Katalog

Politik Bilim Aykut Göker Bize yabana gelen terimler (II) 'Informatıon' karşılığı, çoğunlukia 'bilgi'sözcüğü kullanılıyor. Bu köşedeyse yine kızılan bir }ey yapılıyor; 'enformasyon' deniyor. Aslında, 'enformasyon' ve 'bilgi'ayrımı onemli. Şimdi size, Avrupa Blrliği'nin Araştırma, Teknoloji Gelıştirme ve Costerim Faaliyetleri ile ilgili 6'ncı Çerçeve Program (20022006) Tasarısı'ndan bazı bolümler aktarmak istiyorum. Tasan, Avrupa Toplulukları Komisyonu'nca hazırlanarak, Mayıs sonunda Konsey'e sunuldu. Çerçeve Programlar, Avrupa Topluluğu'nun bilim ve teknoloji politikasının uygulama araçlarıdır. Uye olmayan ülkeler bellı şartlarla bu programlara katılabiliyor. Turkiye'nin de 6'na Çerçeve Program'a katılmak gibi bir niyeti var. Tasarıda yedi araştırma alanına oncelik veıilmesi onerıliyor. Ikinci sırada "Enformasyon Toplumu Teknolojileri" var ve bu önceliğin gerekçesi şoyle açıklanıyor: "Enformasyon [information) toplumu teknolojılerine verilen oncelik, Avrupa Konseyi'nin 2000 yılında Lizbon'da, 200Vde Stockholm'de yapılan toplantılarında mutabık kalındığı ve eAvrupa [elektronikAvrupa] Eylem Plânı'nda yansıtıldığı gıbi, Avrupa'nm bilgi [knowledge] toplumuna ilişkin politikalarmın uygulanmasına doğrudan katkıda bulunacaktır." [Kamuoyu pek bılmıyor ama, 'eAvrupaV belgesini 16 Haziran'da imzalayan Türkiye de 'eAvrupa'ya uyum göstermeyi kabul ettı.] "... gerçek hayatta, hâlâ, bilgıye dayalı [knowledgebased] hizmet potansiyelinden tam anlamıyla yararlanmanın çok uzağındayız. Bilgıye dayalı urun ve hizmetlere erişilmesi ve bunlann kullanılması, birçokları için, hâlâ çok zordur ve 'dijital bölünme' Avrupa'da ve dunyada buyumektedır. Enformasyon toplumu teknolojileri alanındaki araştırmalar, geleceğin teknolojileri üzerinde odaklanacaktır. Bu teknolojiler bilgisayarlar ve bilgısayar ağlarını gunluk yaşam ortamıyla butunleştirecek; kullanım kolaylığı olan arayuzler sayesinde pek çok hizmet ve uygulama, herkes için erişilebılir hâle gelecektir. Bu, 'kusatan akıl [ambient intelligence]' vizyonu, bilgiyedayalı toplumu hedefleyen gelecekteki gelişmelerin merkezine bireyı yerleştirmektedır... Enformasyon toplumu teknolojilerine verilecek oncelik, daha az gelişmiş bölgelerin katılımını da teşvik ederek bütün Avrupa'da bir enformasyon ve bilgiye dayalı linformation and knowledgebased] toplum kurulmasına yardım edecektır..." Tasarıda, bu oncelik çerçevesinde, enformasyon ve telekomunikasyon teknolojilerine ilişkin araştırmalar yanında, "bilgi ellek kaybı ve Alzheımer gıbı hastahklara eğdmı [knovvledge] teknolofıleri geliştirmeye yonelik araştırmalar" da olanlar, yeni bir beyın tarama teknığı sayesinde yer alıyor. Bilgi teknolojileri araştırmaları bağlamında, "bılginın, başlanna ne geleceğını onceden oğrenebüecekkullanıanın değişen beklentilerine yanıt verecek şekilde elde ediller Ne var kı şu ana kadar bu hastalıklann denenmıs ve kamesı ve modellenmesi, anlaşılır biçimde sunulması, yorumlanması ve paylaşılması surecini destekleyecek teknolojiler geliştirll nıtlanrrus bir tedavısı bulunmuyor Bu durumda ınsanlar te davısı olmayan bir bir hastalığa yakalanacaklannı onceden mesi ve bu işlevlerin, kognıtıf [bılmeye ve kavramaya ıbşkın] araçlar içeren yeni, semantik [anlamsal]tabanlı ve içeriğin far oğrenmek ısterler mı' Aynca bu bılçnler ışveren veya sıgor? kında olan sistemlerde butünleştirılmesi; gelecek nesil semantık ta şırketlenrun elınde koz olarak kullanılabılır mı Halıhazırda, pek çok norolojık bozuklukluğun tanısı, web uygulamalarını mumkun kılacak ve farklı sistemler tarafındavranışsal sorunlar ortaya çıkmadan konulamıyor Oysa dan kolayca kullanılabilecek, dışa açılabilir bilgi kaynakları ve ontolajilen uzerinde çalışılması" hedeflenıyor. Tasarıda ayrıca, son gunlerde New York Umversıtesı Tıp Fakultesı'nden Mony "akıllı arayuzler [intelligent interfaces] ve etkileşimli yüzeyler ge de Leon vfe meslektaşlan Alzheımer'ın semptomlan ortaya liştirılmesine yonelik araştırmalar" biçimınde bir başlığa da rast çıkmadan beynın olumsuz sınyal verdıgını keşfetöler Araşürmacüar 6O'lı, 70'h ve 8O'lı yaşlardakı, gorunurlıyoruz. Bu çerçevede de, "varlığımızın, kişiliğimizin, ihtiyaçlarıde