Katalog

\9 homas Edison 19. Yüzyılın en önemli mucidi şüphesiz Edison'du. Edison'un buluşları yalnızca çağdaş yaşama yeni bir biçim getirmekle kalmayıp, olsa olsa yaratıalığm sınırlayabileceği bir geleceğin de yollarını açtı. * uı 926'da duşun adamı Alfred North Whitehead bir yazısında "On dokuzuncu yüzyılın en buyuk buluşu, buluş yontemının bulunmasıydı,1 dıye belırüyor ve bu yontemın esh uygarlıgın temellennı yerle bir ettıgını sozlerıne eklıyordu Thomas Alva Edison kendısını asla bir devnmcı olarak gormedı, çalışkan son derece praük, goruşlenn salt kendı ıçerıklerı uzerınde pek fazla durmayan bir sorun çozucuydu Ama o aynı zamanda da donerrunın, gerçekte tum zamanlann en onde gelen buluşçulanndandı ve çagdaşlan onu yenı bir donemın oncusu olarak goruyorlardı New jersey'dekı laboratuvannda yarattıgı bir dızı aküalmaz yenı urunun ardından Edison'a Menlo Parkı'nın Büyücüsü adını verdıler Edison'da "buyulu" bir şey vardı, ama bu buyu yanılsama ya da yanütmayla ılgılı degıldı Yardımcılanndan bırı onu ış başındayken belımlıyor ve "Elektromıknatısları notralıze ederken ya da guçlendırırken, guçlu ya da zayıf akımlar uygulayıp, bunu gerçekleştırmek ıçın eksı ya da artı dogrultulu akımlara yon verırken ınanılmaz bir becerı ve kurnazlık sergılerdı," dıyor Ne var kı, o gızlı becerının ardında Edison'un ınceden ınceye araşürma tutkusu ve teknık bir açıklamaya varmadan ısın peşını bırakmama huyu yatiyordu Edıson'a gore okelıgın % 2 sı esınlenme, % 98'ı ıse ter dokmeydı Dahası, ozyaşamoykusunde belırttığı gıbı "hıçbır şey yogun çalışmanın yerını tutamazdı" Edison bıkıp usanmadan çalışma huyunu Port Huron'dakı çocukluk yıllannda edındı Soylenenlere bakı lırsa resmı egıum surecı yalnızca uç ay surdu ogretme nının kendısıne 'ahmak" demesı uzerıne okulu terk ettı Daha oncelerı ogretmenlık yapan annesı onu bir sure evde eğıttı Ancak Edison un gıderek aıtan kımya tutkusu onu bağımsız bir çaksma surecıne ıttı Deneylen ıçın 1 vermesı ıste bu donemde oldu Elektrıklı oy kayıt makınesı ıçın aldıgı ılk patentı ona meslek yaşamının gerı kalan bolumune ışık tutacak bir ders oldu O donemde elektrıklı oy makınelenne bir ıstem olmadıgından buluşu ona hıçbır şey kazandırmadı Edison o gunden sonra pıyasada alıcı bulacagından emm olmadan bir buluşa ımza atmamaya yemın etu 1870'lerde yaşanan Iç Savaş sonrası patlamayla bırlıkte Amenka nın daha hızlı ve daha guvenılır ış yapma yontemlenne gereksınım duyması Edison'un ışıne yaradı Stok kayıt aygıtında gerçekleşürdıgı bir gelışme ona enınde sonunda 40 bın dolar kazandırdı, bu o donem ıçın oldukça yuk lu bir mıktardı Edison hıç umulmadık bir yerden gelen bu parayla Nevvark'ta soz konusu aygıü ureten bir dukkân açü ve ekıbını oluşturdu. Ancak teknık konularda bügı almak ısteyen başka şırketler Edison un peşını bırakmayınca 1876'da ışyennı Menlo Park'a taşımak zorunda kaldı ve boylece kâr amaçb yenı urunlenn yaraülması ve gehştırümesıne yonebk dunyanın ılk sanayıaraşurma merkezını oluşturdu Kımılenne gore sanayıleşmış dunyaya gelışme saglamanın yenı bir yontemını sunan Menlo Park başlı başına Edison'un en etküeyıcı buluşuydu Kısa bir sure sonra bu onuru hak eden çok sayıda başka aday ortaya çıkü Edison 1877 yılında telgraf sıstemmdekı bir sorun uzennde çalışırken M o n alfabesının kabartmalı ; ıt harflen uzennden hızla geçınlen bir 1 " * ıgnenın onun daha sonraları bir "bellı belırsız duyulan