Katalog

İstanbul doğaya deprem borçlu İSTANBUL İÇİN BİR DEPREM SENARYOSU: Araştırmalar ve bulgular, Kuzey Anadolu Fay Hattı'nm Marmara Denizi içindeki uzantısına çok yakın bir konumda bulunan Istanbul'da, yakın bir gelecekte büyük bir depremin meydana gelme olasılığınm arttığmı gösteriyor... Bu yazıda, 7.4 büyüklüğünde bir depremin İstanbul üzerindeki muhtemel etkileri inceleniyor... stanbul'da meydana gelebılecek buyuk bir depremin yolaçacagı hasarm rnertebesının gerçege yakın bir şekılde tahmınını saglayacak bir 'Deprem Senaryosu"nun hazırlanmasına yonehk çalışmalar rıske maruz eleman envarterlerının eksıkkgı nedenı ıle ıstenılen ayrmtida yurutulememektedır Ancak, Istanbul'da olabılecegı tahmın edılen buyuk bir depremde onemlı mıktarda can kaybı, yaralanmalar ve yogun bına hasan yanında ulaşım haberleşme, elektrık, gaz, su ve atıksu şebeke lermde onemlı hasar meydana gelebüeceğı beklenmehdır Bunlarla bırlıkte, endustrı ve hızmet sektorlerınde meydana gelebılecek uretım kayıplannın, ulke ekonomısını buyuk olçude sarsabılecek mertebelere ulaşması mumkundur Son yülarüa, Istanbul'un maruz kalabüecegı buyuk depremin muhtemel şıddetıne yakın veya altında şıddetlenn yaşandıgı Loma Prıeta ABD (1989) Erzıncan (1992), Northrıdge ABD (1994) ve Hanshın (Kobe) Japonya (1995) depremlerınden yapüan projeksıyonlar yukanda belırtüen endışeyı dogrulamaktadır Yukanda belırtılen deprem kayıplannın bir butun olarak azaltılması mumkun olmamakla bırlıkte, kısa vade de alınacak bırtakım tedbırlerle bazı kayıplann azaltılması ve deprem sonrasında kurtarma ve rehabüıtasyon çdlışmalanna yardımcı olunması mumkundur Bu çerçevede, Istanbul'u ulkenm dıger bolumlenne baglayan ıkı ana ulaşım arterı uzerınde bulunan ve deprem sonrasında ulaşımın kesıntısız olarak saglanmasında hayatı onemı haız koprulerın deprem oncesı rehabüıtasyonu ıle, elektrık ve dogalgaz sıstemlerınm depremin hemen başlangıcında otomatık olarak kapatılmasını saglayacak erken uyan sıstemlennın tesısı ozel onem taşımaktadır I Mustafa Erdik (*) • ŞEKİL: 1 İstanbul'da deprem ihtimali Istanbul'u geçmıste etkıleyen ve gelecekte de etküemesı beklenen depremler, Kuzey Anadolu Fay Hattı olarak büınen ve Dogu Anadolu'da Karlıova'dan başlayarak Kuzey Anadolu'yu kateden ve Marmara Denızı uzennden Kuzey Ege'ye ulaşan buyuk bir tektonık kınk uzerınde oluşmaktadır Kuzey Anadolu Fay Hattı Marmara bolgesınden uç kola aynlarak geçmektedır Şekil l'de gosterüdıgı gıbı Marmara Denızı'nın ıçınde yer alan ve Marmara Graben Sıstemı olarak adlandıracagımız Kuzey kolu Istanbul'a 15 km'ye kadar yaklaşmaktadır Tarihi depremler İstanbul tarıhı boyunca bırçok yüacı depreme maruz kalmıştır Istanbul'u 4 yuzyüdan 19 yuzyüın sonuna kadar yaklaşü< 32 adet şıddetlı ve çok şıddetlı deprem etküemıştır Bu durum ortalama her 50 yüda bir şıddetlı (MSK Şıddet 01çegıne gore VIIVIII) depreme tekabul et Şekll 1: Kuzey Anadolu Fay hattı, Marmara Denizl'nde üç kola mektedır Yaklaşık her 300 yüda bir ıse istanaynhyor.Adalann yanından geçen hat, istanbul içln büyük bul çok şıddetlı depremlere (MSK Şıddet 01tehllke olufturuyor. çegıne gore KX) maruz kalmıştır 1450 yüdır rak verdmıştır Istanbul'da sureklı tamır ve takvıye üe varlığını koruyabıDeprem Masterplan'ı