Katalog

Tıcaret alanındu geçerlı olan yarışma yontemı zamanla ozgur duşuncenın de dogmasına yardımcı oldu Mıletoslu doğa füorofları dınsel kaygılardan, yanı mıtolojık ınançlardan sıyrılarak akücı ve gerçekçı duşunceye dayalı araştırma yontemı de Mezopotamya ve Mısır'dan aldıklan bılgıyı bılıme donuşturdulpr Matematik, fizik ve astronominin gelişmesi Babıllüer matpmatık fızık ve astronomı alanında onerrüı buluşlar yapmışlardır Bugun zaman olçusu olarak kullandıgımız 6O'lı sıstem, okullaıda oğıendığımız metamatıgın sabıt sayısı "pı" Babılhler'ın var eltıklen temel bıhm unsurlandır Babılhler gokyuzunu evlerının ıçı gı bı büıyorlardı Egelı doga fılozofu Thales (IO 625545) elıne bastonunu alıp Mezo potamya ve Mısır'ı gezdıgı zaman onlardan pek çok şey ogrenmıştı Ancak Mısır'da pıramıtlerın yukseklıgını kendı golgesının kendı boyuna eşıt oldugu anda olçerek o bulmuştur 1 0 28 Mayıs 585 tarıhmde ola gelen guneş tutulmasını onceden hesap lanmasının ıse çok buyuk bır başarıdır Çunku bu bır doga olayının onceden hesaplanarak saptanmasının dunya tarıhındekı ük ornegıdır Boylece I O 6 ve 5 yuzyıllarda dun yanın kultur lıderlıgı Mezopotamya ve Mısır'dan Batı Anadolu'ya geçmıştır Çok renkli çinl pano ve keramik tabaklar.15741570 yılları arasın İznik. (Yanda) Ustte he Sultan II. Mehmet 'In portreıl nazarıyesındekı goruşu daha o zaman dıle getırmış bulunmaktadır Butun İonya duşunurlerı gıbı Anaksagoras da akücıdır Plutarkhos'un anlattıgı bır olay onun gerçekçüıgını yeterınce belırtır Atına'da Perıkles'e karşı olanlar bulduk ları tek boynuzlu bır danayı one surerek Pe rıkles'ın dıktator olacagı propagandasmı yaparlar Anaksagoras kalabalık bır topluluk onunde soz konusu boganın başını amelıyat ederek ıkı boynuzun oluşmasını engelleyen anormallıgı açıklar Dogu dunyasının oykuculukten ıbaret olan yazını (edebıyatı) Hellen dunyasında yenı boyutlar kazandı ve butun halk katmanlanna yayıldı Kıtaplarda ve açık hava tıyatrolarındakı bu yazüı ve sozlu aşama dunya kulturu alanında ulaşılan en buyuk başarı olmuştur Dogu dunyası üe üışküer sayesınde aynca Iskenderıye, Rodos, Bergama ve Efes gıbı kultur merkezlerırun onderhgınde canlı bır tıcaret gelıştırmışlerdır Bu donem boyunca fen büımlerınde de bır derleme gorulmektedır lonıa füozofları tarafından 6 yuzyüda kurulan astro nomı ve geometrı gıbı fen bılımlerı, Mı sır'da Iskenderıye Okulu'nda Hellerastüc Donem surecınde yenı boyutlar kazanmışlardır Zengın kutuphanesı üe Bergama, bu donemlerın buyuk bılım ve egıtım merkezlerınden bın olmuştur Hellenistik dönem Ege'nin ikinci altın çağı (M.Ö. 33430) Büyük İskender ın Hellespont"u geçtıgı 334 yılı, Hellen Uygarlıgı ve butun dunya ıçın buyuk onem taşıyan yenı bır donemın başlangıcı olmuştur Alman tarıhçı Droysenden berı 'Hellenıstık Çag" olarak bılmen ve Augustus üe son bulan bu ta rıhsel donemde, Hellen uygarlıgı Asya ve Afrıka'ya degın yayılmıştır Fılozof Arıstote les'ın ogrencısı olan İskender Şark dunyasını Hellenleştırmek ıstıyordu Bu amaçla Şark dunyasının duşuncesıne saygı gostermış ve boylece Dogu ve Batı arasında bır bırleşme egılımı yaratmıştır Dogu'nun Hellen uygarlıgı üe kaynaşmasından, dış goru numu üe Hellenlı, ancak ozuyle Dogulu olan bır dunya goruşu ortaya çıkmıştır Iskender'e Mısır'da Tanrı Ammon'un oglu olarak tapınümıştır İskender, Iran'da bır Perslı gıbı gıyınmış ve karşısındakılenn kendı onunde kapanış saygısını belırtmesıne ızın vermıştır Boylece kokenı ayn olan ıkı duşuncenın bagdaşması, Dogulu dınle ı ın galıp gelerek Hırıstıyanlüc yolu ıle Avrupa'ya yayümasına neden olmuştur. Her şey akar (Panta rei) lonıa