Katalog

Hekimlerde sigara içme alışkanlığı çok fazla Cengiz Tuğlu (*) unumuzun en onemlı sagkk sorunlanndan bırı de sigara ıçme alışkanlıgıdır Sigara, dıger nıkotın bagunlılıklanna (pıpo, puro, çıgneme tutu nu vs) oranla yaygınlıgı daha çok ve kolay tuketılebümesı nedenıyle ılk sırada yer alıyor Bırçok organ sıstemme verdıgı zararlar ıyı büınmesıne ragmen tuketırnının ıstenılen oranda azaldıgı soylenemez Sıgara ıçme davraruşı, bıyolojık, psıkolojık ve sosyokulturel bıleşenlerı olan kompleks bır davranış Sıgaranın bagımlılıga yol açması ve bırakıldıgında nıkotın yoksunlugu belırtılerının gorulmesı, ruhsal bagımlılığın yanmda fızıksel bagımlüıgın da oldugunu duşundurmektedır Sigara ıçme alışkanlıgırun sıklıkla 1020 yaşlar arasında onemlı bır stresı takıben, çevreye uyum ya da başkaldırma amacıyla başlayabüeceğı goruluyor Nıkotının anksıyete (bunaltı) duzeyını azalttıgını bıldıren çalışmalar yanmda, anksıyeteyı artırdıgı yonunde sonuçlar alınan çalışmalar da var Sigara ıçme davranışı sırasındakı ntueller (sıgarayı paketmden çıkarmak, tutmak , çakmakla yakmak, sı gara dumanını ıçıne çekmek ve dışarı vermek ıçm yapı lan hareketler) bazı ınsanların stresh durumlarda kendılerını rahat hıssetmelerını saglamaktadır Sigara ıçen kışılerın % 80 ınden fazlası sıgarayı bırakmak ıçın arzu duydugunu ıfade etmesıne ve % 35' ı her yıl bırakmayı denemesıne karşın, %5'ınden azı bırakmakta başarüı oluyor Sıgarayı bırakmanın en zor tarafı yoksunluk be lırtılerme (depresıf duygudurum, uykusuzluk, çabuk sınırlenme, huzursuzluk, bunaltı, duşuncelerını yogunlaştıramdma) katlanma guçlugudur Ûİ2İ2. Nıçın sıçara ıçıyorsıınuz7Kendını Değerlendırme Olçeğıne venien yanıtiar G Niçin Slgaıa içiyonunuz? (n) Uyarılmdk Sıgarayı elde lutma Hoşnutluk, reldksasyon Gerdımın azalması Psıkolojık alışkanlık Alışkanlık (otomatık dav) TOPLAM Sigaıa Içenler n rı 66 5 44 3 3538 1 31 33 6 14 153 2 22 92 100 bı yardım ve destegın gerektıgını duşunduı mektedır Sıgaraya ılk başlama nedenı olarak heı ıkı gıupta ılk sırada "Ozentı'yı (%36), gosterdı Ikıncı sırada "MeO/ rak ( % 22 6) ve uçuncu sırada "Stres" ( o20) var "Sıgaraddn zarar gordugunu duşunen' ancak buna ragmen sıgara ıçen hekımlerm oranı % 89' Hekımlerm sıgarayı bırakmak ıstemelerıne, sıgaradan zarar gor dugunu duşunmelerıne karşın ıçmeyı surdurmelerı bagımlılık kavramına uygun duşmektedır "Hasta yanında sigara içiyor musunuz?" sorusu yoneltüdıgmde %10 9 u ' Evet" yanıtı verdı Sıgara ıçen hekımlerın hastalannı sıgaranm zararları konusun da daha az uyardıklan, hasta yanmda sıgara ıçenlerm bu konuda ınandırıcılıklarmın kalmadıgı ongorulebılır Sigara ve düşünme yetisi hoşnut oldugu anlarda (Hoş nutluk, relaksasyon) sigara tu ketenlerın oranı % 38 1, gerılımıru azaltmak ıçın (Gerüımın azaltılması) tuketenlerın oranı % 33 6, sıgaraya aşırı baglılık nedenıyle (Ruhsal alışkanlık) tuketenlerın oranı % 15 3 olarak saptandı ÜÇ KftSİİL İKi mve4 "Fagerstrom