Katalog

bırleşen halklar, tek bu halk oluşturmalıdıı ve bu devlet ıçeı ısınde halklar arasın dakı soz konusu alt ust çelışkısı olmdmdlı dıı Holkldi arasında ust alt çelışkısuun olmaınası gerektığmı belırten Kant konuya üışkuı goruşİPrını açınıldikerı, vahşı halk laı ve uygar halklaı ayıı ırrıını yapar Bu an lamda halklatı "valışı uygar" olçutuyle ayıraıak, ortadan kalduılmasım ıstedıgı çelışkıyı pekıştırıcı bıı yaklaşım sergıler Vahşıleı, Kant'ın kanısı oyle kendı oluştu racdkları yasal bır yaptırıma uyarak akıllı (halkların) o guzelım ozgurlugunu yegle mek ycrıne kural tanımaz ozguıluklerıne bagiı kalırlar, dtallarının ozguılugunu de rın bır kuçumsemeyle yontulmamışhk ve ınsanlıgın hayvanca bogulması olarak go rurler Uygaı halklaı kı bunların herbırı bııleşıp ayrı bır devlet oluşturmuştur, boyle berbat bır durumdan bır an once kurtulmak ıçın dcele etmelıdır Uygar halkların, gorev ve sorumlu luk anlayışı ıçerısınde olmamaları, Kant m yaptıgı bıı başka saptamadır Uygar halk lar, Kant'ın ongordugu vahşı halkları uygarlaştırıcı bır yaklaşım ve çaba ıçerısınde olacaklarına başlarına hıçbır yasaya baglı olmayan tek bır egemen getırmekte, bu tek egemen de keyfmce ınsanları feda etmektedır Kant Avrupalı ve Amerıkalı vahşıler ardsmdakı belırleyıcı ayırımı şoyle betımler Amerıkalı vahşıler duşmanlarmca bu tunuyle yerulıp yutulmuştur Avrupalüar, vahşılerden gerıye kalanları yıyıp tuket mek yerıne onları daha ıyı kullanmasını bılır onlan kullanarak daha kapsamlı savdşları çogaltmasını bılır Kant'ın Avrupalı larm uygar ' olmayan toplulukları yoketmek yerıne onlardan yararlanma yonte rnmı kullanmalarını vurgulaması sankı guncel koşullardd yaşanan gelışmış gelış memış ılıştasıne gonderme gıbıdır Guç suzu barbar gerı kalmış ya da gelışmemış dıye mtelmdırerek dahd açık deyrmle "somuruyu1 çogaltma ve sureklıleştırme amacıyla aşagılama guçlulerın Kant ın anlatımıyla 'uygarlar m (gesıttet) bılınen yaklaşımıdır Guçsuz, guçsuzlugune yol açan koşullan anlayamadıgı ve degıştıre medıgı surece, guçlu guçsuzden yarar ldnnidklan vazgeçmcyecektır Ahlak Yetisi, tnsanın Gizilgücüdür Halkların dogal durumlarmın kotulu gu şıddetı ve hukuksuzlugu ıçerdıgını ya da en azından ozendırdıgını vurgulayan Kant, hak hukuk kavramlannı sureklı kullanmdlarına karşm, savaş polıtrkalarına son vermeyen devletlerı eleştırır Devletlerın hıç olmazsa soz duzeyrnde, hukuk kavramından ovguyle soz etmelermı Ahlaksallık belırtısı olarak de gerlendıren Kant, ınsanın ıçınde gızüguç olarak bulunan ahlaksal yetmın ınsandakı kotuyu yenecegını, kotunun ustesınden gelecegını umar, başkalarınca da bu umudun paylaşüdıgını savlar Galyalı bır kralm sozuyle, "Guçsuzun guçluye ıtaat etmesı, doganın guçluye sagladıgı yarardır" dıye duşunerek hukukla alay edenle rı, "ahlaksal yetı den yoksun sayar Kant a gore, devletlerın hak arama tarzı, savaşla olabılrr, savaşın sonucu da "hak hukukla decjü zaferle belırlenır Savaştan sonra yapılan barış anlaşmasıyla savaş duru muna degü,' o ankı savaş 'a son verılır lnsanın ıçmdckı kotuyu alt etme yetısını "umut ilkesi"nın kaynagı ola rak algılayan Kant, devletleım hukuku ıçten