Katalog

Bu kısa yazıda Beagle'ın da yıl ıçın plânlanan fakat beş uzun yıl suren muhteşem yolculugunun detaylan anlatüamaz* Ancak bu yolculuk sırasında Darvvın doğa büımcı olarak olgunlaşmıs, herşeyden evvel yalnız başına bagımsız olarak duşunmeyı ogrenmış çok çeşıtlı konularda gozlem yapmak zo runda kaldıgı ıçın doğal olayların bırbırlenyle üışküenru takdır etmıstır 'Koca koca kat'alar ve okyanuslar uzerıne duşunmek, benı genel yasalar aramaya ıtu' dıyorkendısı GuneyAmenka'nın baü sahıllen boyunca ve And Dağlannda bazan haftalar suren arazı gezılerı esnasında yaptıgı gozlemler onu daha da çok Lyell ın füarlerıne bagladı Şıhde 20 Şubat 1835 te ıkı dakıka suren şıddetlı bır deprem Valdıvıa şehnnı penşan erü Darvvın sahılde oldugundan depremın etküerını hıssettı Daha sonra, 300 küometre kadar kuzeyde, Conceptıon Korfezınde bılhassa sahılın bu deprem eüasıyle nereBu arada Charles hayatında ne yapabüe deyse bır metre kadar yukseldı ceğını duşunmeğe başlamıştı Aklına gelen gını gordu Dunyanm kabugunun en faydalı şey bır keşıf gezısıne çıkmaku Bu bu duşey hareketlen kendısıne amaçla "son evrensel dâhı' ve modern coğ mercan adalanrun da bu tur durafyanın kurucusu Alexander von HumŞekll 2: Danrin'e Ilk zoolo// tadını rcraı şey hareketleıle oluşabılecegı boldt'un' (17691859)PersonaJ Narratıve oi Hocası Robert Edmond Crant (17931874) fiknnı ılham ettı Darvvın daha Travels to the Equmochal Regıons oi the New Contment ın the Years 1799 1804 (Yenı Kıt'anın Ekvatoryal Bolgelennde 17991804 Yülannda Yapüan Gezüerın Kışısel Oykusu) adh esennı okudu ve çok etküendı kultesıne yolladı Anestezı olmadan yapüan amelıyatlara tahammul edemeyen Charles burada da pek başan gostereme yeceğe benzıyordu Ancak Edınburghda Charles babasının ve üp hocalannın goremedığı bır şans yakaladı Zoolojı hoca sı Robert Edmond Grant (1793 1874 Şekü 2) Charles a ozelhkle denız hayvanlannı ve zoolojık teknüderı oğretmekle kalmadı, onu hayranı oldugu Lamarck ve füarlenyle de tanış nrdı Jeolojı hocası Robert Jameson (17741854) ıse meşhur VVemer'ın bır oğrencısıydı Oğrendığı tum bu yenüıklere rağmen Charles'ın hekım olamayacağı açıktı Babası onu belkı bır rahıp olabüır umıdıyle bu sefer de 1827'de Cambndge'e yolladı Darvvın Cambnge yülannı çok mutlu yülar olarak hatırlıyor Spor avcüık, arkadaş toplantüan ük bakışta tam bır aylak Ingüız centümenı yaşamı Ama, bu yaşamın kenannda kuzenı Wıllıam Darvvın Fox sayesınde tanışngı yeteneklı botanüc hocası John Stevens Henslow (17961861 Şekü3)vardır Henslovv Darvvın'de zaten potansıyel olarak bulunan ve Grant'ın tutuşturduğu doğa büımı aşkını alevlemış, yaşadığı surece oğrencısıne yardım etmış destek vermıştrr Büım dunyasının Darvvın'ı Henslovv'a borçlu oldugunu soylemek sanınm bır abartma olmaz Sık sık bırhkte yuruyuşlere çıkıhr O kadar kı genç Darvvın "Henslovv üe bırhkte yuruyuşe gıden adam" olarak tanınır Şohreth jeolog (ve Anglıkan rahıbı) Adam Sedgwick (1785 1873) de Cambndgede Woodward jeolojı kursusu profesorudur Henslovv Charles'ı jeolojı oğrenmesı ıçın 1831 yazında Sedgvvıck'le beraber kuzey Galler'e uç haftalık bır arazı çahş masına yollamışür Buna ragrnen bu 'uzun zaman" guncel kavkı fosülen ıçeren kıreçtaşından sonraydı' Charles jeolojüc zamanın gerçekten Lyell ın dedıgı gıbı çok uzun oldugu sonucuna vardı Aynca guncel olaylardan hareketle jeolojı daha akılJıca yorumlanabı lıyordu, plajda oluşmakta olan bır çakütaşı bunu bır kez daha kendısının dıkkatıne sunmuştu Lyell'ın kıtabı yolunu aydınlatmağa başlamıştı bıle 've bu kıtap bana pek çok