odysseus denızde on yıl dolaşır Ya Agamemnon> Onu da karısı Klytemnestra eve doner donmez banyoda şışleyerek olduruyor Spıegel 21/2004 NUgün Özbaşaran Dede ILYADA'NIN DEKORU Homeros, destanını Troya ıçın yapılmış bır savaş olduğuna dınleyıcılerının ınandıgını kabul ederek aktarmıştır O?an oncelıkle Akhılleus'ırı of kesını ve bu ofkesının sonu^larını anlatmakla ılgılenmektedır Homeros Troya yı ve savaşı, ınsdiılar ve tanrılar arasınddkı mucadeleyı anlatmak ıçın şıırsel bır dekor olarak kullanmıştır Ancak bazı ar keologlar llyada'nın 'dekor' olarak daha farklı bır anlam taşıdıgını duşunmektedırler onlara gore Homeros Ilyadd'da geçen olayların bıre bır gorgu tdiııgıdır Her ne kadar Homeros'un yaşadığı çag larda harabe halınde bır yerleşım olsa da Troya VI ve Vlla'nın kalıntılan hızım ıçın hala çok etkıleyı cıdır ve Troya ıle çevresının llyada ıçın uygun bır mekan olmadıgını gosteren hıçbır arkeolojık kanıt yoktur Troya bır Anadolu yerleşımı olsa dd yerleşı 898/15 5 Haziran 2004