ısternedıklerını, tutumlarmın sava şd yol açtıgını ve sonucu da hukukun degıl "zdferın" belırledıgı kanısındddır Durum boyle olunca, barış anlaşmasıyla sadece o ankı savaşa son verılmekte savaş durumu ıse surmektedır Savaş durumunun surduruknesı sureklı yenı savdşlar ıçın gerekçe oluştuımakta her dev let kendısını ahldken haklı' gormektedır Halbukı, devletler uluslararası hukuk ılke lerınce kaı şüıklı olarak yukumluluk ustlenseler ve bu yukumluklermı ıçten onemseseler, dogal durumlarından, yanı çekışme dıdışme ve savaştan, kurrulacak lardır Ahlaksal yaklaşımın savaşı kesınlıkle dışladıgı Kant'ın genel soylemıdır Bu tumceyı ızleyen alıntı soz konusu soylemı gerekçelendırecektır Şoyle kı Zaten en ust ahlaksal yasa koyucu erkırı tahtmdan aşagıya bakan akıl da hakka ulaşma yolu olarak savaşı lanetler, barış durumunu dolaysız bır yukumluk yapar Barış ıse halklaı arasında herhangı bır an ldşma olmaksızın kurulamaz ve guven celenemez Bu nedenle savaşı bır kezlıgme bıtıren bır "barış anlaşması' (pactum pacıs) yerıne, butun savaşlan ebedı olarak ortadan kaldıracak "banş brrlıgı kurulmalıdır Barış bırlıgı (foedus pacıfıcum) bır devlet erh edınmemelı, sadece kendısı ve obur bagiaşıkları ıçın bır devletın oz gurlugunu korumayı ve guvencelemeyı amaçlamdlıdır Kant, butun ulkelere yayümasmı ve ebedı barışa goturmesını dıledıgı federalıte duşuncesının uygulanabılır oldugu kanısındddır Devletler bırlıgı (federdlıte)nın uygulanabılırlıgımn guvencesı Kanf'ın deyımıyle "güçlü ve uygar halklar"dır, çunku, 'guçlu ve uygar bır halk 'm oluşturacagı cumhurıyet devlet bırlıgmın temelını oluşturur Bu nıtelıktekı halkldrın oluştuıdugu obur devletleı de devletlerın ozgurlugunu uluslardrası hukuk ılkelerıne uygun olarak guvencele mek ıçın bu bırlıktelıge katılırlar Devletler arasında barışın saglayıcısı ve guvencesı tumunun ust yasakoyucu yonetıcı ve yargılayıcı bır erke bagianmasıdır Insanlar 'eger barışı gomutlerınde bulmak ıstemıyorlarsa şıddetı kıyımları, savaşı bırak malıdır Devlet açısından da "akıl geregı1 başka yol yoktur Devletler de tek tek ın sanlar gıbı yabanü ozgurluklerını bırakmalı, açık, ortak yaptırımlara uymalı ve boylece gıderek buyuyen yeryuzunun butun halklarmı kapsayacak bır "halklar devletı" (Cıvıtas gentıum) kurmalıdır Kant, uluslann ıçmde bulunduklan durumda boyle bır "halklar devletı" "dunya cumhurıyetı" kuramayacaklannı belırtır ve ıkıncı yargısını "Tanntaıumaz savaş çılgınlığı kan düşkünü agzıyla koıkunç işler yapmaktadır" ozdeyışı cıyla ydbdncı savaşçı halkkrı, Dogu Hın dıstan' a getırdıklet ıru, devletlerı bırbırme karşı "kışkırttıklarını aralarında çıkarttıklarını kıtlık ıs yan sadakatsızlık' gıb her turlu kotulugu ısle dıklerını vurgular Kant yukarıddkı eyİPtrı lerı ışledıklerını savladı gı devletleıın "uygar rutelemesını hak etmedrklc rını duşunmez Bu nedenk belkı de 'uygar kavram ıle teknık gehşmışlık du zeyını belırtmeyı ıstemış tır Bu tur msanlık dış eylemlerı ışleyen devlet lerrn, Kant oyle dese de uygar olamayacaklaı açıktır Fakat hemen vurgu lamak gerekır Kant ın teknık yondeı gelışmış ulkelere yonelttıgı m sancılahlaksal eleştırı bır anlam da