Katalog

ekolojık buz dagının uç noktasını da oluştururlar Bunlaı, aıbuskuler mycoııhızae mdntaılan ya da kısaca AMF adı verılen ve tum dunyanın bıtkı ekosıstemlerını derın dcn etkıleyen bır toprak altı mantar sınıunın en tanınmış meyvelerının yalnızca bırkaç tanesıdır Mycorrhızae ya da "mantar koku", bıtkı koklerıy le bırlıkte evrımleşmış olup, yeryuzundekı bıtkıleruı yuzde 85'ı ıle sımbı yoz halınde bu lunur Ge i çen yıl larda yapılan araştırmalar, bıtkı koklerıne sızan b u EVRIM: ARANAN PARÇA BULUNDU MU? 55 bınyıl once Mısır'm guneyıne gomulen bır çocugun ıskeletı ınsanın evrımıyle ügılı bulmacanın yülardır yanıt bekleyen son parçası olabüır. Iskeletın anatomık açıdan çagdaş ınsanın Avrupa ve Asya'ya yayümaya hazırlandıklan bır doneme aıt oldugu one suruyor Çok sayıda ınsanbılım uzmanı çagdaş ınsanın gunumuzden 200100 bın yıl once Afrıka'nın dogu ve guneyınde ortaya çıktıgına ınanıyor Atalanmızın zamanla buradan Avrupa ve Asya'ya geçerek yaklaşık 40 bın yıl once Neandertal'lerın yerını aldıklan belırtılıyor Bu sureç boyunca, buyuk bır olasılıkla, Nıl Vadısı boyunca uzanan bıtek topraklan ızledıklerı sanılıyor Gelgelelım, bu yorede şımdıye dek ele geçen en eskı ınsan. kalmtılarının 35 bin yıUık olduguna, o donemde ıse one surulen goçun çoktan başladıgına dıkkat çeküıyor. Şımdı Leuven Katolık Unıversı tesi'nden Pierre Veımeench onderlıgındela Belçıkalı bır ekıp Nıl Vadısı'nın guneyındekı Taramsa Tepesı'nde hava koşullanndan yogun bır bıçımde etkılenmış bır ınsan ıskeletını ortaya çıkardı Soz konusu ıskelet ınsanın Afrika'dan dunyaya yayüdıgını savunan kuramı dogruluyor Bır kum yıgını ıçınde bulunan ve 810 yaşlarında oldugu sanılan ıskelet, uzun mce kemıklerı, yuvarlak alnıyla anatomık açıdan çagdaş ınsanınkmden farksız gorumuyor Isleketın bulundugu yerın çevresındekı kum tanecıklerınden bederan yaklaşık 55 bin yıl once gomuldugu anlaşılıyor Kum guneşe tutuldugunda kuvars krıstdlleıinı parlaklıgını yıtırır, tanecıkler yenıden gomulduklerınde eskı parlak lıklarını kazanırlar Bu nedenle, kumun parlaklıgı onun ne kadar bır sure gomulu oldugunu gosterır Ne var kı, ornegın Mıchıgan Unıversıtesı'nden Milford Wolpoff çagdaş msanların Afrıkd'dan. goç etmeyıp, dunyanın farklı yerlermde evrıldıklerıne ınanıyor VVolpoff, Neandertal çocuklarını çagdaş Homo sapıen'lerden ayırt etmenın guçlugune paraıak basıyor ve bulgunun Vermeersch ekıbinın one surdugunden çok daha yenı olabılecegıne dıkkat çekıyor (ns lOEkım) mıkrotup aglarının bıtkı yaşamı ıçın vazgeçümez oldugunu ortaya koydu Bunlar başta azot ve fosfor olmak uzere uzak besınlerı, yalnızca bır parça fotosentezle sabıtlenen karbon karşılıgında, bıtkıye taşımakta ve bıtkaler arası karbon kanalı gıbı davranmaktadır Basel Unıversıtesı'nden Ian R. Sanders ve arkadaşları Nature dergısınde (5 Kasım) yer alan araştırrnalarında ük olarak toprak altındakı AMF turu sayısı ve bıleşımmm, toprak ustundekı bıtkı turlerı bıleşımı, verımlılıgı ve bıyolojık çeşıtlılıgını dogrudan etkıledıgını gosterdıler Yapüan