Katalog

Organ naklinde gelişmeler ve ülkemizdeki durum Rıfat Yalın (•) lk başanlı böbrek nakli, 1954 yümda Dr. J. Murray tarafindan aynı yumurta ikizlerinde yapüdı. Bu nedenle bir immunosupresif (bagışıklık sistemini baskılayan) ilaca gereksinim duyulmadı. Daha sonraki yülarda gerek canh, gerekse kadavradan degişik organ nakilleri yapılmaya başlandı. Fakat taküan organın rejeksiyonu (atürmıreddi) en önemli sorun olarak ortaya çıkti. Vücudun bagışıkkk (immün) sistemi, kendine ait olmayan (yabana) proteinleri çabuk tanır. Genetik yapüan aynı olmayan kişiler arasında organ nakli yapüdıgı zaman, taküan organ bir süre sonra konakçı tarafindan reddedilir. Buna "rejeksiyon" adı verilir. Rejeksiyon, organın takümasmdan hemen sonra görülebilecegi gibi, aylar ve yıllar sonra da ortaya çıkabüir. Rejeksiyonu en aza indirmek için uygulanabilecek uç yöntem vardır. I lık, yan etküeri SiklosporinAdan biraz daha fazladır. Özellikle insuline baglı diabetes mellitus (şeker hast.) gelişme olasüıgı % 19.9dur. Bu nedenle üacın dozunun çok dikkatle ayarlanması gerektr. Karaciger naklinde gelişmeler 1981 yüında Turkiye'den aynlan ve halen VVisconsin Üniversitesi Tıp Fakültesi Karaciger Transplantasyon merkezi başkanı olan Münci Kalayoglu (Madison, ABD) da karaciger naklindeki gelişmeler üzerinde durdu: 1999 yüına kadar tüm dünyada 196.343 böbrek, 35.206 karaciger, 28.278 kalp ve 8.216 pankreas nakli yapüır ALG kullanüırken, son yülarda Prednizon + FK506 veya OKT3 verilmeye başlanmışür. lyülık hasta yaşam oranı % 94.1, graft (taküan karaciger) yaşama oranı % 91.4 iken, 5yülık yaşam oranı % 81.5 ve graft % 76.8 olarak bulunmuştur. Mount Sınai Tıp Fakültesi'nden Şükrü Emre'de (New York, ABD) çocuklarda yapuklan karaciger nakillerinden sonra Takrolimus ve rejeksiyonun % 52, Siklosporin üe % 79 oldugunu büdırdi. ABD ve Avrupada yürütülen çok merkezli çalışmalar sonunda, graft rejeksiyonunu önlemede Takrolimusun, Siklosporinden üstün bulundugunu üeri sürdü. Ülkemizdeki durum 1992 yılrnda Cumhuriyet Büim Teknik ekinde yayımlanan "Böbrek nakli sonınlan" başlüdı yazımızda (1), Türkdye'de ük böbrek naklinin yapüdıgı 1974 yüından beri toplam 1500 nakü yapüdıgını belırtmıştik. 1992 yüında saptanmış 17.460 son dönem böbrek has1. ABO kan grubunun uygun, lenfositotasından sadece 3069'u (% 17.5), 67 hemodiyaliz mertoksik testin negaüf olması. kezinde ve 642 hemodiyaliz (suni böbrek) makmesin2. Doku gruplannın, vericı ve alıcı arasınde yaşamını sürdürmekteydi da en uygun olanının saglanması. Turkiye Organ Nakli Merkezleri Koordinasyon 3. İyi bir immunosupresyon yapüması. Dernegi Başkanı T. Karpuzoglu (Antalya), Türk Nefrolo1962 yüında ilk immunosupresif üaç olaji Dernegi'nin kayıtianna göre ülkemizde 80 Nefroloji rak Azatioprin (Imuran) kullanüdı ve aynı yüünitesinde, 150 Nefroloji uzmanının bulundugunu, 1998 larda Kortizon buna eklendi. 1979'da Roy Calyüında belirlenmiş 22.766 son donem böbrek hastası ne SiklosporinA'yı kullanmaya başladı. Uzun oldugunu (her bir müyonda 350 kişinin kronüc böbrek yıllar bu ilaçlar immunosupresif tedavinin teyetmezligine yakalandıgını) belirtti. Halen ülkemizde melini oluşturdu. 