Katalog

Politik Bilim AykutGöker Gezegen Bilim eDönüşüm Türkiye (3) "eDevlet" bir uçtan kuruluyor, demiştim. Kâğıt üzerındeki verileri (nüfus ve vergi kayıtları gibi) elektronik ortama aktarıp daha verimli çalışma, sunduklan hizmetlerin kalitesini yükseltme ve yurttaşlann bu hizmetlere eziyet çekmeden ulaşmalarını sağlama arayışındaki devlet birimleri, MERNİS ve VEDOP gibi projeleri elbette iyi niyetle yürürlüğe koyuyorlar. Ama, işin bütünlüğü, anlaşılan yine gözden kaçtı. 'Sedna' onuncu gezegen mi? Yalnızca 2000 km. çapındaki "Sedna", Plüton'dan sonra Güneş Sistemi'nde keşfedilmiş en büyük ve Güneş'e en uzak gök cismi olma niteliğini taşıyor. Güneş yörüngesindeki bir turunu 10.500 yılda tamamlayan bu gök cisminin, onuncu gezegen mi yoksa yeni bir gezengensi mi olduğu belli ki uzun süre tartışılacak. BD'h bıhııı adamları, NASA'nııı ınaddi desteğiyle, Cüneş'in Her birim, sadece kendi gereksinimlerini dikkate alarak; devletin ko ' çevresinde dolanmaknuyla ilgili olabilecek başka birimleriyle eşgüdümü sağlamadan ve ortak bir ta olan en uzak nesstandarda dayanmadan kendi sistemini kurarsa; bu sistemleryan yana geneyi keşfettı. Kskınıotirildiğinde bundan bir eDevlet çıkar mı? Çıkar da, bu sürekli tökezleyen; ların okyanus laıırıgatoplumsal maliyeti de oldukça yüksek bir eDevlet olur. sı "Sedna"nın adı veri Bukonudagöröşlerinebaşvurduğum, TÜBlTAKBİLTEN'den Haluk len "gezegensi". bizZontul, her birimin kendi başının çaresine bakması biçimindeki gidişin en den tam 13 milyar kiönemli sakıncasını, veri standartları belirlenmeden işe başlanmış olmasınlometre uzaklıkta. da görüyor. içişleri Bakanlığı'nın MERNİS Projesi'nde yurttaşlara ilişkin vePasadena. Kaliri girişleri kimlik numaraları esas alınarak yapılırken Maliye Bakanlığı'nda,'. ki veri girişlerinde vergi numaralarının esas alınması bunun çarpıcı bir ör «. fomiya'daki "California Institute of Techneği. nology (Caltech)"den Peki, ya yurttaşın vergi numarası kimlik numarasını tutmuyorsa? 0 A zaman, kimlik numarası kullanılarak vergi bilgilerine erişilemeyecek. işin gerçeği, bu durum şu anda Maliyen'in vergi kayıtlarında söz konusu. Oysa, başlangıçta, yurttaş kayıtlarının hangi devlet biriminde olursa olsun, kimlik numarası esas alınarak tutulacağı standardı konmuş olsaydı; böyle bir erişim ya da karşılaştırılabilirlik sorunu olmayacaktı. Doç. Dr. Mike Brovvn, Ikinci önemli sorun Zontul, eDevlet'in kurulması sürecinde işin en pahalı yanının başlangıçtaki veri girişleri olduğuna; bunun büyük bir emek sarfını gerektirdiğine işaret ediyor ve bu aşamadaki hatalann telafisinde maliyetin yüksek olacağını belirterek, sözlerine şunları ekliyor: "Herkesin kendi başının çaresine bakması sonucu ortaya çıkacak donanım uyumsuzluklan ya da yazılım mîmarîsindeki larklardan dolayı sistemleri birbiriyle konuşturabilme sorunuyla da karşılaşılacak. Bu tür sorunlar için teknik çözümler var; ama, veri standartlarının belirlenmemesinin maliyeti yanında küçük kalmakla birlikte, bu da fazladan bir harcama yapmayı gerektirecek." Zontul'a göre, ikinci önemli sorun, yurttaşlık haklarıyla ilgili. Bu konuda da asgarl müşterekler, asgari standartlar belirlenmiş değil. Yurttaşlara ilişkin hangi bilgiler elektronik ortamda tutulacaktır? Hangi tür bilgilere, hangi koşullarda kimlerin erişebilme hakkı olacaktır? Kişisel bilgilerin gizliliği nasıl sağlanacaktır? Zontul, buradaki belirsizliğin kişiselAoplumsal maliyetinin yüksek olacağını vurgulamakla yetiniyor. Ulusal yazılım stratejisi Üçüncü sorun, eDevleti'n kuruluşundaki tedarik politikasıyla ilgili. Bu konuda politikasızlık var. Zontul diyor ki: "eDevlet için yapılan alımlarda ağırlık yazılımda. Oysa, yazılım stratejimiz belirlenmiş değil. örneğin, açık kodlu yazılım kullanma yönünde bir iikemiz olsaydı; gereksinimlere yanıt verecek bu tür yazılımlar büyük ölçüde yurt içinde geliştirilebilecek; yaratılacak katma değer üikede kalacak; üstelik, 'balık nasıl tutulur', öğrenilecekti. Şimdi yapılan, hazır yazılım paketlerini satın alıp uyarlamaktan öteye geçmiyor. Üstelik, tek bir yazılım, benzer hızmetleri veren pek çok birimin gereksinimlerini karşıtayacakken her birim, hatta aynı çatı altındaki