Katalog

Ooof off lıne İnternette alışveriş nasıl yapılır? Tanol Türkoğlu, TanolT@yahoo.com Uyuşturucu madde üzerine uyarıcı web sıteleri Türkıye'de de uyuşturucu ahşkanlıgının giderek artması karşısında ailelere onemli görevler düşüyor. Aileler çocuklarının uyuşturucu kullanıp kullanmadıgını bir şeküde izlemek ve uyuşturucu konusunda geniş bilgi sahibi olmak zorundalar. Internet, bu alanda çok geniş bügılerle donatılmış durumda, onlarca web sitesi ailelere bu konuda yardımcı oluyor. New York Times gazetesinde "Partnership for DrugFree Greater New York and America" ilanları üe toplum uyanlırken ve ışbirligi üanları yayımlanırken, bu knuda her türlü bügi için www.projectknow.com ve www.drugfreeamenca.org Web adreslerinı veriyor. Amerika'da aşagıda adreslerini verecegimız siteler tum detaylı ve gerekli bilgüeri içeriyor. ABD'de eczanelerde aüelerin çocuklara uygulayabüecegi uyuşturucu test kitleri satüıyor. Aileler istedikleri zaman idrar testi üe içki ya da uyuşturucu kuUarup kullanmadıgını kontrol edebüiyor. Uyuşturucu kullanan çocuklarla yapüan çalışmalar da, bügüi olan ve onlem alabüen, çocuklarını tanıyan, izleyebüen anne babaların hayat kurtarabüdiklerini gösteriyor. Uyuşturucu üe ügüi yuzlerce website'lardan onemli bazılarının adresleri aşagıda: http://www.dmgfreeamenca.org http://www.proiectknow.com ^ ' www. nıda. rüh. gov www.well.com/user/woa/sitesgov.htm www.health.org/pubs/qdocs www.donparker.com/addiction.html www.addictions.net/drugpare.htm www.ipl.org wwwsubstanceabuseminingco.com, www.yahoo.com/health www.druglibrary.org/index.html www.weU.com/user/woa/facts.htm www.parentshandbooks. com www.bu.edu/cohis/teenpreg/drugs/caffpreg.htm ruki@megahertz net Hazırlayan: ruki@megahertz.net Daha onceki bir yazımda Internet uzerinde elektronik ticaretin gıderek nasıl roket hızıyla üerleyecegine dair bazı bilgiler vermiştim. Bu yazıda ise tipik bir tüketici alışverişınin Internet üzerinden nasıl gerçekleştiginı açıklayacagım. Bu bir yandan temel yapıyı anlatırken bir yandan da gerek tuketıci gerekse de Internet uzerinde ticaret yapmak ısteyen firmalara onemlı noktaları gostermesı açısından faydalı olacaktır. Resmin sag ust koşesinde yer alan M rumuzlu müşterı dünyanın herhangı bir yerinden Internet 'e erişme ımkanına sahıptir. Bu da o kişinin Internet üzerinden alışveriş yapması için yeterlıdir. Müşterı ortadakı W rumuzlu web sitosine erışır (1). Burası şirketın sanal alışveriş mağazasıdır (merchant server). Müşteri bu site üzermde satm almak ıstedıgı şeyleri seçer Sonuçta da kredı kartmı kullanarak odeme yapmak üzere alışverışinı tamamlar. Şirket kredi kartı bügisını ve sıpariş bilgüerini T rumuzlu sıpariş takip ortamına aktanr (2). (Bu ortam W ilo fıziksel olarak aynı sunucu uzerinde olabilecegı gıbı, ayrı bir mekanda da yer alabılır). Sıpariş takip ortamı once muşterıye otomatık olarak üretilen bir eposta gondererek sıparışın ışleme konuldugu bilgisini verir (3). Sonra da çalıştıgı banka aracüıgıyla müşterinın kredi kartında yeterli bakiye olup olmadıgını anlamak için bir otorızasyon işlemi gerçekleştirır (4). Bankadan alacagı cevap olumlu oldugu taktirde (5) sipariş işlomi devam eder. Firma ıle ban ka arasında gerçekleştirılen bu otorızasyon isleminm butunuyle çevrim içi gerçekleştirilmesi, Banka siparişin hızı açısından oldukça önemlidır Yeterli alt yapısı olmayan kimi fırmalar burayı manuel yapma yoluna gidebilir. Bu da bir yandan siplrişin süratini azaltırken bir yandan da kredi kartı bilgisinin en bir kişi tarafindan ögrenümesi anlamına geldigmden güvenlik açısından tehlikelidır. Bu işlem SSL güvenlik modunda yapılırsa kart bilgisi herhangı bir kişi tarafindan gorüntulenmeden bankaya dek ulaşabilir. SSL'in dezavantajı kredı kart bilgisinin Internet uzerinde dolaşmasıdır Bunun alternatifi olarak Vısa ve Mastercard'ın gelıştırmiş