Katalog

Kant'a göre insan, ancak 'barış' ile insanlaşır Dünyada ebedi banş olabilir mi? ' Unlu felsefeci Kant'a gore, şu koşullarla evet: , '' \ Banş hakud olmalı, gelecekte bir başka savaşm bahanesini içinde taşıyan banş anlaşması, banş anlaşması olamaz1 Bır devlet, bır başka devletı topraklanna katmamahdn I" * fj*. . Ordular dağıtümahdır1 Devletler dış borçtan satnmahdır Savaşta bıle guven tumuyle yokedümemelıdır Ozgurluk, bıreym bırlıte belırleyemedığı dış yasalara uymama yethsıdır Eşıthk, herkesı karşılıklı olarak aynı bıçımde bağlayan ıhşbdır Uluslararası hukuk ozgur devletlenn bırlıktehğme dayanmahdır Onur Bilge Kula (*) haketmez Bir Devlet, Bir Başka Devleti Topraklanna Katmamahdır Hangı amaç ıçın olursa olsun, surekb erkını genışleten devlet kurnazlıgı Kant açısından kuşkuyla karşılanmalı erk alanını genışletme çabalan bozucu etkısınden dolayı onlenmelıdır Kant, devletı, uzerınde kuruldugu toprak parçası gıbı alınıp satılabılır bır taşınmaz olarak gorAfrıka, Amenka dahıl dunyanın her yanında bu tur eylemlere rastlanılır Kant açısından bır devletın bır başkasmca ozumsenmesı surecınde ahlaksal açıdan onaylanamaz bır durum yaşanır Ozumsenen devletın "uyruklan", uynık sozcugu yazının yazüdıgı donemın (19 yy sonu) baskın soylemını yansıtiyor, "keyfı olarak nesnelere donuştunılur ve tuketüır" Aydınlanmacı ınsancıl Kant ıçın ınsanın hangı nedenle olursa olsun araçsallaştınlması, hele tuketumesı asla onaylanamaz Kanf'm, devletler arasında banşa ılışkın üçuncü ilkesi orduyla baglanülıdır Bu baglamda ordunun varlıgının bıle savaşı ozendırebüecegını varsayan Kant, en koktencı yargısını yazar Ordular dagıhlmalıdırl Bu koktencı yargının gerçeklerı şunlardır Her ordu obur devletler açısından bır tehlıke bır savaş kaynagıdır Hazır ordu sureklı savaşı ya da olası bır savaş tehlıkesını guncel tutar Ordu, sureklı yenı süahlarla donanır, süahlanmanm ve donanmanın da sonu yoktur Ordular arasmda daha yetkın süahlarla donanma yanşı kaçınılmazdır, boylece "savaş" hep yakın bır gelecek olarak kalacaktır Her ordu bır başka ordu ıçın olası bır savaş Felsefenin 'Barış'a bakışı olarak şu dördüncü ilkeyı yazar Devletler dış borçtan sakınmalıdır! Para, savaş ıştahını kabartan başlıca araçtır Borç veren, borçlunun sırtındarı para varlıgını çogaltacagından, guçsuzur ıçışlerıne kanşabılır, hatta bununla da yetınmeyıp, onu boyundurugu altına almaya kalkışabılır Kant bundan beşinci ilkesini çıka nmlaı Hiçbir devlet zorla bir baıka devletin yapısına ve yönetimine kanşmamahdu! Kant"a gore, hiçbir şe^ bır devletın bır başka devletın ıç ışlerrm kanşmasını haklı çıkaramaz Bu nedenle hangı gerekçeyle olursa olsun bır devle bır başka devletın ıçışlerıne kanşamaz, K ışlenne karışma bır başh başına "skan dal"dır Devletler ıç sorunlannı kend başlarına çozmelıdır Bır devlet ıçerısınd* ıç çekışmelerın ya da sonınların varlıgı bır başka devlet ıçın o devletın ıç ışlennt karışma gerekçesı olamaz Kant, "Devletler dış borçtan sakın 1 malıdır " ilkesini yazdıgında bırtakın devletlenn becenksızlık yuzunden borç landıgma tanık olmuş olmalı, hele bır d( "Borç yıgıdın kamçısıdır" ılkesı uyannc borçlanmak "devlet adamlannı" herhal de çok daha agır yargılarda bulunurdu L evhasının uzerınde mezar resmı bulunan Hollandada bır otelın adı "Ebedı Banş"tır Ebedi banşa ancak "mezarda" ulaşılabılecegını çaÇfrıştıran bu otel adı, Kant'ın unlu "Ebedı Barış" yazısına esın kaynagı olur Ebedı barışa ulaşabılmek ıçın olmek gerekmedıgını duşunmeyen ve bu nedenle çogunlukla barışı engelleyen erk ve guce karşı aşırı kuşkucu olan Kant, "erk"ın ve "guç"un ınsansdl yetılerı bozucu etkısını sureklı varsayar Erk ve guç kımın elınde ıse, onu bozuma