sağkkh 48 gonuüuyu mceledıler Çalısmanın başlangımızın farkında, konuşmalarımıza ve davranışlarımıza akıllıca yanıt verme yeteneğıne sahıp, doğal, uyum gosterebilen ve algıla'cında gonullulenn rumune büıssel testler uygulandı, hepsı bu testlerden normal sonuçlar aldı Ancak 3 yıl sonra aynı yabilen ortamlar gelıştirılmesı, ayrıca, dıllerı ve kulturlerı farklı toplumlann butun bıreylerının kışısel, meslekı ve işlerıyle ilgili ıs testler venldıgınde deneklerın 13'u testlerden gorece olateklerinı karşılayacak, etkileşimli, enformasyonyoğun hizmetlerak daha kotu sonuçlar aldı Bunlardan bırıne Alzheımer tarin anında ve ucuza sağlanabilmesıne yonelik olarak farklı dıl ve nısı konurken genye kalan 12'sıne orta derecede büışsel kulturlerde erişim ve iletişime elverişli teknolojiler geliştirilmesi" yetersızlık (MCImıld cogmnve ımpaırment) tanısı kondu hedefleniyor... Gonullulere daha sonra PET taraması yapıldı PET Onerıler arasında, kognitif araçlar, semantiktabanlı sis glukozun beyınde metabohze olup olmadıgını gosteren bir temler, akıllı arayuzler gibi, zihınsel sureçlere özgu terimlerle ni tdramadır Taramalann herhangı bir büıssel bozuklugu ontelenen araştırma konularının sıkça geçtığı dikkatınizden kaçma ceden ısaret edıp etmedıgını anlamak ıçın bılım adamldn mıştır. Bu tur araştırmalar, gerekçede açıklandığı gibi, enformasyaş cınsıyet, egıtım duzeyı ve Alzheımer rıskı bakımınddn yon toplumunun da otesine, bilgi toplumu olarak nitelenen yeni benzer 13 kışıdpn olaşdn kontrol grubunu da tetkıklerden bir toplumsal yapıya geçiş hazırlıklarıyla ilgilidir Bu hazırlıklar, geçırdıler 'jnformnr,yon teknolojivni aşan yeni bir teknoloji kategorisıne, Leon un ekıbı tüm dıkkatını beynın bellek üe ügılı bo bilgi teknolojilerine geçışe de Işaret ediyor Bu konuyu surdurece lumJerıne yogunlaştırdı Sonuçta bellek kaybı olan grup üe ği7 arna, şımdiden sorahilır miyım; enformasyon so/cuğu yerıne kontrol gnıbu arasında onemh bir fark oldugunu keşfettı de bılgı so/cutjunu kullanıyot olsaydırh, tasarıda soylenenlen st Bellegı hdsar goren deneklerın beyuüeııııdekı 'entorhınal ze nasıl aktarabılırdım/ korteks bolgesuıın daha az rruktarda glukoz tukettığı go ayoker@ttgv org tr Akıl sağlığımızın geleceği üzerine terimler Beyin tarama tekniğindeki yeni gelişmeler, bunama ve Alzheimer gibi bellek kaybına bağlı hastalıklan önceden haber verebilecek. ruldu Bu fark bılım adamlanna gore gelecekte ortaya çıkacak olan bellek kaybım uç yü onceden haber verebüecek Butun bu bulgular "Proceedıngs of the Natıonal Academy of Scıences" ısımlı bdım dergısının bir sonrah sayı sında yer alacak PET taramalan runn olarak uygulanarnayacak kadar pahalı ve hastaya süontı veren bir uygulamadır bu nedenle yalnızca Alzheımer nskı taşıyan hastalara uygulanması doğ rudur Ancak bu gırı^ımın daha kolay uygulanabümesı ıçın çalışmalar yapümaktadır Cahfornıa Unıversıtesı'nden büıssel bügısayar uzmanı Rıchard Granger ve ekıbı, beynın elektrıksel faalıyeünı olçen elektrotlardan oluşan ve başa ta küan portanf bir cıhaz gelısurdı Bu cıhaz üe yapüan test 12 daküca suruyor ve yuzde 98'lık bir dognüuk payı üe Alzheımer, MCI ve depresyon geçıren kışüen teşhıs edebüryor Granger, şımdı bu testlen spesıfik bir hastalıga yakalanan kısüenn beyınlerındekı yapısal benzerlıgı araştırmak ıçın kullanıyor Şımdı sorun, hastalıgm tum semptomlanyla ortaya çüanadan once teşhıs edılmesı degü, ne kadar once teşhıs edıldıgı üe ügüı Los Angeles, CaMomıa Unıversıtesı'nden sınırbılımcı Gary Small, bazı beyın taramalannın hastahk egılımı taşıyan kışüenn saptanmasında rutın olarak kullanabüecegme dıkkat çekıyor Belkı de bu sure 10 yılı bulabüır Bu 10 yülık surenın hasta açısından çok değerh oldugu, hatta bazı onlemlerı zamanında alabılecegı üeıı suruluyor "Her zaman bu bügüeıın kotuye kullanüması rıskı mevcut tur' dıye konuşan Small "Ancak bunun yanısıra bu bılgüer çok buyuk yararlar saglayacaktır Ornegm Alzheımer gıbı hastahk soz konusu oldugunda E vıtdrfiını, ütıhdp gıdencı üaçlar kolınesteraz basküdyıcüdiı hastalıgı ydvaşlatır An cak ne kadar yavaşlalacağı konusunda kraın bir şpy soyle mek mumkun degü dıyor Kaynok New Scıentnt, 8 Eylul 2001 B \ ı , j I I 757/8