şımdılerde adına "emperya list sömürü" denılen tutumun td rıhsel koklermı anlat maktadır Bu açıdan bakıldıgınd yanı guçlunun guçsuz sureklı somurmesı bakrmmdaı Kanf'ın halklar arasında guç luluk ya da guçsuzlukte kaynaklanan ust alt ılışkısm ydkldşımının gunrellıcjinı y tırmetiıgı ve kolay kolay d yıtırmeyecegı soylenrnelıdır Kant'ın olumlu anlamda guncellıgıı hıç yıtırmeyecek bır başka saptaması d dunya yurttaşhgı hukuku ve bu çerçeved ortak msan haklanyld ılgılıdır Kdnt "u\ gar dıye sınıflandırdıoji devletlerın "h« kuksuzluğu su gibi içtiklerini" belıı tıı ve goıuşleımı s>oylo suıduıuı Hukut suzluk yeryuzu halklan arasında o den yaygınlaşmıştır kı artık yeryuzunun b noktasında yapılan hukuk ıhlalı butun nol talarında duyumsanmdktadıı Kant tarıl sellık anlamında ılkesel olarak haklıdır N var kı hukuk ıhlalı duyumsansa bıle kaı tepkı onu etkısızleştırıcı duzeyde fopl bır guce ulaşamıyor, cüız tekıl ve noktas, kalryoı Hak hukuk ve adaletp saygılı u sanların savaşımı da hukuk ıhlallerme ka şı ortak tepkı gosterılmesı amacrna yon( lıktır Belkı de Kant"ı lyımserhge ıten t egılımdu çunku Kant ın dunya yurttaşlıc hukuku/hakkı fıkrını bır fantezı olarak d( gıl ' devletler hukukunun uluslararsı hı kukun ortak ınsan haklarının ve ebedı b, rışm yazılmamış kurallar butunu" olan degerlendırır tnsanlann bu ortak ereğ ulaşma ve yakınlaşma ugraşları surup gı mektedır Bu tur çaba ve eylemlerın dı geselleşerek surmesı rnsanlık adına dı yulan ıyımserlıgm ve umudun tukenmeyt cegmm kanıtıdır Kanf'ın ozgurluk, adale eşıtlık ve hukuk konularındakı ahlakkı ramsal katkılan soz konusu uınudu besk yen olumluluk zmcırını guçlendırmıştır Immanuell Kant Der Ewıç Frıeden, Toplu Yapıtlar 9 Cüt 196 VVıesbadt (*)Mersın Unıversıtesı Ugretıı ıle bıtırır Dünya Yurttaşhk Hukuku Konukluk Hakkını tçerir Dunya yurttaşhgı fıkrı Kant'ın goru şune gore ınsdnların dolaşma ozgurlugu nu ıçerır Bır başka ulkeye gıden ınsanın bdrışcü ınsdncıl davranış gormesını kendısıne bır konuk gıbı ddvramlmasmı daha açık bır soylemle "konukluk hakkını" ongorur Kant Ebedı Banş m uçuncu td nımlayıcı ılkesını şoyle belırler Dünya Yurttaşhk Hukuku Genel Konukluk tlkeleriyle Sımrlı Olmalıdu!. Kdnt uçuncu tanımlayıcı ükesının temel kavramı olan ' konukluk u hukuksal açıdan açımlar Konukluk bır ydbdncının topragına ayak bastıgı kışı taıafından duş manca muamele gormeme hakkıdır Ya bancı yenı geldıgı yerde banşcıl davran dıgı surece, o yerm sahıplerı yabancıya karşı duşmanca davranamaz ve davranmamalıdır "Konukluk hakkı' herkesın sahıp oldugu zıyaret hakkıdır yeryuzunde yaşayan butun ınsanlar, yeryuzu bır butun oluşturdugundan, bırbırlerıne katlanmalı ve bu hakkı tanırnalıdır Kant sankı şımdılerde olanları gormuş gıbı "uygar" dıye nıtelendırdıgı ve yeryuzunun" ozellıkle tıcaretle ugraşan devletlerının yabancı halklan ve ulkelerı zıyaret eden devletlerın "konukluğa uy mayan davranışlannı ve korkutucu olçulere varan adaletsızlıklerıru" eleştırır Sade ce tıcaret ıçın gıdılen ulkelerın halklannın, ornegın Amerıkalı yerlıler ve zencılerın "hıçe sayıldıgıru" belırtır Uygar ulkelerın yerlılerı "boyunduruk altına almak ama 619/20