Katalog

>*9«fr«*ft«****»*«%. bu buyuk Iskoçyalr' Danvın'e durumun sandıgı gıbı kotu olamayacagını soyledı Hooker'la beraber Lınne Cemıyetı'nın bır toplanüsında Wallace ve Darvvın'ın ortak bır teblıg vermelerını onerdı Bu tebhg ortak ımza ıle çıktı Ancak Darvvm artık daha fdzla bekleyemeyecegını anlamısü Hızla 1844'de yazdıgı notun bır hulâsasını The Ongın ofSpecıes by Means of Natural Selectıon or the Preservatıon of Favoured Races ın the Stmggle for Lıfe (Dogal Seçme Yoluyla Turlerın Kokenı veya Tercıhlı Irklann Yaşam Kavgasında Korunması) başhgı alunda yayımladı" (Şekil S) Eser yayımlandıgı gun bıtta ve derhal bır ıkmcı baskıya gerek duyuldu Turlenn KokenÎTon "Gırış"ten sonrakı ılk bolumu olan evcü turlerde elde edılen degışım ve çeşıtlenmelerle ılgılı kısım, Buffon'un çeşıtlenmenın evcü turlerde yabanî turlere nazaran daha zengın ve belırgın oldugu gozlemıyle açılır Darwın daha sonra benzer degışım ve çeşıtlenmenın yabanî hayvanlar da da goruldugunu ancak serbest doğada bu olayların yetıştırme çıftlıklennde kastı olarak yapüan çeşıtlenme deneylenne nazaran çok daha yavaş cereyan ettıgıne dıkkat çeker bu eserdeküenn Darvvm'm esennden oteye çok onemlı bır gelısmeyı temsü ettıgını soyluyordu^ Pierre Tremaux (18181895) evrımın deterministik y a s a l a n m keşfetmıştı Manc'a g o r e * ' Evrım şans eserı olamazdı1 Ashnda Tremaux'nun füarlerı o denh zırvaydı kı, Engels büe bunu farkederek arkadaşma yazdıgı cevapta O'na çok heyecanlanmamasını tavsıye ett Manc'ın tutumu 19 yuzyü entellektuellennm ezıcı çogunlugu ıçm son derece karakterıstıktır Bıhmın kesm bügı verecegı ınancı, dının kesm bügı verecegı ınancının yenne geçmıştı Nevvton herkesm modelıydı Kesm gerçek Nevvton tarafindan bulunduguna (') gore dıger alanlarda da nıçın başka Newton'lar çıkmasındı' Meselâ Manc kendısını sosyal bıhmlerın Nevvton'u olarak goruyordu Yazar Samuel Butler da Darvvm'e evrımı şansa bıraktıgı ıçm cephe almıştı O da, Manc'ın tersme, şansa dayanan evnmın tannya yapacak ış bırakmayacagından endışehydı Ancak Danvm'm buyuk ktfabının yazümasmdan hemen sonra başlayan gehşmeler once Avusturyah rahıp Gregor Mendelın (18221884) bezelyeler uzermde yaptıgı genetik deneylenyle ortaya koydugu genetık ıhtımal kurallan^®, 1906'da da Hollândah buyuk botanıkçı Hugo deVries'ın (18481935) mutasyonu keşfetmesı^ * Darvvm'm sezgısınm ne denh dogru oldugunu gosterdı Hem mutasyonlann oluşumu, hem de bunların nesüden nesıle geçışını yoneten kurallar de bu adamcagızın sosyal konumunu uygun bulmadıgı ıçın yenı bır doga bılımcı ıstemıstı1 J Darwın ın St ]ago da (Sao Tıago) yaptıgı gozlpm ve çıkardıgı sonuçlar ıçın bkz Darwın C [1876] Geologıcal Observatıons on the Volcanıc ls lands and Parts ofSouth Amenca D Appleton and Co New York