Katalog

DiII Dinozorları neyin ö'ldürdüğüne ilişkin 25 yıldır süren tartışmalar tam yatışmışken, ortaya yeni bir iddia daha atıldı. Meteorit ve mega volkanları bundan bö'yle unutun; yeni iddiaya göre gerçek suçlu Verneshot denilen şiddetli yeraltı patla Y eryüzü ayaklarmın altında patladı. Zehirli gazlar atmosfere karıştı ve hızla yerkürcııin çevresini kuşattı. Yer, yüzlerce büyük deprem aynı anda oluyormuş gibi şiddetle sarsıldı ve Düııya'nın kabuğundan ve mantosundan gökyüzüne fışkıran 20 gigaton ağırlığındaki kayalar, belirli bir yüksekliğe eriştikten sonra sağanak şeklinde yeryüzüne düşmeye başladı. Hıı dinozorlar için korkunç bir gündu. Zaten bir daha da kendilerinc gelemediler. 66 milyon yıl önce bunlar gerçekten olmuş muydu? Dinozorları neyin öldürdüğünc ilişkin 25 yıldır süren tartışmalarm tam yatıştığını düşündüğümüz bir anda yepyeni bir iddia ortaya atıldı. Oysa son 25 yıldır bilim dünyası bu konuda iki farklı kampa ayrılmıştı. Bir grup, dinozorları oldüren nedenin meteor çapması olduğunu ileri sürerken, karşıt grup kıtasal plato bazaltlarını sorumlu tutuyordu. Oysa şinıdi Kiel Üniversitesi, Geomar Yerbilimleri Enstitüsü'nden bir ekip dinozorların olümünü açıklarken tümüyle farklı bir jeolojik felaket senaryosu ile karşımıza çıkıyor. Eğer ekip bu iddiasında haklıysa, suçlu ne meteorit ne de plato bazaltları; gerçek suçlu Verneshot denilen devasa yeraltı patlamaları. VERNESHOT'UN ÜSTÛNLÜĞÖ Bu fıkir hanüz emekleme aşamasından olmasına karşın, (Earth and Planetary Science Letters, vol 217, p 263), Verneshot varsayımı diğer iki iddiaya göre daha inandırıcı, çünkii kütlesel tükeniş konusundakı tartışmaları gölgeleyen gizi açıklayabiliyor. Bilim adamlarının açıklamakta zorlandıkları konulardan birı, dinozor tükenişinin kı tasal plato bazaltları ve meteorit çarpmaları ile aynı ana rastlaması Oysa bu ıkisinin aynı anda oluşması olasılığı çok düşüktü. Son 400 milyon yıl içinde 4 kütlesel yok oluş yaşandı. 380 ile 364 yıl önce Fras nian Fammenian tukenişmde denızlerdeki yaşamın yüzde 60'ı ortadan kalktı. Bunu 251 müyon yıl önce, tüm tükenişlerin en büyüğü olan ve Permian donemınin sonlarında dünyadaki türlerin yuzde 96'sının yok olması izledi. 201 milyon yıl once Triassic dönemin sonlarında başka bir büyük tukenış daha yaşandı. Nihai olarak 66 milyon yıl önce dinozorlar ve çeşitli diğer gruplar CretaceousTertiary (KT) sınırında ortadan kalktılar. Bu olayların herbiri meteorit çarpması ve kıtasal plato bazaltına bağlı olarak ortaya çıkmıştı. Ne var ki böyle bir rastlantının tarıh boyunca dört kez tekrarlanması ne kadar olası? Kütlesel bir yok oluşu tetikleyebilecek büyüklükteki meteorit çarpmalarının her 100 milyon yılda bir kez meydana geldiği düşünülüyor. Kıtasal plato bazaltları, diğer yandan, 30 ile 50 yılda bir olur ve kabaca bir milyon yıl sürer. "Üstünkörü bir hesaplamayla meteorit çarpmasıyla kıtasal plato bazaltının 400 milyon yıllık bir süre içinde aynı ana denk gelme olasılığı 8'de l'dir" diye konuşan Geomar ekibinin lideri Jason Phipps Morgan, "Olasılık çok düşük olmakla birlikte yeryüzünun kotu talıhı olarak düşünülebilir. Ne var ki son 400 milyon yıl içinde bunlardan 4 tane olmasının olasılığı 3500'de l'dir" diyor. Hıı rastlantıyla ilgili kanıtlar biriktıkçe, bunların nasıl oluştuğununu açıklayacak kuramlara da gereksinim arttı. Böylece Phipps Morgan ve Geomar ekıbinden Cesar Ranero ve Tim Reston adındakı ıkı meslektaşı bir açıklama bulmak uzere kolları sıvadılar. liuldukları Verneshot varsayımı idi. Böylece kütlesel tükenişler konu897/12 29 Mayıs 2004 suııda yeni ve acı bir mücadele ba$latılmış oldu. ÇARPMANIN JEOLOJİK İMZASI Geomar ekibinin dikkate aldığı ilk konu, meteorit çarpmalarının kıtasal plato bazaltlarına yol açıp açmaması ile ilgiliydi. Bu pek çok kereler öne sürüldüğü halde en son 2002 yılında, University College London'dan Adrian Jones, büyük bir çarpmanın Dünya'nın kabuğunu parçalayıp davasa büyüklükte lavanın dışarı akmasmı tetikleyebileceğini iddia etti. Ancak Phipps Morgan'ın ekibi bu fıkri kabu naşmadı. Çünkü fıziksel olarak, tin plato bazaltının sürekli eriy masını sağlaması mümkün de£ KT sınırı jeolojısi, bir çarpmanı şını tetikleyebileceği fıkrini de du. Chicxulub'taki krater, keı zamanda oluşmuş Hindistan'd Traps'ın tam ters yönünde, düı ucundaydı. Jeokimyasal yönte tarilı hesaplamasında, volkani orit çarpmasından çok önce ba ğu anlaşıldı. Kraterler, bir meteorit çarpmasının en açık kanıtı olmakla birlikte çok nadir gö