Katalog

Bitmemiş senfoni Sicim (tel) kuramı Einstein'm düşünü gerçekleştirebilir: 20'inci yüzyıl fiziğinin iki karşıt görüşünü bir araya getiren "büyük birleşik kuramı" oluşturmak. ; her şeyı Eınstem'm deyışıyle "fizıksel gerçekhgın tum oğelerını" açıklayabılecek "buyuk birleşik kuramı" yaratma mucadelesıne gırdı Bugun geldıklerı noktaya baküırsa, onumuzdekı yuzyılda Einstein'm 1900'lerın başlarında onderhk ettıgınden çok daha heyecan vencı bır entelektuel devrıme tanık olacagız Sicim Kuramı Aslında bazı kuramsal fizıkçıler kutleçekımıru doğaran obur temel kuvvetlenyle butunleştırmeye yarayacak(en azından boyle gorunen) kuramsal çerçeveyı oluşturmak konusunda ılk adımı attılar bıle Bu çerçeve populer adıyla sıcım (tel) kuramı olarak büınıyor Sıcım (tel) kuramı, Evren ı oluşturan en temel bolunemeyecek kadar kuçuk bıleşenlenn nokta gıbı parçacıklardan degü, tıtreşen mmyatur keman tellerıne benzeyen sonsuzkuçuk (ınfinıtezımal) dongulerden oluştugunu one surer "Sıcım kuramının" oncusu Ilerı Araştırmalar Enstıtusu'nden Edward Witten, bu kuram ıçın "20 mcı yuzyılda tesadufen bulunan bır 21 'mcı yuzyıl yapın" dıyor Ancak asıl dert gelmış geçmış en zor bılmeceyı çozene kadar daha kaç tane farklı şeyle karşılaşacagımızı, ne Wıtten m ne de bır başkasının büememesı Columbıa Unıversıtesı nden üzıkçı Brian Greene e gore sorunun temel nedenı kuram oluşturulurken sondan başa dogru bır yol ızlenmek zorunda olunması "Fizıkçıler çogu kuramı oluşturmak ıçm oncelıkle her şeyı kapsayan genel bır duşunce yaratır ardmdan bunu denklemlerle ıfade eder" Greene Oysa bız hâlâ neym 'gerçek oldugunu anlamaya çalışmakla meşguluz' dıyor Kuvantum köpüğü Sıcım (tel) kuramma duyulan heves yülar boyu surekh degışkenhk gostordı 1970 lı yülarda oldukça ılgı goruyordu ancak daha sonra bırçok fızıkçı sıcım kuramı uzermde çahşmayı bıraktı Oysa Caltech'ten kuramsal üzıkçı John Schwartz ve Ecole Normale Superıeure'dekı mes "Kuantum belası ile karşılaşmamak için başını görelilik kumuna gömen bir devekuşu gibi görünüyor olmalıyım". /. Madeleine Nash enı, yülann kor ve sagır hale geürdıgı taş kesmış bır nesne gıbı goruyorlar" dıye yah nıyordu Eınsteın yaşamının son yıllannda Ne yazık kı hakhydı Eınsteın, yaşamının son otuz yıhnı birleşik alan kuramını uretme hayalıyle geçırdı Bu kuramın denklemlerı bırbırlenyle ılışkısız gıbı gorunen elektromanyeuzma ıle kutieçekımı kuvvetlerı arasında bır bag kuracaktı Eınsteın boylece ıkı karşıt evren goruşunu uzlaştırmayı umuyordu Genel gorehlık ükelerının tanımladıgı uzerınde yüdızların ve gezegenlerm hukum surdugu sorun çıkarmayan "surekh" bır zamanmekân alanı ıle parçacıkların egemenlıgındekı uzlaşmaya yanaşmayan olaganustu kuçuk olçeklı kuantum dunyası Eınsteın bu konu uzerınde çok çalıştı ancak başanya ulaşamadı Fızıkçı meslektaşlan hıç de şaşırmıyordu Çunku eshde kalmış bır bakış açısından yararlandıgı ıçın onun zaten boşa kurek çektıgını duşunuyorlardı Eınsteın tum dığer fızıkçüerm aksıne birleşik alan kuramını oluşturmaktakı temel sorunu gorehlık ılkelerının degü kuantum 669/10 "Bi mekanıgının yarattıgına ınanıyordu 1954yılındafikrınışoyle dıle genrıyordu "Kuantum belası ıle karşılaşmamak ıçın başını gorehkk kumuna gomen bır devekuşu gıbı gorunuyor olmalıyım" Ne var kı bugun asıl sorunun Einstein'm kuramından kaynaklandıgını büıyoruz Olaganustu kuçuk olçeklerde, Einstein'm zaman ıle mekânı dolayısıyla gerçeklık buyutecm altinda sureksız ve nokta nokta hale gelen, gazetede kı bır fotograf gıbı oluyor Genel gorelılık denklemlen, ne densellık ılkesının yok oldugu ve bır parçacıgın A noktasından B noktasına mekânda (uzayda) yol almaksızm ulaşügı boyle bır ortamda ışe yaramıyor Boyle bır dunyada, gelecektekı olay ancak bellı bır olasılığa dayarayor kuantum kuramı da bu olgu uzerıne kurulu Eınsteın kozmosun temelmdekı yasalarm bır kumar oyunu gıbı duzenledıgını asla kabul etmedı Bu yuzden de birleşik alan kuramına ılışkm yazdığı makaleler ılkel kalmaya mahkumdu Ancak makaleler fızıgın en temel problemıne çozum anyor du Bu problemın onemını kavramak konusunda Eınstem oylesme ılerı goruşluydu kı fızık bılımı ancak bugunlerde ona yetışmeye başladı Yenı nesıl bır grup fizıkçı nıhayet lektaşı JOBI Scherk azımle çahşmayı surdurup 1974 yıhnda sabırlannm karşıhgını aldılar Gehşürdıklerı denklemlerın umduklan turden parçacıklan degıl tıtreşen tellerı (sıcımlerı) temsü etügınm zaten bır suredır farkmdaydüar Ilk başta bu matemaoksel hayaletlerm bır sorundan kaynaklandıgını duşunduler Ancak daha yakmdan mceledıklermde bu hayaletlerm gravıton adh kutleçekımını taşıyan ve hâlâ kuramsal olan parçacıklar olduguna karar verdıler Parçacıklann yerıne sıcımlerı (tellerı) kullanmak ge nel gorehhk ılkelerıyle kuantum mekanıgını butunleştırmeye çalışan büım adamlannı bezdıren problemlerm en azmdan bır tanesını çozdu Işm boylesme zor olması atomaltı olçeklerde uzaym (mekânın) sureklılıgıru kaybetmesmden kaynaklanıyor Mesafeler ınanıhndz olçude bsa oldugunda uzay surekhhgını yıtırır ve fokurdamaya başlar (Bazılan bu olguya kuantum kopugu adını verır) Nokta gı bı parçacıklar (gravıtonlar da dahıl) kuantum kopugunde okyanuslardakı buyuk dalgalarla surekh sallanan bır sal gı bı gelışıguzel savrulur Oysa sıcımler bırkaç dalgayı kap layacak buyukluklerıyle bu tur rahatsızhkları yaşamadan "okyanusta" yol alan mmyatur gemıler gıbıdır