oldugu ve bir grup ülkede pilot olarak uygulanmakta olan SET standardında ise kredi kartı bilgisi yerine dijital sertifika bilgisi Internet uzerinde dolaşır ve bu da kart hamilinin daha güvenli alışveriş yapmasına imkan tanır. (SET mimarisini bundan sonraki bir yazımda detaylı olarak anlatacagım). Sıpariş Takıp ortamı bankadan olumlu yanıt aldıktan sonra mallann ilgılı adrese teslimini saglamak uzeıe kurye şirkefi ıle iletişime geçeı (6). Bu arada otorızasyonun olumlu oldugu bilgisini de web sunucu ortamına aktarır (7). Bu ozellıkle herhangı bir anda muşterinm siparışinın akıbetmı ogrenmek ıstemesı durumunda son statuyu gösterebilmek açısından önemlidir. Kurye firma talep üzerine ilgili mallan şirketin deposundan alarak adrese teslim etme sürecinı başlatır (8). Bu statü de sıpariş takip ortamı üzerinden web sunucuya aktanhr (9). Web sunucu müşteriye siparişin statusu hakkında (yola çıktı) bir eposta daha gonderır (10). Boylece muşteri satın aldıgı malların yolda oldugu bilgisini ogrenmiş olur. Herhangi bir zamanda siparişin akıbetinın ne durumda oldugunu müşteriye eposta üe proaktıf olarak büdırmek çok önemlidır. Müşterinın firmaya ve Internet üzerinden alışveriş yapmaya karşı güven duygusunu artınr. Bu şeküde noktah olarak gösterilmiş diger oklar ise siparışlerle ilgili olarak geri planda yapılan kimi ışlerı gostermek açısından onemlidır. Örnegin M rumuzlu muşteri H rumuzlu muşteri hızmetleri birımini telefonla veya eposta ile arayarak, aldıgı mallarla ilgili sorular sorabılır (şıkayet edebilır, kullanımmı bümedıgi için yardım isteyebılir vb) Ş rumuzlu kutu şırketm merkezıru gostermektedır, Merkez ornegın W rumuzlu web sıtesı ıle çeşitlı sebeplerden dolayı iletişim içindedir. (Ör. Web sayfalannın güncelleştirümesi, siparişlerle ilgili istatistik raporlar alınması vb). Şirket merkezi, muşteri hızmetleri ıle de temas halınde olacak ve müş"teri yakınmalarını mmımıze etmek uzere çalışmalar gosterecektir. (Şirket merkezi ıle muşteri hizmetleri fiziksel olarak aynı mekanda olabılir). Benzer şeküde firma çalıştıgı banka ıle de temas halinKurye Şirkcti de olarak, finansal durumunu takip edecektir. Bu şeküde gosterilen alışveriş akışı Internet uzerinde yapüan her türlü tüketici alışverişıni sim gelemeyebilir, Kimi şırketler kuçuk nuanslarla farklı modeller uyguluyor olabılir. Ancak bu şekü temel bir fıkir vermesi açısından referans olarak kullanılabılır. 3 ve 10 numaralardakı muşterıye eposta üe geri bilgi verrnek çok önemlidir. Malların tesüm surecini (6) başlatmadarı once kredi kartı otoıizasyonu almak da (4,5) izlenmesi gerekerı onemli biı sıradır. Bu sıra tersıne işlerse kartında kredisi olmayan kötu niyetli tüketicüer fırmayı zarara ugratabilir Bu yazı üe ilgili web sıteleri : (Tipik bir işlemm nasü yapüdıgını kendiniz de deneyebılırsınız. Bunun için sıze iki tane kıtapçının web site adresini verecegim. Bu sıteleri karşılaştırarak bu şeklın ne kadarını uyguladıklarını degerlendirebilirsıniz) TanolT@yahoo. com http://www. arnazon. com Kalem okuyucu Okuyan her insan, okudugu kitap veya gazetede dikkatini çeken bir bölümu not etmek ve bir kenara yazmak ister. Şimdi bu işi çok kolaylaştıran bir kalem okuyucu geliştirüdi. "C Pen" adı verilen okuma kalemi, İsveç'te C Technologies adındaki küçük bir şirket tarafindan geliştirüdi. Kalem içinde, harfleri saniyede 50 re s im1e kaydedebilen minik bir dijital kamera var. Içindeki yazüım, minik harfleri kelime zinciri halinde birbirine baglıyor, analiz ediyor ve dijital olarak depoluyor. C Pen 3 bin adet A4 sayfası depolayabüiyor. Bir kızüötesi baglantı üe metinler kablosuz olarak bügisayara aktanlabüiyor. Sıemens'ın de "Pocket Readar" adında benzer bir metm okuyucusu el cıhazı var. Spiegel dergisine göre, C pen okuma ve tanıma bakımından biraz daha iyi. Ancak C Pen'in fıyatı çok daha pahalı 600 Dolar! 615/15