şekılde çok yardımcı oldu Hk ınceledıgırn yer, Yeşılburun adalarındakı St Iago, Lyell'ın yontemıyle jeolojıye bakmanın eserlerını daha sonra okudugum tum yazarlarınkınden çok daha ustun oldugunu gosterdı"" Bu hevesle, gorduğu yerlenn jeolojısı hakkında bır eser yazmaya ozendı adalannda tamamen degışık hayvan topluluklannın olması Darvvın'ı duşunceye sevketmıştı Galapagos takunadalarmda ıspınoz kuşu (Geospıza Camarhyncus ve Certhıdea cmslerı") omeklen toplarken Darvvın bunlann bır turun ayn degışkenlenne aıt olduklannı sanıyordu Londradakı uzman dostlarının bunlann herbınnın ayn bır ture aıt oldugunu soylemesı (14 1 ayn tur ) O nu çok şaşırtu Buradakı alaycı kuşların {Mımıdae aılesı Nesomımus cınsı) uç, dev kaplumbağaların en az ıkı ture aıt olduklannı da oğrendı Bu turlenn (tek bır gece kertenkelesı hanç) hepsı de adalara aıttıler ve adalann yakırundakı her üa Amenka'da da gorulmuyorlardı Türlerin kökeni Beagle 2 Ekım 1836'da Ingütere'ye gerı dondu Bu tanhten 1842 yılına kadar Darvvın Londra'da oturdu, uzun yolculuğu esnasında yapüğı gozlemlen yayına hazırladı Dışandan bakıldığında genellüde jeolojık ve zoolojık malzemesının tasvır ve yayınına gomulmuş gıbı gorunuyordu Ama bu arada, gızlıden gızlıye 1837'den ırıbaren turlenn kokenı sorunu uzenne bır sen defter tutmaya başladı Hayvan yeuştıncılerı bahçıvanlar, doğa bılımcıler ve hayvanat bahçelen sorumlulan üe mektuplar teâh edıyor, kışısel tartşmalar yoluyla bügı topluyordu Faalıyeünı gızlı yurutmesının nedenı o tanhlenn muhafazakâr Protestan tngıltere'sınde yururlukte olan kufur ve fesat yasalanndan çekmmesıydı Beagle gezısı ve okuduklan, Darvvın'ı daha 1836'da turlenn sâbıt olamayacaklan konusunda ıkna etmısu Ama bu kadannı o zaman zaten eskı hocası Robert Grant gıbı pek çok zoolog da büıyordu Mesele, tur oluşumunun mekanizzaasının ne oldugunu aydınlatabümektı Bu mekanızma bulunmadan turlenn değışımıne ekserı bıyolog ve paleontologu man dırmak kolay olmayacaktı Darvvın 1838 Eylulunde sadece keyif maksadıyla" T b o m u Malthusun (1766 1834)' meşhur Nufus Prensıbı Uzenne Bır Deneme (An Essay on the Pnncıple ofPopulatıori)W adlı kıtabını okuduğunu soyluyor^* Geometnk nufus aruşıyla yalnızca antmenk olarak artan besm rrakdan arasrndakı matemank üışkıyı rakamlara vuran Malthus enınde sonunda besın kaynağındakı kısıtlamanın nufus artışına bır kontrol getıreceğını vurgularrustır Darvvın burada turlenn nıçın sonsuza kadar artamayacağmın ruçın bazı turlenn çevrede bır âfet olmasa da ortadan kalkmalan gereknğmın anahtarını bulmuştur Başka bır ıfâdeyle hem ortamın bazı turlen nasü ortadan kaldıracağıra hem de bunun Lyell'ın âfetsız sâkın jeolojısı ıçensınde mumkun oldugunu bulmuştur Gerçı Darvvm'e kadar bazüan doğada turlerarası mucadelenın onemıne düdcat çekmısn Fakat Darvvın ük defa tunçı mucadelenın de onemlı oldugunu, besın kavgasında doğada herkesın herkese karşı mucadele etmek zorunda oldugunu ıddıa ettı Bu mucadelede tesfidttfen bır ustunluğu olan dığerlennı ortadan süıyor ustunluğunu kendınden sonraküere geçırebüırse, yenı bır tur oluşmuş oluyordu Beagle gezisi Işte tam bu sırada Denız Kuvvetlen tarafından daha once Patagonya sahülennde ve Tierra del Fuego'da başlanmıs bazı olçumlen tamamlamak ve Buyuk Okyanusta bazı kronolojık ıstasyonlann tesbıtıyle gorevlendırümıs olan Majestelennın Beagle gemısının kaptanı Robert FltzRoy 4 (18051865) gemıye boğaz tokluğuna kaülacak bır doğa bıhmcıyle kamarasını paylaşmağa hazır oldugunu büdrren bır üân verdı Henslovv Darwm'e derhal gıtmesını tavsıye ettı Darvvın