Katalog

Haziran Gökyüzü Venüs Güneş'in önünden geçiyor * En son 120 yıl ö'nce meydana gelen bu ilginç gökyüzü olayı 8 Haziran da gerçekleşecek. * Ayrıca semalarımızda iki kuyruklu yıldız var: Neat ve Linear * Haziranın 10'unda ise Ay, Vesta'yı örtecek. * 1621 Haziran arası HilalGüneşMerkürEuropa dizilişini seyredeceğiz. * 21 Haziran'da yaz başlangıcı, yani gecenin en kısa vş günün en uzun dö'nemi yaşayacağız. * 26 Haziran'da ise MerkürSatürn buluşması gerçekleşecek. Hasan H. Esenoğlu(*) aziran ayı ılgınç gok olaylarıyla dolu Ayrıntılara geçmeden once yıne Guneş ıle başlayalım Guneş gokyuzundt gunluk yaklaşık 1 derecelık bılınen hareketıyle ılerleyerek 14 Mayıs20 Haziran 2004 tarıhlerı arasında 38 gun boyunca Boga (Taurus) takım yıl dızındd, 21 Hdzıran20 Temmuz 2004 tarıhlerı arasında da 30 gun boyunca Ikızler (Gemını) takım yıldızında kalıyor 21 Haziran saat 03 57 Yaz Başlangıcı olup yıl ıçerısınde gece suresının en kısa ve gunun en uzun oldugu ve gun ışığından en fazla yararlanıldıgı tarıhtır Bu tanhten ıtıbaren geceler uzamaya ve gunlcr kısalmayd bdşlayacdk Bır yıldız olarak dısk gorunumu kolaylığından gunluk yuzey gorunumunu, bazılarının buyukluğu Dunyamızın belkı 510 katı na ulaşabılen ılgınç yapılardakı leke gruplarını, leke sayılarını ve ayrıca Guneş'ten yıldız maddtsı atımı parlama turu olaylar manyetık fırtınalar kutup ışı ması (aurora) gıbı Yer ı dogrudan etkılc yebılecek dığer l.uneş olaylarına ılışkın resımlı ayrıntılı surtlı ve guncel bılgılere http //www koerı boun edu tr/astron o m y / s o 1 a r „ a (. 11 v 11 y h t m 1, http //www sunspotcycle com ve H gu tarıhlerdekı mesafelerı de resımde behrrılmıştır Ay'ın yaklaşık 15 Hazırdn tarıhlerı arasında 5 gun sureyle dolunay ve dolunaya yakın evreler de kaldıgı soylenebılır, dolunay bu tarıhlerde yaklaşık 12 7 ka dır parlaklıgı ıle tum gece boyunca her zamankınden en fazlası Ay ışıgı ıle Yer'ı aydınlatır Takıplı teleskop veya durbunu olan okuyucuların en yakın gokcısmı konumundakı Av ı gozu ka maştırmddan rahat gozlemleyebılecegı tarıh aralıkları dd şoyle 1015 ve 1924 Haziran 8 HAZİRAN: VENÜS GEÇİŞİ C.ezegen geçışlerı Guneş ıle Yer drasında kaldn sadece Merkur ve Venus ıçın soz konusudur Bu doga olaylarının çok nadır olardk gerçekleşmesının nedenı, geçış olayının gezegenGuneşYer aynı dogrultuda bulundugunda gerçek leşmesıdır Ortalamd oldrdk Merkur ıçın her yuzyılda 13 geçış olurken Venus geçışlerı daha ender gerçekleşır Orneğın MO 2000 ve MS 1882 arasında yaklaşık 4882 yıl boyunca 52 Venus geçışı ger çekleştı bu geçışlerden altısı teleskopun ıcadından sonrasına rastlar (1631, Ib39, 1761 1769, 1874 ve 1882) dncak beşı ınsanlık tarafından gozlemlenebıldı Ilk gozlenen gezegen geçışı 1631'dekı Merkur geçışı Bır ay sonra Venus geçışı ger çekleştı fakat gozlenemedı Venus'un Guneş'ın onunden ılk geçışı 1639 yılında ve en sonkı beşıncı geçışı ise b Aralık 1882 tarıhınde gozlemlendı ijımdı de 122 yıl uzun aradan son ra altıncı geçışe tanık olacagız 8 Hazı ran 2004 tanhınde gerçekleşecek bu ge çış leorık he.sapldmaya gore b saat 12 dakıka 21 sanıye surecek Venus bu geçışı sırasında Cuneş dıskınııı 1/33'u ka dar bır buyukluge sahıp kuçuk bır sıyah dısk olarak gozlenebılecek Venus, 243 yıllık bır sure boyunca Guneş'ın onunden dort getış yapar 8 yıl GÛKATLAS: Haziran ayının gök atlasını içeren ve 15 