yoneltır, hele erklı ve guçlu, konumunu sureklıleştırmek ve saltlaştırmak ıçın ugraşırsa durum daha da kotuleşır Boyle bır tutumla ' erk"ı sureklı ve salt kılmak ısteyen ' erk"lı, baskıcıya, adaletsıze, hukuksuzd donuşur Bu yaklaşımla Kant, sozunu ettıgım "Ebedı Banş' ın ddha gırışınde sozu hemen bu tur erklılere ya da yonetıcılere getırır ve yargısını yazar Devlet başkanlan savaşa hıç doymazlar1 Tarıh, devlet bdşkanlıklaıının hepsı olmasa da çogunun Kant'ı dogruladıgını gostermıştır Savaşta bile güven yokedilmemelidir Kant, altıncı ilkesini savaşta bılı gelecektekı barışı duşunerek davra nılması konusuna ayınr ve goruşunı şoyle somutlaştırır Hiçbir devle bir başka devlete karşı savaşt bile gelecekteki banş için ge rekli olan karşılıklı güveni yoke decek düşmanlıklar yapmamab dır. Savaş durumunda gelecektel barış ıçın gereklı karşılıklı guvenı yo edıcı eylemler olarak kıtle oldurumı zehırlemeler, ıhanetı ozendırme gır "onursuzluklan" sayar Kant Savaşt bıle duşmanının duşunce bıçımın duyulan guvenı tumuyle yok etme mek gerekır, çunku, guven tumuyl ortadan kalkarsa barış yapmak ok naksızlaşır Boyle olunca duşmanlık, "kc kunu kurutma" savaşına donuşebılır Zoı la, şıddet kullanarak ıstencı gerçekleştıı me, kımı durumlarda "hakkını koruma aracı olan savaş, çogu kez haklıyla haks zın kanşmasına yol açar Savaşta "guç belırleyıcı oldugundan, her savaş guçlı nun ıstegı dogrultusunda bır "cezalandıı ma savaşı"na donuşebılır Her turlu aracı kullanımını olaganlaştıran bır savaş tur olan "kokunu kurutma savaşı" soz konus oldugunda, ınsanlar banşa ancak "ebec ıstırahatgâhlannda", mezarlannda ulaşf büırler Cezalandırma savaşı, hiçbir ahla ya da hukuk kuralı tanımaz, sadece gu<; lunun mutlak ıstencının gerçekleşmesu erekler Barış Hakiki Olmalıdır Kant, ılkesel bır savaş karşıtıdır, çunku, ıç ya da dış olsun tum savaşların ınsanı ınsanlıgından uzaklaştırdıgı kanı sındadır Devletler arasında savaşları onlemek ıçın duşunsel bır savaşımı başlatır ve bunu ahldksalhga donuşturmek amacıyla onermelerını somutlaştırır Kant, devletler arasında "Ebedı Banş' ın olabılırlıgı tartışmasını şu Ilkesel önermeyle surdurur Gelecekte bir başka savaşın bahanesini içinde taşıyan banş anlaşması, banş anlaşması olamaz! Bır başka savaşa gerekçe yaratabılecek barış sozleşmesı, Kant1 ın deyırnıyle sılah bırakmadır, duşmanlıgın ertelenmesıdır, barış değıldır, çunku, barış her turlu duşmanlıgın sonudur, bıtımıdır Hele boyle bır savaş olasılıgını guncel tutan bır banş durumu, "ebedı" (sureklı) nıtemını hıç mez, onu ıçensuıde yaşayan toplumu yo neten ve yonlendıren bır aygıt olarak de gerlendınr Bu nedenle ikinci ilkesini yazar Hiçbir devlet, miras, degiştokuş, satın alım ya da armağan yoluyla bir başka devleti kendisine katamamalıdır! Boyle bır eylem yanı bır devletın bır başkasını kendı topraklanna katması, "ahlaksal bır kışılık" olan bır başka devletın varhgını bıtırır Avrupa, Kant'a gore, bır başka devletı bunyesıne katma gelenegı bakımından zengındır Kant, "Ebedı Barış"ı 1795 yılında yayımladıgına gore, bır başka devletı kendı bunyesıne katma gelenegı salt Avrupa"yla sınırlı gorulemez, Asya, tehlıkesıdır Insanlar, olası bır savaşta olmek ya da oldurmek de dahıl ınsanı "araca" ındırgenen edımlerı bılerek askere alınırlar Boylece askere alınanlar bır başkasının elınde sadece bır "makıneye", sadece bır "araca" donuşurler Bu dururn da evrensel hukukla bagdaşamaz Devletler dış borçtan sakınmalıdır Guçluluk guçsuzluk ilişkisı gıbı durumların ve bagımlılıklann savaş olasıhgjnı yukselttıgını duşunen Kant, devletlen ozellıkle kendı yagıyla kavrulardk, borçlanmaksızın varlıklannı surdurmelerı konusunda uyanr Bu uyannın bır sonucu