ss 3 26 Şurayadabkz Barlow N age s 5 ^arlov/ age 7 s 77 Bu hıkâyeyı Darvvın bızzat şu eserınde anlatmıstır Darvvın C R 1860, fiurnal ofResearches ınto the Natural Hıstory and Ceology ol the Countnes Vısıted Dıırmg the Voyage ofHMS Beagle Round the World under the Command of Capt Fıtz Roy R N [ıkıncı baskı] John Murray London xv+519 ss, bu eserın ük baskısı Kaptan FıtzRoy un resmî raponınun bır parçası olarak yayımlanmıstı Ingıbzce bümeyenler Boagle ın seyahatı VP Darvvın hakkında şu htapta populer bügı bulabıkrler Moorehead A 1996 Danvın ve Beagle Seruvenı TUBITAK Populer Büım Yayınlan/Yapı Kredı Ya yınları, Istanbul 223+[7) ss +48 renklı levha (çevıren N Arık) ^Bunlara Galâpagos ıspınozlan veya Darvvın ın ıspmozları da denmektedır 9 Malthus hakkında bkz Sımpkıns D M 1981 Malthus Thomaa Robert Dıctıonary of Scıentıfıc Bıography c 8 Charles Scnbners Sons New York ss 66 71 termınısnk degıl, ıhumale dayanan kurallardı Mendel genetıgı ve de Vnes mutasyon teonsı Darvvm'm buyuk eserını tamamladı, ış evrımın ızlennı molekuler duzeyde surmege kaldı Buda20 yuzyüın dancı yansınm James D. Watson (1928) ve Francis H. C. Crick (1916) Darvvm turlenn nasü oluşup nasıl yok olacak(DNA'nın yapısınm keşfı), lannı ıçeren kendı ıçınde tutarlı ve sımetrık kuraJacqnes Monod (1910mını bu şeküde sunduktan sonra, htabının 5 bo1976), François Jacob lumunde degışım yasalan başlıgı ıle turlerın orta(1920) ve Andre Lwoff Kl CHAIU.ra DAUVı'lK, U.S.. ya çüaş mekanızmalannın detaylanna egüıyor Bu (19021968) (genehk kokısım hıç kuşkusuz Turlenn Kokenı'nm en zayıf dun okunması) gıbı dev bolumudur, çunku Darwın Turlenn Kokenı adını adlanyla üışküı zaferlerdır verdıgı eserınde bu bolumde dahî turlenn nasü ve bu zaferler tâ 18 yuzyıoluşruklannı anlatan bır mekarnzma sunamıyor hn ortasında Buffon'un ıç Anlattüdan, organlann sureklı kullanma üe degışkahp kuramıyla cevap vermesı, üdımlere uyum, buyume esnasında bır orftklt 5: TUrierin KökmTntn Ilk baskttınm meğe çahştıgı, yasamın en ganın degışmesı hahnde dıger bazüannda da baflık sayftuı. temel sureçlennı nıhayet degışım gorulebüme olasüıgı, buyumede bır yeaydınlatan zaferlerdır Evnm kuramı, ınsanoglunun tum kâınann çok buyumesı hahnde dıger yerlenn korelebüecegı ("buti oluşturan venrelen anlama çabasının yalnızca bır bolumuyume ekonomısı"), Goethe'ye aıt olan sonuncusu harıç hepsı dur ve dıgerlennden ayn olarak duşunulemez Lamarck'ın, hattâ bazüan BufFon'un ortaya attüdandır Kuşkusuz Danvın bunlan buyuk bır ustalüda sunmuş, akülıca seçümış pek çok ornekle desteklemıştır, ama yenı bır şey soyle(*) İTÜ Maden Fakültesi jeoloji Bölümü memıştır Kıtabıra okuyan arkadaşı Charles Lyell deftenne Hayvanlann bu suretle zaman ıçmde yenı turler urettıklerını gosteren Darvvın, bır sonrakı