Katalog

Keşfedilecek yeni bir şey olacak mı? Hoffman: Gerıde bıraktıgımız on yıl boyunca bır yıgın konuda kara haberler ıçeren bol sayıda kıtap yayınlandı Francis Fukuyama "The End of Hıstory = Tarıhın Sonu David Lindley de ' The End of Scıence' adlı çok daha surukleyıcı kıtabınız çok hakh olarak okurların çok daha yogun bır ügısını çektı ve çok daha ateşlı tartışmalara neden oldu Bılımın artık defterınm duruldugu gerçekçı bır yaklaşımla bulmayı umabüecegımız her şeyı bulmuş oldugumuz ve bundan sonrakı buluşlann pek de kayda deger sayümayacak kuçuk çapta buluşlar olacagı goruşu ınsanlan ya hayrete ya da dehşete surukledı Gelgelelım, buluşlann gunumuzdekı çtfgın temposuna bakılrrsa, bu ugraşın tumden yok ol9 maya yuz ruttugunu nasü soyleyebılırsınız Benım tanıdıgım bılım adamlan yas tutmaya hazırlanmak şoyle dursun, kendı dallannın gelecegı konusunda kıpır kıpırlar Horgan: Tabıı la, büım adamlan dur durak bümeden çalışıyorlar Ama bunlar gerçekte nelen başan9 yorlar Berum goruşum büımın, en yuce anlamıyla, evrenırı ve ınsanoglunun evrendekı yenrun kavranması yonundekı gırışırrüerın artık gıderek verımın duştugu bır doneme gırdıgı Bılım adamlan ınlı ufaklı gelışmelennı surdurecekler ancak evrenın, yaşamın ve ınsan bılıncının ozunun kavranması gıbı yuce hedeüenne hıç bır zaman ulaşamayacaklardır Bılım adamlan ve gazetecıler her yenı atılımı gerçek ya da yapay olsun soluk soluga kamuya duyurup bılımın hıç bır üerleme kaydedümeyen dallannı gozardı ettıklerınden, çok kışı boylesı bır kestrrıme ınanmakta zorlanacaktır Ozellık le ınsan aklı her zamankı gıbı gızemını koruyor Aklın gızlerını çozmeye çabalayan lamı onde gelen bılım adamlan büıncm büımsel açıdan kolay kolay açıklanamayacagını gonulsuzce kabul ettıler Paul, bence sen de bılımınsonunun geldıgıne ınananlar konvoyuna çok geç olmadan katılmalısın Hoffman: Ben henuz bu konvoya katılmaya hazırdegüım Insan aklını ele alalım Oncaçabaya karşm, bılıncın gızını çozmenın çok uzagında oldugumuzu kabul edıyorum Bu gıbı belkı hıç bır zaman çozemeyecegunız konusunda da haklı olabılırsın Ama kendı goruşunu nasü açıklayacaksın? Bılım adamlannı buluşlarda bır patlamanın yaşandıgı çagımızın sureceğıne ınandıklan ıçın eleştırdın Ilerlemenın ansızın son bulacagını duşunmek, özelhkle de bugune dek gerçekleştmlen buluşlar tam tersını ortaya koyarken, en az bunun sureceğı goruşu denlı bır atüım değılım mı 9 Horgan: Benım mancım sagduyuya ve büımın kendısıne dayanıyor Paul Büım üerledücçe kendı gücune bellı sınırlandırmalar getırıyor Gorecehk kuramı ışıktan hızlı yolculuk ve üetışımı engellıyor Kuvantum mekanıgı ve kaos kuramı kestınmsel yeteneklenmızı sınırhyor Bılımın kısıtlamalan ozellıkle, Steven Wsin692/2 sahıp oldugunu büıyoruz Bu goruş beynımız konusunda yepyenı bır yaklaşım getırmekle kalmayıp aynı zamanda beyın hastalıklanna da yepyenı çozumler getırümesıne de yol açabüır Horgan: Işte uzerınde kafa yordugumuz buyuk soru Gerçekhkle ügüı yepyenı engın bügüer elde etmeyı sonsuza dek surdurebüıı mıyız yoksa bu sureç bır noktada son mu bulacak' Son bırkaç yuzyüdır büunde oylesıne buyuk bır hızla yol alındıgından, sen bunun belkı de sonsuza dek boyle surecegını duşunuyorsun Ancak yanlış bır tumevarımlı mantıga dayanan boylesı bır goruş senın deyımınle tarüısellıge ters duşer Gerçekte tumevarımlı mantık buluşlarda patlamanın yaşandıgı çagdaş donemın bır anormalhk, toplumsal ahlaksal ve sıyasal etmenlerın bırleşmesınden oluşan bır urun oldugunu ortaya koyuyor Bunu kabul edersenız o zaman genye bır tek büımın son sınınna ulaşıp ulaşmayacagı degü, ne zaman ulaşacagı sorusu kahyor Amenkalı tanhçı Henry Adanu yaklaşık bır yuzyü once büımın olumlu bır genbesleme etkısıyle hızlandıgını gozledı Bügı daha çok bügıyı, guç daha çok gucu doguruyor Hızlanma ükesı olarak büınen bu goruşun karmaşüc bır sonucu var Büımın eger sınırlan varsa o zaman bu sınıra ulaşmadan hemen once en yuksek hızıyla yol alıyor olabüır Hoffman: Büımın sınırlan oldugunu ve kımı dallarda bu sınırlara dayandıgını hıç kuşkusuz kabul edıyorum Ama en uç noktasında büe büımın yıne de bellı bır yen olduguna, bu bınyüda da ınsanı