birimler bile, aynı yazılımı tekrar satın alıyor. Bir şey daha var. Birimler, aslında satın aldıkları cıhazların iş kabiliyetinin ancak %10'undan yararlanıyorlar. Gereksinimleri o kadar Ama, bugün tercih ettikleri işletim sisteminin doğası gereği, daha dü'şük kabiliyette cihaz bulamazlar. Oysa, açık kodlu işletim sistemlerinde gereksinmeniz ne ise ona yanıt verecek çok daha ucuz bir cihaz alabilirsiniz. Bu nedenlerle, başta Almanya, pek çok ülke ulusal yazılım stratejisini belirledı ve eDevlet uygulamalan için de çok daha güvenilir olan açık kodlu yazılım yönünde tercihini kullandı." Zontul'un değindiği başka noktalar da var; ama, aktardıklarım hal ve gidiş konusunda galiba yeterince likir veriyor. Mayıstaki Bilişim Şurası'nda eDevlet'e ilişkin bu temel sorunlar üzerinde durulacağını hep birlikte ümit edelim; eğer, birşeyleri düzeltmek için artık çok geç kalınmamışsa... httpy/mw.inovasyon.org "Bu mesafeden Güneş öylesine küçük gözüSedna nın dahil gök cisimlerl çaplannın yaklaşık karşılaştırması kür ki, onun gökyügesinde yer alıyor. Gezegensi normalde bundan zündeki görüntüsünü bir toplu iğne başıyla bile bile daha soğuk; çünkü Güneş'in çevresindeki örtebilirsiniz" diyor. 10.500 yıllık bir turunu tamamlarken Güneş'e Bu bclki de, yeryüzünün yakınından geçen çok az süreyle yaklaşıyor. Sedna, yörüngesi üzekuyrukluyıldızlann kaynağı, buzla kaplı küçük rinde Güneş'ten en fazla 130 milyar kilometre gök cisimlerini barmdıran, varsayımsal Oort buluuzaklaşıyor (bu dünyanın güneşe olan ıızaklığıntunun varlığını kamtlayan ilk doğrudan gözlem. dan 900 kat daha fazla). "Sedna"nın boyutu ve kızıl rengi onu farklı kılıyor. Güneş Sistemi'nde Mars'tan sonra en kızıl görünen ikinci gök cismi olan "Sedna"nın büyükDOLUNAYDAN BİLE PARLAK lüğü, Plüton'un yaklaşık dörtte üçü kadar. SedSedna, astronomların daha öncc hiç karşına, Plüton'un 1930 yılında keşfınden bu yana Gülaşmadığı türde bir eliptik yörüngede dolanıyor. neş Sistemi'nde keşfedilmiş en büyük gök cismi Ne var ki, varsayımsa! Oort hulutunun içindeki olma özelliğini taşıyor. gök cisimleri için öngörülmüş benzer bir yörüngede dolanıyor. Ancak "Sedna", Oort bulutunun Mike Brovvn bu gezegen benzeri gök cismiöngörülmüş uzaklığından 10 kat daha yakında ni, yani "gezegensi"vi Havvaii'deki Gemini Gözlekeşfedildi. Brovvn, bu "iç Oort bulutu"nun, Güneş mevi'ndeki Dr. Chad Trujillo ve Yale UniversiteSistemi'nin ilk zamanlarında Güneş'in yakınlarınsi'nden David Rabinovvitz ile birlikte 13 Kasım daki bir yıldızın kütleçekimiyle olıışmuş olabilece2003'de keşfetti. Araştırmacılar, Caltech'in San ğini söylüyor. Diego yakınlarıııdaki Palomar Gözlemevi'nde bulunan Samuel Osclıin Teleskopu'nu kullandı. NABrovvn, "Gökyüzünde dolunaydan bile daha SA'nın geçtiğimiz yıl yörüngeye yerleştirdiği Spitparlak görünecek kadar yakın olan bu yıldız, gökzer Uzay Teleskopu da onu inceledi. yüzünde gündüz vakti 20.000 yıl boyunca görünmüş olmalı" açıklamasını yapıyor. Ne var ki, bu "Sedna" Güneş Sistemi'nin, sıcaklığın 240 yıldız Oort bulutundan kopardığı kuyrukluyıldızsantigradın bile üzerine çıkmadığı, en soğıık bölları uzaklara taşıyıp. o zaman dünyada yer alan bazı yaşam türlermı ya da tüm yaşam türlerini yeryüzünden sileıı yoğun bir kuyrukluyıldız yagmuruna yol açmış olabilir. Dr. Chad Trujillo, Havvaii Mauna Kea'daki dünyanın en büyük optik/kızılötesi teleskoplarından, 8 metre çaplı Frederick C. Gillet Gemini teleskopu ile gezegensinin yüzeyini incelemeye başladı bile. Ancak. "Bu gök cisminin yüzeyinde ne olduğunu aıılamadık" diyor. "Sedna", güneş sisteminin uzak köşelerine gideceği 10.500 yıllık yolculuğıına başlamadan önce, bundan sonrakı 72 yılda dünyaya dalıa da yaklaşıp gökyüzünde daha parlak görünecek. Brovvn, "Sedna Güneş'e en son bu kadar yaklaştığında dünya son buzul çağından çıkıııak üzereydi. Tekrar geri geldiğinde, dünya bambaşka bir yer olacak" diyor. Turgut Gürer, Resimde yeni keşfedilen gezegensinin Pasitik StandartZamanı na göre akşam 8de gökyüzünde nerede olduğu görülüyor. Ancak, Sedna o kadar söniik gö'rülüyor ki, çıplak gözle ya da amatörlerin kullandığı teleskoplarla gözlenemiyor. 888/10 27 Mart 2004 Kaynak: http: www.spitzer.caltech.edu