Katalog

Marmara Denizi'nde İstanbul'u tehdit eden kırıklar İstanbul'u tehdit eden üç kırık, İstanbul için lehte ve aleyhte durumlar ve depremden en çok etkilenebilecek bölgeler... Aral Okay, Ayşe KaşlılarOzcan, Aysun BoztepeGuney, Ismaıl Kuşçu (*) 1 7 Agustos 1999 gunu Marmara Bolgesı'nde ustumu ze karabasan gıbı çoken bır deprem yaşandı Bu deprem nerede ve nıçm oldu ? Boyle bır deprem beklenıyor muydu? Bundan sonrakı buyuk deprem nere de olabıhr? istanbul'u etkıleyecek en yakın kınk hatlan nereden geçıyor9 Bu yazı bu gıbı sorulara cevap verme ye çalışacak Deprem nerede oldu? Deprcmın merkez ussu Izmıt çevresmde oldugu sanılıyor Deprem sırasında Adapazan ıle Yalova arasında uzunlugu 100 km'yı geçen bır hat boyunca kınlma oldu Bu hattın guneyınde kalan kesım kuzeyınde kalan bolgeye gore 2 6 metre batıya kaydı Kocaelı depremınde hareket eden hat, Erzıncan ın dogusundan kuzey Ege Denızı ne kadar uzanan ve Kuzey Anadolu Fayı olarak büınen 1200 km uzunlukta bır fay hattının bır parçasını oluşturuyor (Şekil 1). Şekll 2. Kuzey Anadolu fayı boyunca meydana gelen depremlerin batıya doğru zamansal göflerl. kil 1). Bu nedenle Dogu Anadolu ve Kafkaslar da bu kadar yuksek bır topografya var Anadolu nun buyuk bır kesımını ıçıne alan Anadolu levhası bu çarpışma bolgesınDeprem niçin oldu? den batıya Ege ye dogru kaçıyor (Şekil 1). Bu batıya kaYerkurenın dış kesırru kalınlıklan 120 km olan levha çış Kuzey Anadolu ve Dogu Anadolu faylan boyunca cerelardan oluşuyor Bu levhalar bırbırlerıne gore hareket ha yan edıyor Anadolu levhasının batıya dogru hareket hızı lınde Deprem, yanardağ puskurmesı gıbı onemlı jeolojık senede yaklaşık ıkı santımetre Bu hız ınsandakı tırnak bu olaylar levha sınırlannda gozlenıyor Turhye, kuzeyde yume hızma yakın bır hız Anadolu levhası bu hız ıle batıLavrasya (Avrupa Asya) ıle guneyde Arabıstan levhası ya doğru hareket etseydı Anadolu da depremler olmazdı arasında yer alıyor Lavrasya ıle Arabıstan levhası Dogu ve bız hıssedılmeyecek bır şeküde batıya yaklaşırdık FaAnadolu ve Kafkaslarda bırbırı ıle çarpışma halınde (Şekat maalesef, ie durum boyle degıl AnadoAVRASYAIFVHASI lu levhasının batıya harekeB«»qrad ü Kuzey Anadolu Fayı boyunca kılıtlenmış durumda Bu durumu anlamak ıçın bır bıçak duşunun, bıçagın sapını bır mengene ıle sabıt tutuyor sunuz ve bıçagın ucunu sola dogru bukuyorsunuz Bıçagın çelıgını ancak bellı bır mıktar bukebılırsınız, daha sonra bıçagın çelıgı sapınŞekil 1. Doğu Akdenlz Bölgesi'ndekl levha hareketleri. Arobistan levhatı Avrasya levhası Ile Doğu dan kırılır Bu Anadolu'da çarpifmaktadır. Anadolu levhatı bu çarpışma zonundan batıya tenede yaklaşık 2 cm'llk blr kınlma ve kı hız Ile kaçmaktadır. rılma sırasında ortaya çıkan enerjı depremı yaratıyor izmitYalova bölgesinde neden deprem bekleniyordu? Kuzey Anadolu Fayının uzunlugu 1200 km Kuzey Anadolu Fayı boyunca deprem oldugunda tum bu 1200 km'lık kınk boyunca oynama olmuyor sadece bu hattın bazı kesımlennde hareketler meydana gelıyor 1939 Erzıncan depremınden başlıyarak Kuzey Anadolu Fayı'nın yırtılan kesımlen duzensız olarak batıya dogru goç edıyor (Şekil 2): 26 12 1939 Erzıncan 20 12 1942 ErbaaNıksar, 26 11 1943 Tosya 1 2 1944 Bo luGerede, 26 5 1957 Abant, 22 7 1967 Mudurnu depremlerı bu zamansal goçun verüerı 1939 ıle 1967 arasında Kuzey Anadolu Fayı boyunca Erzıncan ıle Mudurnu arasında 2 ıle 3 metre arasında bır kayma meydana gelmış Yeryuzunde uzun kınk oluşturan ( 80 km) son buyuk deprem Mudurnu da 1967'de olmuş Manuksal olarak bundan sonra olacak yırtılmanın 1967 depremınde hareket eden kesımın batısında, yanı AdapazanIzmıtYalova arasında olması bekleniyordu ve beklendıgı gıbı 32 sene sonra 17 8 1999 Kocaelı depremı ıle Kuzey Anadolu Fayı'nın bu kesımı harekete geçtı Bu bolgede deprem bekleniyordu fakat bu depremın ne zaman olacagını soylemek mumkun degıldı Bıhm ve teknolojıde en onde bulunan ABD ve Japonya gıbı ulkelerm kendı memleketienndekı depremlen onceden kestırememelerı bu durumun en ıyı gostergesı Depremler engellenebilir mi? Anadolu levhasının Kuzey Anadolu Fayı boyunca batıya hareketı gunumuzden en az beş mılyon sene once başlarmş Bu sure zarunda Anadolu levhası, kuzeyınde kalan Karadenız daglanna gore yaklaşık 7080 km batıya dogru hareket etmış Bu hareket, depremler sırasında oluşan kaymalar ıle gerçekleşmış Her bır depremde uç metre cıvannda bır 649/8