Nıkotın Alışkanlık Olçegı' ne gore ba gımlüık duzeyı degerlendırıldıgınde sigara ıçenlerm % 82 6'sı "Hafıf Orta ' duzeyde %17 4'uıse "Şıddetlı duzey de bagımlı olarak degerlen dırıldı Gunluk ıçılen sigara sayısı, sıgaradakı nıkotın mık tarı ve yıllık paket sayısının bıreyın sıgarayı bırakma olasılıgı ıle ılışkılı oldugu bıldı rılmektedır "Fagerstrom Nıkotın Alışkanlık Olçegı' ıle "Şıddetlı" duzeyde bagımlı olarak degeılendırılenler ıçırı bırakma olasılıgı guç gorunmektedır Sıgara ıçenlerm % 77 8 ı sıgarayı bırakmayı duşunmuyor Halen sıgara ıçmekte olan hekımlerm % 51 6'sı sıgarayı bırakmak ıçm en az bır kez cıddı deneme yap tıklarmı büdırdı Aıaştırıridldr butun yetışkın ıçıcılerm % 80'ının bırakmak ıstedıgını, % 75'ının azaltmaya ugraştıgını ve % 60 ının bırakmayı denedıgını gostermekte Sıgara ıçen kışıler sıgarayı bırakmadan once 3 4 kez başarısız bırakma gırışımmde bulunur Sıgara ıçen hekımler bırakma gırışımlerının nedenlerı arasında en başta Saglıgı korumak ıçm ' seçe negını ışaretlemelerme karşm, sıgara ıçme davranışma engel olamıyorlar Bır "Sıgaıa bırakma çalışması"nda saglık egıtımı programma alınanlara kıyasla büışsel tedavı programma almanların sıgarayı bırakmada belırgm oldrdk ddha başarılı oldukları saptanmıştır Bu durum sı garanın etkıleımı VP zararldrını bılıyor olmanın yeterlı gelmedıgını, bırakmak ısteyen hekımlere de uygun tıb Duzenb nıkotm kullanımının mental ışlevsellıgı bozmadıgı bılırunektedır Fakat bır dıger vurgulanması gereken nıkotın bagımlılıgmın dıger mental bozukluklarda daha sık goruldugudur Bır araştırmada sıgara ıçenlerde anksıyete bozukluklarının ıçmeyenlere gore 4 kat daha fazla gorul dugu bıldırıldı Sıgara ve majoı depresyon oykusu en çok çalışılan konulardan bındır Yaşamlarınm herhangı bır donemınde buyuk depresyon geçırmış olanlarda sıgara kullanımı oranları yuksek Doktorlar sigara tiryakisi Saglık çalışanlarmın ve ozellıkle hekımlerın sigara bırakma konusunda onculuk yapması ya da en azından ornek olması beklenır Ancak ulkemızde bu konuda gırışımler yeterlı olmaktan uzaktır Bu nedenle, Trakya Unı versıtesı Tıp Fakultesı Psıkıyatrı ve Halk Sağlıgı Anabılım Dallannda çalışmakta olan araştırmacılar bıraraya gele rek, hekımlerın sigara ıçme alışkanlıgını, nedenlerıru araştırmayı hedefleyen bır çalışma gerçekleştırdık Çalışmamızda 300 hekım hedeflendı, toplam 227 hekımden eksıksız verı saglandı Çalışmamıza katüan hekımlerın % 43 8'ı sigara ıç mektedır Kadın hekımler arasında sigara ıçenlerm oranı % 38 8, erkek hekımler arasında ıse % 46 olarak saptan dı Toplumumuzda 1988 yüında yapüan bır araştırmaya gore, erkeklerın %62 8'ı, kadınların % 24 3'u ve tum nu fusun ıse % 43 6 sı sigara ıçmektedır Hekımlenn sigara ıçme sıklıgının 1988 yüında top lum uzerınde yapılan araştırma sonucu ıle neredeyse ay nı çıkması, karşı karşıya olunan sorunun buyuklugune ışaret etmektedır Dıger dıkkatı çeken sigara ıçme oran lannın erkek hekimlerde