ınsan mınldanmalannı andıran hafif, uyumlu, muzıkal bir tını" olarak betımleyecegı bir ses uretugıne tanık oldu Nokta ve çızgıler "duyulabüdıgıne" gore aynı yontemle ınsan sesının yaratılması da ışten olmayabılırdı Çok sayıda deneme ve yanılgıdan sonra edison çevresıne bir grup toplayarak herkesın bıldıgı bir çocuk ezgısını garıp bir aygıta soyledı Kendısını ızleyenler aygıttan aynı şeyı duyunca şaşkına donduler Boylece pıkabın doguşu gerçekleşmıs oldu Edison genellıkle ampulu bulan kışı olarak andır Gerçekte, o ve onunla bırhkte çahşanlar çok daha fazlasma ımza attılar 1879'da komurleştırümış bir telle 40 saat yanabılen bir akkor lamba urettıler Ne var kı bu uretoklerı yalnızca bir laboratuvar ornegıydı Bu aygıtın tum dunyayı aydınlatabümesı ıçın jeneratorler motorlar baglantı kurulan sıgortalar ve yeraltı üetkenlerı gıbı çogu henuz dunyada var olmayan bir yıgın donanım gerehyordu Edıson, aküalmaz bir bıçımde aradan yalnızca uç yü geçtıkten sonra Manhattan'ın guneyındekı Pearl Street'te ılk tıcan elektrık santrahnı oluşturdu Bu santral yaklaşık 400 lambalı 85 muşterısıne hızmet verdı ve gecenın gunduze donuşturulmesı gıbı zorlu bir surece onderlık etmıs oldu Edison gerek tek başına, gerekse araştırma ekıplerınrn başkanı olarak aralannda bir de sınema kamerası olan bını aşkın patente ımzasını attı Sınema kamerası bıle tek başına ununu kalıcı kümaya yeterlıydı ama bu buluşu şımdı her yerde karşımıza çıkan teknolojık buluşların yalnızca bir tanesıydı Edison çagdaş yaşamın goruntu ve tmısını yarattı Çalısmasına ızın verüdığı surece un ve servet peşınde hıç koşmadı Ogrenme tutkusu ve çocuklugundan berı suregelen bir şeyler yaratma arzusu yaşamı boyunca dınmedı Edison ustun yeteneklı okelerın en çocuksu ruhlu olaruydı Bir deftere yazdıgı gıbı, onun ügı alanı "her şey" ıdı Rıta Urgan, Kaynak Tıme gereklı malzemeyı satın alabılmek amacıyla 12 yaşındayken bir tren ıstasyonunda şeker ve gazete satmaya başladı 16 yaşına geldıgınde telgraf kullanmayı ogrenmış ve farklı yerlerde memur olarak çalışmaya başlamıştı 1868'de VVestern Unıon şırketının Boston ofısınde gorev aldı Mlchael Iferaday'm "Elektrıkte Deneysel Araştırmalar' adlı yapıtaı okuması ve zamanının tumunu yenı buluslar yapmaya çalışarak geçırmeye karar 19.Yüzyılda: EN TAKINTILI RESSAM . Paul Cezanne dunyayı "sılındır, kure ve konı bağlamında" ele aiır ^^^^H|^H ken Izlenımalık yerını Kubızme bıraktı. O dunyanın geometrısinı ^ ^ ^ ^ K J ^ H bulmaya çabalarken tuvallerınde sureklı olarak aynı konuyu irdele ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ H dı. Cezanne, "Yaşamın bir dakıkası geçıp gıdıyor. O anı tum gerçek ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ H liğiyle resmınıze yansıtın ve bunu yapmak ıçın gereken her şeyı ka ^ ^ ^ ^ ^ ^ ^ H fanızdan sılıp atın," dıyordu. ^^^^^^^M EN İYİ DOKTOR VE EN İYİ AŞI Louıs Pasteur'un hekımlık dalındakı buluşları sayısız kışının yaşamını kurtardı. Pastorize etme yontemı ıse sanayılerı çokuşten kurtardı ve bira yapımalarının guvenli bir bira mayası elde etmelerını sağladı. EN BULAŞICI HÜKÜMDAR Napolyonvarı "egomanı" 20. yuzyıla dek dıktatorlerı derınden etkıledi. Bonaparte kendı soylenini portreler ve gızemli fıkralarla pekıştırıp besledı. Kohne Tuılerıes sarayına çekıldığinde bir tanıdığı ona, "Burası ne de huzunlu bir yer, Ceneralım," deyınce Napolyon da, "Evet, tıpkı ıhtışam gıbı," yanıtını verdı. 672/11