209 hemodiyaliz merkezinde, topla m2845 hemodiya23 Eylül 99 da Çıragan Sarayı'nda yapüan liz makinesi vardır. Düzenli hemodiyalize giren hasta "Organ Naklinde Yeni Gelişmeler" konulu sayısı 11.339'dur ve bir bu kadar da periton diyalizine toplantıya, konuşmacı olarak yurtdışından alınmaktadır. Bu rakamlar yedi yü öncesiyle kıyaslanınMünci Kalayoglu, Şükrü Emre, Nasrullah Undca çok buyük bir aşamayı göstermektedir. re, John Pırsch, J. R van Hooff ve Turkiye Organ Nakli Merkezleri Koordinasyon Dernegi BaşDiger taraftan bugüne kadar ülkemizde 19 transpkanı Tuncay Karpuzoglu ile davetli olarak çok lantasyon merkezinde, toplam 3954 hastaya böbrek sayıda nefrolog ve transplant cerrahı katüdı. nakli yapümıştır. Bunlann da 3.130'u (% 79.2 canlıdan, 824'ü (% 20 7) kadavradandır. Sadece VVisconsin Üniversitesi'nde 4.416 böbrek nakli yapıldıgını TAKROUMUS: Yeni bir duşünürsek (% 68 9 kadavradan, % 31 1 canlıdan), 25 immunosupresif ilaç yüda ülkemizde yapüan böbrek nakülerinin ne kadar Takrolimus (FK506) ük kez 1989 yılmda, az oldugu ve kadavra/canlı oranının tamamen ters olStarzl tarafindan karaciger nakli yapüan hastadugu çok daha iyi anlaşüır. Diger taraftan ülkemizde larda kullanüdı. 1997 yüından sonraki böbrek canlıdan yapüan böbrek nakülerinde 1yülık sag kalım nakillerinde kullanılmasına onay verüdi, Takoranı % 73, 2yülık % 65, kadavradan yapüanlarda 1rolimus, Japonya'da bulunan bir toprak mantayülık sag kalım oranı % 60 ve 2yülık % 40'dır. rmdan elde edildi ve etki mekanizması SiklosporinA'da oldugu gıbi, Thucrelerinin aktivasBugune kadar ülkemizde 11 ayrı karaciger nakli yonunu önlemektir. Yapüan çalışmalar Takrolimerkezinde, kadavradan 147 ve canlıdan 25 karaciger mus'un, Siklosporın üe benzer etki gosterdigi Prof. Dr. Münci Kalayoğlu VVisconsin Üniversitesi Tıp Fakültesi Karaci nakli yapümış, % 46.8'i ölmüştur. nı, fakat rejeksiyon ataklannın Südosporinle te ger Tarnsplantasyon Merkezi Başkanı (15 yılda 860 karaciger nakli) Sonuç olarak; ülkemizde organ naklinde onemli davi edüenlerde % 46 olmasına karşüık, Taklobir gelişme sagianamamaktadır. Tek merkezden yürürımus'ta % 30 oldugunu ortaya koydu. tülen, sistemank, prograrrüı ve organize bir yurutme ken en uzun sure yaşayan organların başında böbrek N. A. Undre (Munih/Alm.) Takrolımus'un farmokobulunmamaktadır. Kunımlar, dernekler ve kışüer kendi (32 yü) gelmekte, bunu karaciger (25 yü), kalp (21 yü) kinetigi üzerinde durarak, bu üacrn hızla emıldigını, büdüderi ve canlan ıstedigi gibı hareket etmekte, ulkeve pankreas (16 yü) izlemektedir, VVisconsin Üniveremilimin safra akımına baglı olmadıgını ve karacıgermizin birçok alanında yaşanan karmaşa ve kuralsızlık sitesinde toplam 4.416 böbrek (3.007 kadavradan, den atüdığıra belirttı. organ naklinde de sürüp gitmektedir. Organ nakline 1409 canlıdan) 8360 karaciger, 640 pankreas ve 390 VVisconsin Univ. Tıp Fakültesi'nden J, D, Pirsch gönül veren bir avuç hekimin tüm çırpınması ve çabakalp nakli yapümışur. (ABD) Amenka Bırleşik Devletleri'nde 19 merkezde sı bu sorunu çözmeye yetmezken, pek çok organ deVVisconsin Univ. Tıp Fak. Karaciger Nakli bölüyürütülen 5 yülık çalışmanın, ük 3 yülık suresinde böbgerlendirilemeden ziyan olup gitmektedir. münde 198499 yülan arasında 860 karaciger nakli yarek nakli yapüan 412 hastayı (205 Takrolimus, 207 Sikpümışür. Alıcüarm 51 l'i erkek, 349'u kadındır. Nakü (')Prof. Dr. M.Ü. Tıp Fakültesi Cenel Cerrahl Anablllm losporin alan) degerlendirmiştir. 3 yülık hasta yaşam yapüanların 694'ü yetişkin, 166'sııseçocuktur. 1988 yıDalı Istanbul suresi Takrolimus alanlarda % 91.7, Siklosporinde % lına kadar karacigeri, komyucu sıvı olarak Collin's so92.3 olarak aynı bulunmuş, graft taküan böbrek) yetlüsyonu kullanümış (610 saat arasında), 1988 yüından KAYNAK: mezligi Takrolimus'ta daha az (% 16.4'e karşı % 10.2) sonra UW (Univ. Of VVisconsin) solusyonu üe karacige1 R. Yahn: Böbrek Nakhnde Sonmlar. Cumhunyet Bıhm'fekolarak ortaya çıkmışur. ri 17 saate kadar konımak mümkün olmuştur. İmmunonık, Sayı: 2S3, 18 Ocak 1992. Takrolımus rejeksiyon ataklarını azaltmasına karşısupresif üaç olarak başlangıçta Prednizon + Imuran + 672/21