Haziran akşamı saat 23 00 Itlbanyla görülebllecek gezegenler (reslmde sürekll yarım daire çlzgi Ile gösterılmış olan Guneş hattmın dzerlne veya yakınına bakınız) ve takım yıldızlar şekllde verilmlştlr Bu Gökatlası yardımıyla gokyuzu seyredlllrken atlas gökyüzüne bakar şekılde doğru yonlerde yukarıya kaldırılarak bakıldığında gece gokyüzündekı gorunutn Ile tamamen ortuşur. Gökatlasında yer alan, doğupbatmayan özelllğlnden olsa gerek yaygın olarak tanınan Buyükayı takım yıldızımn (Ursa Ma/or) uzun sureyle ızlenmesi, du'nyanın dönmesl gereğl dalresel nasıl yer değıştirdiğı kolaylıkla farkedllecektır. Gökatlası ayrıca, bır ufuktan bır ufka uzanan Samanyolu 'muz kolları altında geçırılecek bol yıldızlı ve bol gök olaylı Haziran ın akşamlannda gokclslmlerlni tanımada ve kolay bulmada yardımcı olacaktır Orneğın, Neat kuyruklu yıldızını henuz daha goremeyenler bu gok atlasından yararlanabılırler Ay, Güneş, gezegenler doğugü'neybatı hattı boyunca bulunduklarından, bu yöne bakan yerleşim yerlerı ve arazller "doğal gozlemevlen"dlr, gökyüzü manzaralı değerllğlndedırler kı buralardan gok clslmlerlnl Izlemek daha kolay olacak.. Bu yazıda kaynakça olarak kısmen 'The Astronomıcal Almanac 2004 ten yararlanıldı. Yilz yılın olayı Venüs geçlşlnl ızlemek dlleğıyle... arayla gerçekleşen bır çıft geçışten yak laşık 120 yıl sonra 8 yıl aralıklı bır geçış daha olur Bu geçışler Haziran veya Aralık aylarına rastlar Tum bunların sebebı Dunya ve Ve nus'un yorungelerının aynı duzlemde olmaması (yaklaşık 4 derece fark var) ve Guneş etrafında Vuıus'un 225, Dunya nın da 365 25 gunde dolanmasıdır. Bundan sonrakı Venus geçışı 6 Ha zıran 2012 tarıhınde gerçekleşecek 8 Hazıran 2004 tarıhındekı Venus geçışının ozellıklerı bu sayfadakı resım uzerınde belırtıldı Resımdekı Guneş'ın donme eksenı 8 Haziran 2004 ıçın hesaplandı ve teorık verıler Istanbul Unıversıte sı nın Guneş teleskopundan projeksıyon yontemıyle gozlemlenerek sınanacak Projeksıvon resmınde yonler Guneş'e gozu koruyucu bır fıltre ıle dogrudan bdkılıncakı yonlerden kuzey ve guney aynı fakat dogu ve batı yer degıştırecek şekıl de oldugu goz onune alınmdlıdır Venus geçışını projeksıyon dışında dırekt ızlemek ısteyenler Guneş filtrelerı ıle veya teleskop ıle ızleveıek olanlar ise uygun fıltre sıstemı yardımıyla bu tarıhı fırsatı değtrlendırebılırler Merakla bek lenen 6 Vuıus geçışı ayrıca, gorsel ba sından naklen ızlenmesi de olası Bu nunla beraber Guneş'e korumasu dog rudan bdkmanın hele ışık toplayan optık araçlarla bakmanın goz sağlığına zarar verebıleteğı unutulmamalı Goz sağlıgı konusunda dıkkat edılmesı gereklı daha ayrıntılı bılgılere ve geçış olayının ayrın h t t p / / s c ı e n c e msfc na sa gov/ssl/pad/solar/default htm adres lennden ulaşılabılır Haziran ayı boyunta Ay'ın evrelen resımde gosterıldı Buna gore tam dolunay evresıne 3'unde gıren Ay akşam 20 02'de dogup sabah da 05 19'da battı ğından tum gece gorulur Son dordun evresıne 9 uııda ulaşır ve gece yarısindan sonra sabah saatlerıne kadar gorulur Yenıay evresıne de 17'sınde gırer, Ay yaklaşık Guneş'le bırlıkte sabah 04 47 de doğup dkşam 2()44'te battıgın dan arlık gece gorulmez Ilk dordun ev resıne ise 25'ınde uldşır ve gece yarısına kadar gorulur Ay'ın yenıay ve dolunay evrelerıne tam ulaşma saatlerı ıle Yer'e en yakın ve en uzak konumda bulundu 897/8 29Mayıs2004