deneyler, tur bıleşımlerı ve bıtkıleruı ya pılan mycorrhızaelerınkıyle yakından ılışküı olduguna gore bu organızmaların, çeşıtlılıgı yuksek, dolayısıyla da daha dırençlı ekosıstemlerın korunması ıçın toprak yonetımı açısından yaşamsal oneme sahıp oldugunu gosterdı (nns) Altına hücum Yenı Zelandalı bılım addmları Hındıstanda yetışen hardal bıtkılerının altın elde edılmesınde kullanıldıgını belırtıyoı ve bu yontemın gelecekte tıcarı bu kullanımı olabı lecegıne dıkkat çekıyorlar Topragın zararlı madenlerden arıtılmasmda bıtkı lerden sık sık yararlanılmış, bıtkısel madencılık yontemı topraktan nıkel ve otekı madenlerın çıkartüma sında gıderek daha yaygın kullanılan bır yontem olmuştur Ne var kı, bıtkılerın altını kolay kolay çekmedıgı sanıldıgından, bu yontemle altın elde edılebüecegı daha once hıç duşunulmedı Robert Brooks onderlıgmdekı Yenı Zelandalı bır ekıp amonyumtıosıyanat adıyla bılınerı ve altın madencılıgınde yaygın bır kullanımı olan sıvıda çozulmuş altının bıtkıler tarafından hemen emıldıgıne tanık oldu Mılyon da dort oıanındd saf altırı ıçeıen toprakta Hınt hardalı ye tıstıren ekıp, sap ve yapraklar taraündan emıldıgmde altın yogunlugunun ortalama mılyonda ona yukseldıgını, bır kezınde de mılyonda 57 duzeyıne ulaştıgını belırtıyor Bıtkıler sıyanur ıçeren sıvıyı emdıklerınden topu' topu bır hafta yaşayabüıyorlar Ancak ıstenen ışlev yerıne getınlmış oldugundan bu durum bır sorun yaratmıyor Olen bıtkıler yakıldıktan sonra elde edılen kul mılyonda 150 oranında altın ıçerıyor Bu kul daha sonra geleneksel yontemlerle arıtılıp tıcarı alüna donuştumluyor (ns lOEkım) Yarasaların atası kim? On yıl kadar once bulunan bır taşılla ügılı yenı bır gozlem yarasaların dort ayakla ağaç dallarına asılan, ancak uçamayan yaratıklardan evrüdıklerı gonışune agırlık kazandırdı Eskıvarlıkbılımcılerm buyuk bır bolumu artık kuşların karada yasayan kuçuk dınozorlardan turedıklerıne ınanıyor Ne var kı, yarasalardan pek de farklı olmayan kanatlara rastlanıyor Beden yapıları Asya'nın guneydogusunda yaşayan ve tıpkı yarasalar gıbı agaca ters asılarak yaşayan kedı boyundakı uçan "lemur"larla arla Sayfa haberleri: Rita Urgan nnda bır akrabalık olabılecegmı gosterıyor Amerıkan Dogal Tarıh Muzesı'nden Nancy Simmons uç yıl once yarasalarla lemurların ortak bır atası olduguna dıkkat çekmış, ancak bu goruşu kanıtlayacak hıçbır taşıl bulunamamıştı Şımdı Kent Eyalet Unıversıtesı'nden Mark Hanurick yıllardır aranan bu kanıta ulaşmış olabılır yarasalarla hemen hemen aynı donemde yaşamış olan fare boyunda ve uçamayan bır hayvan olan 'Phenacolemur"u mceleyen Hamrıck daha oncelerı el oldugu duşunulen kemıgın arka aya§a aıt ol dugunu ve bununla lemurların agaca asılmak ıçın kullandıkları ayak arasmda yakın bır benzerlık bulundugunu ortaya koydu Bu canlılarm dort bacaklarıyla agaç dallarına asıldıklarını, bunun dallannda meyve nektar ve boceklere ulaşmanın en kolay yolu oldugunu behrten Hamrıck yarasalarla "Phenacolemur'ların atalarının ortak oldugu sonucuna vardı (ns 10 Ekım) 615/7