bolumde bu turlenn oluşum mekarazmaldnna ınmektense Malthus'un nufus teorısı temelı ne oturan dogal seçme kuramını takdım eder Bu kuram turlenn kontrolsuz bır şeküde artmasının onundekı engeldır Bazan bır degışım yenı bır tur olamadan ortadan kaybolabılır Bazan şartlar degışıme bıle engel olabılırler Bazan da çok elverışh durumlarda (Galâpagos gıbı) turler hızla artar Darvvın, Malthus'un kuramını doğaya °" uygularken, nufus kontrolunun dogada ınsan toplumundakme nazaran çok daha acımasızca olacagına dıkkat çekmışür Dogada evblık kontrolu THE ORIGIN 0F'8PEGIE8 olmadıgı gıbı, karşılıklı yardım ınsan cemıyenndekı gıbı degüdır Dogada herkes herkese karşıBT MU»İ Ot tmSUl S&ECTIOH, drr Mucadele turler arası oldugu gıbı aynı zamanda tur ıçınde bıreyler arasında da o l u r " °Malthus T R 1798 As Essay on the Pnnaple ofPopulatıon, as lt Mfects the Fvture Improvement ofthe Socıety Wıth Remarks on the SpeculatıonsolMr Godvnn M Condorcet, and other VVnters London Burkhardt F veSmıth S 1986 The Conespondancfof Charles Darmn CambndgeUravenrsıty Press Cambrıdge, c 2 s 493dekıbıblıyogrdfıknot Darvvın ınbu esenn 1826'da ıkı cılt olarak yayımlanan 6 baskısını okudugunu ımâ edıyor "Barlovv a g e , 3 120 Darwm C R 18b 1 1854 A monograph of the SubClass Cımpeda, mth Fıgruse otdll the Specıes c I (77ıe hepadıdae, or Punctuated Cınıpedes xıı+400ss) cll (The Balanıdae, or Sessıle Cırrıpedes the Verrucıda? vıu+684 ss + 40 levha) Ray socıety Publıcatıons c I no 21 c II no 25 Bu kıtap Darvvm ın formal taksonomıye yaptıgı tek kaüadır Son derece begeralen bu onemlı eser 1964 de tekrar basılmıstır 13 Şengor A M C 1994 Charles Lyell Eblen R A and Eblen W R, edıtorler.The Encyclopaedıa ol the Envıronmentda Houghton Mıfilın Co Boston, ss 430431 14 Darwın, C R 1859 On the OngınofSpecıesby Means of Natural selectıon or the Preservatıon ofFvoured Races m the Stmggle for Lıfe John Murray. London, ıx+[ı]+502 Bu baakı son derece nadır olup tum kutuphanelerde nadır latap koUeksıyonlan ıçınde saklanmaktadır (en son 1993 te bır nus ha A B D'de 30 000 Amenkan dolarına satısa sunulmustu1) Bınncı baskıyı okumak ısteyenlere şu ucuz baskı tavsıye olunur Darvvın C R 1859(1985] Tfe Ongm ofSpecıes by Means of Natural Selectıon or the Preservatıon olFavouredRaces ın the Stmggle forLıle PBnguın Books London 476ss Bu esenn Darvvın'm saglıgmda yapüan son duzeltümış baskısı 6 baskı olup 1872'de yyımlanmıstır 12 1 "Bu çefitlili$i yapan güç nedir? tşte euu ra*s«le bu KAYNJLKLAR VE NOTLAR dur.' dıye yazmıştır?