genel popuksyona gore du şerken, kadm hekimlerde artışıdır Kadınlardakı bu artışta çalışıyor olma, streslı ış ortamı etkılı olabılır Ancak bu durumda artmış eğıtım duzeyının olumlu etkısının kendını pek hıssettıremedıgı goruluyor Meslekı çalışma alara ve sigara ıçme durumu degerlendırıldıgındp pratısyenler dışındakı gruplar arası onemlı bır fark saptanmadı Pratısyenlerde sigara ıçme oranı daha yuksek "Niçin Sigara içiyorsunuz?" Kendını Dpger lendırme Olçecjı ılo kışırnrı ruhsal bagımlılık dpreresıne yonelık 6 alt olçek degerlendırıldı Buna gore en çok 615/10 bulundu Nıkotm yoksunlugunun depresyonu ortaya çıkardıgını, depresıf belırtıler arttıkça sıgara kullanımının da arttıgını oykude depresyon varlıgının ıçıcınm sıgarayı bırakmada başarısız olmasınd neden oldugunu bıldıren çalışmalar vardır Sıgara ıçenler ve sıgara ıçmeyenlerden elde edılen ruhsal belırtılerle ılgüı sonuçlar karşılaştırıldıgındagruplar arasmda anksıyete ve depresyon da dahıl olmak uzere anlamlı bır farklılık saptanmadı Sıgara ıçen ve ıçmeyen kadınlar arasında depresyon alt olçegı bakımmdan yapılan karşılaştumada, ıçenlerde depresıf belırtıler ıstatıstık olarak ardamlı duzeyde farklı bulundu Ispanyol kokenlı Amerıkalılar uzeımde yapılmış bır araştırmada depresyon ve sıgara kullanımı arasmda bır ılışkı oldugunu ancak bu ılışkınm yalnızca kadmlarda anlamlı oldugu bıldınlmektedır Kadınlarda depresyonun daha sık gorulmesı gozonune almırsa sıgara kullanımmm bu konuda ek bır rısk faktoru olabılecegı duşunulmelıdır (*)Yard Doç Dr, Trakya Unıv Tıp Fak Psıkıyatrı Anabılım Dalı, Edıme Beyin hücrelerinin yenilenmesi Nature Medicine dergısinde yayımlanan araştırmaya göre, bazı beyin hucreleri kendı kendini yeniliyor. Bu heyecan verici buluş, beynin doğal yaşlanma surecini ve Parkinson, Alzheimer ve Huntington hastalıkları gibi, tümu de nöron yitimine yol açan sınir hastalıklana yeni bir ışık tutabilecek. Fred Cage'ın yonetımındekı La Jolla'daki Salk Biyolojik Çalışmalar Enstitüsu araştırmacıları, ölen 5 kanser hastası uzerinde yaptıkları incelemeler sonucu, beynin oğrenme ve bellekle ilgili hucrelerin çoğaldığına ilişkin kanıtlar buldular. Isveç'teki Sahlgrenska Hastahanesinde tedavi gören 50 80 yaşları arasındaki hastalara tumor hücrelerinin çoğalmasını denetlemek için damardan bromodeoksiuridin adlı ilaç verildi. Brdll, kendisini yeni oluşturan DNA içine yerleştirilmesi durumunda, bölunen hucreleri etkileyen bir bileşiktir. BrdU etiketli hastalarm beyinleri, oldükten sonra incelendı. Araştırmacıların umutları, kemirgenler ve maymunlarda da oldugu gibi yeni bir nöron oluşumuyla, yani norojenezle karşılaşmaktı. Nıtekim ınsan beynınin yaşam boyunca kendini yenileme gücüne sahip oldugu ortaya çıktı. Ancak araştırmacılar sonuçların, her ne kadar yeni ureyen hucreler nöronlara benzeyen hücreler içinde yaşamayı başarıp gelişebiliyorlarsa da, işlevsel olduklarını kanıtlamadıklarını vurguluyorlar.(nns,fa)