hayrete duşurecek buluşlann gerçekleştırüecegıne ınanıyorum Matemaukçı Roland Oraham bır zamanlar, "Beynımız yagmurdan korunmak, meyvelenn nerede oldugunu bulmak ve oldurmemızın onune geçmek uzere evrüdı Ancak gerçekten buyuk sayüan kavramamız, ya da nesnelere yuz bırüerce boyuttan bakmamız yonunde bır evnmden geçmedı," dıyordu Beynımızın bügısayarlar uretmek, uzay gemüerı tasarlamak, satranç oynamak ve senfonüer bestelemek uzere evnlmedıgını de soyleyebüecegımız goruşunu bır yana bırakırsak ınsana oldukça manhklı gelıyor John, sanınm büım adamlannın beyınlerı bızı şaşırtmaya devam adecek Horgan: Umanm haklı çı karsm Büımın ınsanoglunun yarattıgı en anlarrüı şey olduguna ınandıgım ıçın büım yazan oldum Neden burada oldugumuzu kavramak uzere buradayız Gorkemlı buluş seruvenının bır gun son bulabüecegı duşuncesını bır turlu kafamdan atamıyorum Evnm ya da kuvantum mekanıgı gıbı daha başka dennlüdı bügüenn su yuzune çıkmayacagı bır dunyada yaşamak acaba nasü bır şey olurdu' Bu goruş herkesı pek de huzursuz etmıyor "Economıst" dergısınm büım edıtoru büım gunun bınnde sona erecek büe olsa, cınsellık ve bıranın surecegını düe getınyordu Belkı de takınüması gereken dogru tavır bu, ama o dallarda Nobel odullen venlmıyor Dunya dışında bır yaşamla, ozellıkle de kendı büımını uretecek denlı zekı bır yaşamla karşüaşacak olursak tum bu ıddıalar geçersız olur Rita Urgan Günümüzün önde gelen bilim gazetedkrinden, "The End ofScknce = Bilfmin Sonu" başlMı taıHfmalı kkabm yazan fohn Horgan ile Discover dergtönin eskl edhörlerinden ve Encydopoedk Britannka'nm geçniş dönem başkanlanndan Paul Hoffman arasında eposta aroalığıykı gerçekkştirilen atefli bfr tartçma, berg'ın de betimledıgı gıbı, madde, enerjı, dahası uzam ve zamanın kokenlennı açüdayacak bır "herşeym kuramı" peşınde koşan parçacık fizıgınde tum çıplaklıgıyla ortaya çıkıyor Bu konuda onde gelen kuram gerçeklıgın 10 boyutlu bır hıperuzamda sallanan son kerte kuçuk şentlerden dogdugunu var sayıyor Ne yazık kı, bu varsayımsal şentler oylesıne kuçukler kı, bunlarm saptanması ıçın Samanyolu buyuklugunde bır parçacık 1 hızlandıncısı gerehyor Şent kuramcılannın gerçekte artık bılımle ugraşmadıklanndan kaygı duyan tek kışı ben degüım Onde gelen fiakçüerden bır tanesı bu kuramı "Ortaçag Tannbüımı' bıçımınde degerlendırerek dalga geçtı Işte sana büımın çokuşuyle ügüı somut bır kanıt HoCbnan: Iyı guzel de, tum bu büımsel kuramlann yenne enınde sonunda daha açüdayıa gucu sahıp başka kuramlann getırümeyecegını kım one surebüır? Galileo ve Nevrton devınım yasalannın yeryuzundeh herşeyı ve dışındakı bırçok şeyı açüdayan yasalar olduklanra sanıyorlardı, ama üa buçuk yuzyü sonra Isvıçrelı bır patent katıbı onlann zaman ve uzamla ügüı goruşlerıru altust ettı Kuşkusuz, Galüeo ve Newton Elnıtein'ın buluşunu onceden kesürememışlerdı Gelecekte, soz gelışı büıncın bır kuramını oluşturacak bır Eınsteının asla çıkmayacagını duşunmenın tanhsellığe aykrn bır goruş olacagı kanısındayım Büımın henuz bır açıklama getırüemeyen kunı yuce sorulanna asla bır yanıt getın lemeyecegı dognı olsa büe, şımdı hıç dıkkate almadıgımız kımı gerçeklenn altust olması suretıyle yepyenı şeyler ortaya çücabüır AIDS araştırmacısı Robart Gallo bır zamarüar bana, 70'lerın sonlannda bır konferansta onde gelen bır büım adamının salgın hastahklann, en azından gelışmış toplumlar ıçın, geçmışte kalan bır şey oldugu, nukrop dü<katsızce yayümadücça, buyuk bır salgın hastalıgın başgostermesının artik olanaksız olurdugu, hayvarüarda bulunan ve retrovırus adıyla büınen vırusun ınsanlarda bulunmadıgı ve hıçbır vırusun ınsanlarda kansere neden olmadıgı gıbı kımı bıyomedıkal gerçeklerı kendınden emın bır bıçımde sıraladıgını soylemıştı 80'lerın sonlanna gelındıgınde dogrulugu herkesce kabul edılen bu gerçekler çopu boyladı Daha yenı bır ornegı ele alalım Insan beynının ıstenüen bıçıme sokulabüdıgı goruşu Bır buçuk yü oncesıne dek erışkın ınsan beynının esnek olmadıgı, sınır hucrelennın asla yenıden urenlemeyecegı tum üp okullannda ogretüen bır ınak nıtelıgmdeydı Oysa artik beynın yenı hucreler uretme yeusıne Kaynak Tıme 10 Nısan 2000