** Bu behrsızlıgın nedenı, Darvnn'ın olumunden uzun yülar sonra O'nun eserinın etkısıyle yapüan buluşlara baküınca gorulur Darwın'ın turlenn kokenı problemını çozebümek ıçın mutasyon teonsine ve genetdc büımıne ıhtiyacı vardı Genetik hakkında Gregor Mendel'm uzun yülar unutulan katkısı hanç, hem mutasyon teonsı, hem de genetik büımı ancak 20 yuzyüda gehsebümıştir 'Barlow, N (yayına hazırlayan) 1958 The Autobıogmpny ol Charles Darmn 18091882 Wıth ongınal omıssons restored Edıted wıth Appendu and notes by hıs grand daughter Collıns London bühassass 2842 22 Bu, meşhur yazar Samuel Butler'ın (18351902) dedesı olan Samuel Butler dır Tbnın Butler yaşamının buyük bır bölumunu Darvvın'ın füarlerının etkısınde evnm yaşam dın ve tanrı kavramlannın üişkılerını ıncelemeyeadamıştır '^Buyuk jeolog ve zoolog Prens Pyotr Alekseyıç Kropotkın Darvvın ın bu yorumunun yıyecegın ve korunma yerlermın bol oldugu tropıklerde geçerlı olabüecegmı ama Sıbırya'nın genıs tundrası gıbı yaşama duşman bolgelerde evrımın daha zıyade karşüıklı ydrdımla gelıştıgıru one surerek buna kendı arazı çalısmasıru yaptıgı kuzeydogu Asyadan zengın destekler gostermıştır Kropotkın, P 1903 Mutual AıdA Factor o!Evolutıon VVülıam Heınemann London, xıx+348 ss Bu buyuk eserın daha kolay bulunabüe7 cek bır baskısı ıçın bkz Kropotkın P tarıhsız (altmışlı yülann sonu ) Mutual AıdA Factor of Evolutıon Fbrevmrd by Ashley Montagu and ' The Struggle for Exıstence' by Thomas H Huxley Extendıng Horızons Books Boston xıx+362 ss Prens Kropotkın m doga bılımcı yanı ıçın bkz Naumov G V 1981 Kropotkın Petr Alekseevıch Dıcüonary of Saentıüc Bıograph/de (C C Gülıspıe, edıtorınchıef) c 7 Charles Scrıbner's Sons New York ss 510 512 Buyuk jeologun kışısel büımsel ve polıük yaşamıru anlatan ve çok guzel kaleme alınmış bır lasmî otobıyografısı mpvcurrur Bunu doga büırrüerının ve ozgurluk Gknnın tanhlenyle ügüenen herkese hararetle tavsıye ederım Kropotkın, P A 1978 Memoırs ol A Revotubonıst edıted and ıntroduced by Colm Ward The Folıo Soaety London 338 ss (ük Ingüız ce baskısı 1899 yüında) Bu konuda aynca bkz Rolatansky C 1869 Dıe Solıdantat alles Thıerlebens Almanach der kaıserhchen Akademıe der Wıssenschaften, 19 Jahrgang ss 185220 Wüson L G (edıtor) 1970 Sır Charles Lyell's Journals on the Specıes Çuestıon Yale Unıvermty Press, New Haven s lıx Yves Chrısten genellıkle Manc ın Darvvm e yazdıgı ve ıçınde Das Kapıtatm bınncı cüdını kendısıne ıthaf arzusunu düe genren bır cümlenın oldugu sarulan bır mekrubun hayâl urunu oldugunu gostermıştır Manc'ın Darvvın aüesınden mektup yazdıgı tek kışı Darvvın'ınpek de makbul bır ınsan olmadıgı büınendamadıdır Bkz Chnsten Y 1981 he Crand ABrontement Manc et Darmn AlbmMıchel Parıs 268 pp Marx. K, 1866[1965] Manc an Engels ın Manchester. Karl Manc Fnednch Engels VVerke, c 31 'de basümış Insntut für ManasmusLenınısmus beım ZK der SED Dıetz Verlag Berlın, ss 247249 19 Tremaux,P 1865 OngmesetTransformaüonsdel'Hommeetdes Autres Etres Hachene Parıs 