de nıyethydı fakat babası karşı çıktı Bu maceranın Charles'a en kuçuk bır faydasının olamayacağı kanısındaydı Araya dayı Josıah Wedgevrood gırdı ve baba Darvraı üaıa oldu Henslovv 1831 Ağustos unda Amıralhğe resmen yazarak Charles Darvvın'ı üân edüen kadro ıçın tavsıye ettı Darvvın nıhayet evnmın mekanızmasını bulmuştu 1838 den 1842'ye kadar geçen uç yü ıçmde kurammı buyuk bır dıkkatle venlerle sınadı Dk defa 1842'de kuramının ana haüannı ıçeren 35 sahıfelüc bır ozetı kaleme aldı Da yıl sonra daha genıs bır ozet yazdı Bunu dostlan botanıst Josepb Dalton Hooker (1817 1911) ve Sır Charles Lyell'a gosterŞekll 3: Danrin'l blllm dUnyasına kazandı Şekll 4: Daha sonra Damrlnlsm adı aHında dı Bundan sonrakı on yü ıçınde yazdığı Cırnpeda ran adam fohn Steveıu Hensk>w (1796blr eser yayımlayacak olan AUred Russel (gemı dıplerıne ve kayalara yapışan bır tur mıdye) VtaHace (18231913). 1961). hakkındakı monografında doğal seçmeyı ımâ eden Şıddeth guneybatı ruzgârlan yuzunden ıfadeler varsa d a ^ kuramından hıçbır yerde açücça bahsetsonra tamamen tumdengelımle ortaya çıkardıgı tek kuramının başansız olan üa teşebbusten sonra Beagle ruhayet 27 Arakk medı 1831'de Devonport'u terkettı Aüesını terketmenm neden ol bu mercan adalan kurmı oldugunu soylemısnr Darvvın'ın suskunlugunu ne zaman bozacağını kımse büduğu uzuntu ve kalp çarpıntısının ve goğus ağnlannın verdığı Beagle gezısı esnasında Darvvın'ın buyuk bır enerjıyle mıyordu Kuramını anlatnğı dostlan kendısını bunu bır an onendışeyle Darvraı mutsuzdu Ancak aynlmadan Henslovv ken topladıgı ornekler ve yaptıgı gozlemler, O nu turlenn sâbıt ce yayımlamaya teşvık edıyorlardı Fakat o bır turlu cesaretını dısuıe 1830'da yayımlanmış olan Charles Lyell'ın Pnncıples olamayacaklan fiknne goturmege başlamıştı Guney Amerıtoplayıp, teonsını yayımlayamıyordu Sonunda 18 Hazıran of Geofoçr/sının ük cüdını okuması fakat asla ınanmaması" ka'da Darvvın soyu tukenmış armadıllolann fosıllennı bulmuş1858'de postadan bu not çıkıverdı Bugunku Endonezya'da tavsıyesıyle vermısü Gemının ük durağı Yeşüburun Takımatu Bunlar bugun orada yaşayan armadülolara benzemekle çaLşanAlrradRaasel WaUace (1823 1913: ŞekU4) adlı bır dalanndan Sâo Tıago'da Porto Praya hmanı oldu Burada beraber onlann aynısı degıllerdı Arjannn'de turlenn cografi doğa büımcı Darvvın'e uygun gordugu takdırde Lyell'e venlCharles ük bagımsız jeolojüc gozlemını yapmak olanağını bul konumlanna gore degışıkhk gosterdıklen dıkkannı çekmıştı mesı ıçın bır yazı musveddesı gonderıyordu Ustelüc bu musdu Kıyıdakı falezde ıçınde guncel kavküarla aynı olan fosüler Ornegın pampalarda yaşayan dev devekuşlan guneye Patavedde Darvvın'ın yırmı yüdır uzennde çalışnğı teorısının ana ıçeren beyaz renkh bır kıreçtaşı tabakası buldu Bunun ustune gonya'ya gıdüdıkçe yerlennı daha ufak boylu başka bır ture hatlannı ıçenyordu Darvvın yüalmıştı Buyuk bır uzuntuyle nolâvlar gehyordu Kıreçtaşının denız sevıyesınde oluştuktan hebırakıyorlardı Bunlann her üası de Afrıka devekuşuna benzetu ıstendığı gÜDi Lyell'e üett Ancak Lyell (1797 1875) tum domen sonra lâvlarla ortulduğunu bunun ardmdan da tum adamekle beraber onun aynısı degıllerdı Ekvador sahılme yakrn ğa büımlen tanhınde ıyı yureğı comertlığı candan dostluklar nın yukseldığı sonucunu çücardı Adanın volkaruk tarüıçesı olan Galapagos adalarındakı kuşlar ve kaplumbağaların Ekkurabüme yeteneğı ve muthış dehâsıyla âdeta rakıpsız olan karmaşıktı ve uzun bır zamanda oluştuğuna ışaret edıyordu vador'dakılere benzemelen buna karşüık dığer Galapagos 672/9