çalışmalan kapsanunda Islen Ayasofya bu sure zarfinda uçu çok agır olmak uzere, tanbul'u etkıleyebılecek buyuk bir depremde meydana yaklaşüc 10 kere hasar gormuştur îstanbul'u etkıleyen gelebılecek hasar senaryolan fızıkı yapı mal, can ve depremler 46 ve 1418 yuzyülar drdsında sık, 713 sosyo ekonomık kayıplar cmsmden ıncelenmektedır yuzyü perıyodunda ıse seyrek bir olusum gostermekteMasterplan, karşüaşüması muhtemel kayıplann azaltü dır Gunumuzden yaklaşü< bir asır once meydana gelen ması ıçm deprem oncesmde, hemen akabınde ve uzun 10 Temmuz 1894 depremı Istanbul'da buyuk hasara sevadede ahnmdsı gereklı tedbırler, arazı kullanım planlan, bebıyet vermış en yakın tarüılı depremdır istanbul son yapı denetımı, mevcut yapüann takvıyesı, acıl hal plan ve yuzyüda onemlı bir depreme maruz kdlnidmıstır Geçprogramları ve deprem sonrasında kent sosyoekonomık mış deprem tarüıçesıne gore bu oldukça olagandışı bir yaşamının rehabılıtasyonu konulannı kapsamaktadır gelışmedır Sunulan bu raporda Istanbul'da buyuk bir depremin oluşma Lhtımdlı ve oluşması haünde maruz kalabüeGüncel depremler cegı kayıplar global olarak ıncelenecek ve kısa vadede Bu yuzyuın başlanndan ben Istanbul'u etkıleyen alınması gereklı olan tedbırlere yer verüecektır depremler Boğazıçı Unıversıtesı Kandülı Rasat hanesı ve Deprem Araştırmd Enstıtusu tarafından sureklı olarak ızlenmektedır Kaydedüen deprem merkezlerı Marmara Grabenı'nın kuzey sınınnı belırlenmekte ve olası bir buyuk depremin kaynağı olarak açıga çıkarmaktadır Istanbul'un hemen guneyınde yer alan ve relatıf oldrak duşuk deprem aktıvıtesı gosteren kesım bir "Sısmık Boşluk" olarak bekrlenmıştır Sısmık Boşluklar'ın gelecekte Marmara Bölgesl'nln sismotektonlk yapuı.Yuvarlak bölgeler tarlhsel deprem buyuk bir depreme nammerkeılerlnl göstermektedir. Adalann hemen önündekl mavi büyük yıldızla, İstanzet olabüecek tektonık bul deprem senaryosunda deprem merkezl ifaretlenmektedlr. 649/11 İstanbul'da deprem senaryoları Yırmıaltı yuzyılı aşan tarıhı ıle durıyanın sureklı ola rak yaşanmış en eskı metropolısı olan istanbul 1950'den ıtıbaren gorulmemış bir şekılde buyumuş ve nufusu 10 kere artarak yaklaşık 10 mılyona ulaşmıştır Bu nufus artışı, çevre saglıgı şehır altyapısı ve kamu hızmetlen uzerınde baskı oluşturmakta ve meydana gelebılecek bir depremde karşüaşüması muhtemel rısklerı arttırmakta dır. istanbul gıbı hızla buyuyen metropollerdekı kısıtlı malı ve beşerı kaynaklaı ve zaman baskısı yapüann yeterlı emnıyette yapılmasmı teşvık eder mahıyette bir rol oynamadıgından depremlerde buyuk yapısal hasarlann meydana gelmesı kaçınılmaz olmakta ve maruz kalınan malı kayıplar sermaye ve yatınm potansıyelı gelışme su recınde olan ekonomıler uzerınde buyuk sıkıntılar oluşturmaktadır İstanbul gıbı geçmıste onemlı depremlere sahne olmuş ve gelecekte de buyuk depremlere maruz kalacagı bir gerçek olan ulkemızın en buyuk kentınde meydana gelebılecek bir deprem zararlannı ozellıkle hsa va dede almabılecek ve mınımum bir harcamayla gerçekleşürılebılecek rasyonel tedbırlerle azaltmaya yonelık bir "Deprem Master Planı'nın hazırlanması çalısmaları, istanbul Valüıgı tarafmdan Boğazıçı UnıversıtesıKandülı Rasathanesı ve Deprem Araşürma Enstıtusu'ne bir gorev ola