490 ss 18 17 16 Türlerin Kökeni'nden sonra Danvın Turlenn Kokenı kıtabıyla bır ture aıt bir veya bırkaç bıreyde herhangı bır nedenle meydana gelen degısıklığın dogal seçmeyle nasü tercüüı hale gelebüecegını ve bu tercıhh bıreylerın, kendüennı tercıhlı küan ozellüdennı yavnüanna geçırebılmelen hahnde gıderek yenı turler oluşturabüeceklennı gostermıştır Buna ılâveten Darvvm herhangı bır nedenle bıreylerde meydana gelen degışüdıgın veya değışıklüdenn rastgele olması gerekügını de anlamıstır h, bu kendısınden sonra bulunacak genetık kurallanyla da desteklenmıştır Newtonvârı bır determınızmden bu aynhk meselâ Karl Mant'ın (1818 1883) Darvvın'ın evrım kuramına cephe almasına yol açmujtı 1 7 Marx, 7 Agustos 1866'da arkadaşı Engels e (18201895) yazdığı bır mektupta ' çok onemlı" bır eser keşfettıgını, 672/10 de Humboldt, A ve Bonpland A 18181829 Personal Narratıve ol Travels to the Eguınoctıal Regıons of the New Contınent dunng the Years 17991804 c I (lrv+292 ss) c II ([rv]+299) c I ([ıv]+ 575 ss) c IV H ([ıv] <573 ss) c V ([ıv]+ 866 ss), c VI (vu+ 845) c VTI ([ıv]+482 ss) Long man, Hurst Rees, Orme Brovvn John Murray Henry Colburn London Bu von Humboldt'un 18051834 yıllan arasında 30 cüt olarak yayımlanmış olan ve 1799 1804 yülannda Guney Amenka'ya yapünuş gezısının sonuçlanru ıçeren dev eserinın 18141825 yülan arasında Relabon Hıstonque du Voyage aux Regıons Equınoxıales du Nouveau Contınent faıt en 1799, 1800 1801 1802, 1803 et 1804 parAl de Humboldt pt A Bonpland başlıgıyla yayımlan mış 2830 cütlennın hgılızce'ye tercumesıdır Eser ıkı defa da Almanca ya çevrümıstu Yayımlanma surecınde von Humboldt un buyuk servetının hemen tamamına mal olan bu buyuk eserın bır tıpkıbasımı Almanya da Georg Olms Verlag Hollândada Nıco Israel ve bır de Amerıkan urmdsının ıştıra kıyld sekserüı yülarda yapılmıştır Doksanlı yülann başında bu üpkıbasımın fıatıhâla 18 000 Dfl ıdı Danvın von Humboldt un psprının yanında Herschel'ın Introductıon to the Study ol Natural Phılosophy adlı oseı ırnn kendısıt^ Ptküedıgını soyluyor ^C.erçı gpmıde hpın doktorluk hem de doga bılımcısı gorevlerıru ya pacak bırı vardı Ama krdl 1 Crıarlea ın ahfadı olan aı ıstokrat kaptan FıtzRoy 1 3 Mendel G 1866 Versuche uber PflanzenHybrıden Kerfıand/ungen der naturforschenden Vereıns ın Brunn c IV XXI+[I] +104 ss DeVrıes H 1901 1903 Dıe MutatıonstheoneVersuche und Beobachtungen uber dıe Entstphııng der Arten ım Puanzenreıch Veıt & Co Leıpzıg c I (XII+648 ss) ve t II (fII]+XIV+7&2 ss) ' Almanya'da dogal seçme yoluyla olan evrım üe sosyalızm arasındakı üıskı hakkında ne kadar aptalca ukırİPi m pgpmen oldugu goruluyoı'" (Dr Scherzere 1879 da yazdıgı bır mektubundan Stecher R M 1961 The DarvvınInnes Letters Annals olScıence t 17 s 253) 22 21 20