felsefe okulunun en onemlı temsılcılerınden bın olan Ephesoslu Herakleıto.s (IO yaklaşık 550480), Mıletoslu Anaksimandros un goıuşlennı ve kavramlarını gelıştırmıştır Herakleitos doganın her an degıştıgını goren ve bunu belırgın bır bıçımde düe getıren duşunurdur "Panta reı" (her şey akar) deyışı üe Ephesoslu bılgın, doganm ve evrenın en gerçek ,ve en anlamlı ozellıgını gonrıuş ve dıle getırmış olan ılk füozoftur Hellenler, Hıtıtler'den sonra ınsanlıga ve ınsan haklarına saygı ve onem gosteren ıkıncı ulus olmuştur Abderalı doga fılozofu Protagoras (IO 485415) bu çok onemlı goruşu 'anthropos metron panton" (ınsan her şeyın olçusu) deyımı üe çok anlamlı ve etkıleyıcı bır bıçımde dıle getırmış ve bu sozu ılp un kazanmıştır Protagoras çalış malarını genellıkle Atına da yapıyor, bılgı sırurı zengınlıgı ıle Perikles'ten ve Sokrates'ten saygı goruyordu Tıp biliminin doğuşu Butun dunyada oldugu gıbı Hellas'ta da rahıplerın ve ufurukçulerın yuruttugu muskacüık vardı Ancak Istankoylu Hippokrates (I O 460370) ınsan vucudunu Ionyalı füozofların metodu üe yanı dınsel kaygüardan, cınlerden ve perüerden sıyrılmış olarak akücı ve gerçekçı bır yontemle anlamaya çalıştı, hastalıgın nedenını hucre lerdekı bozuklukta aradı Araştırmalarını bugunku hekımler gibı çeşıth deneyler yaparak yuruttu Kısaca dıyebılırız kı bugunku tababet Hıppokrates'ın açtıgı yoldan gıtmektedır Nıtekım gunumuz helamlerı dıplomalarıru Hıppokrates tarafından saptanmış olan yemını yaparak almaktadırlar Dinsel inançlar ikinci planda Hellenler'de dınsel inançlar 750333 tarıhlerı arasında bırıncı planda yer alıyor, tapınaklar anıtsal yapılar halınde yukselıyordu Ornegın, Efes'tekı Artemıs Tapınagı 55x110 m boyutknnda olup dunyanın en onemlı mımarlık eserlerınden bırıydı Hellenıstüc donemde ıse butun kutsal yapüar kuçuk boy eserler halınde ınşa edüıyoıdu Bu donemde anıtsal tapınaklar yenne, anıtsal tıyatrolar odeonlar, gymnasıonlar, sta dıumlar, beledıye bınaları, çeşmeler ınsan topluluklannın hızmetındeydıler Odeonlarda muzüc, tıyatrolarda komedıler oynaıuyor ve eskı donemlerde oldugu gıbı ozan lar ve bılım adamları konuşmalar yapıyor lardı Boylece bugun çagdaş" dedıgımız yaşam tarzının ük orneklennı Hellenıstüc donem eserlerınde goruyoruz Tarih bilimi Karıalı Lyxes'ın oglu ve Karıalı Panyassıs'm yegenı Herodotos (I O 484 424) kıtabını yazmak ıçın Mısır'ın, Mezopotom ya'nın Iran'ın bırçok yerlerını, butun Kara denız çpvrpsmı, Anadolu'yu gezdı, Batı'da Sıcılya'ya kadar gıttı Herodotos bır sure Sısam'da sonra Atına'da yaşadı Atına'da Perüdes vo drarna yazan Sophokles ıle dost luk kurdu Orada kendısme o zamanda çok onemlı yekun tutan 10 talentlık bır odul ve rüdı Perıkles'ın I O 444'te Guney Italya'da Lakanıa'da Sybarıs yakınındakı Thurıoıda kurdurdugu Hellen kolonısınde oturmuştur Yaşamınm son yülarını Atına'da geçırdıgı sanılmaktadır Dünyada ve evrende hiçbir şey yeniden doğmaz, her şey kendiliğinden vardır Felsefe bılımını Atına ya goturen Klazomena)lı (Urlalı) Hesiboulos un ogiu Anaksagoras (I O 496 428) Atma'da uzun sure yaşadı Orada Peııkles üe dost oldu ve drama yazan Euripides ı Sokrates'ı ve tanhçı Thukydides ı duşuncelerı ılp etkıledı Anaksagoras doga felsetesıne Turkçe us, akü dıyebüecegımız "nous" kavramını getırdı Ona gore doga nous ıle bıçımlenmektedır Anaksagoras dunyada ve ev rende hıçbır şeyın yeniden dogmadıgını her şeyın kendılıgınden var oldugunu vur gular Boylece Anaksagoras KantLaplace DOĞULULAŞMAMIŞ HELLEN KRALLIKLARI Hellümstık donem boyunca Anadolu yu ıkı degışık tıpte krallar yonetmışür Aıeolıa'da ve lonıa'da egemen olan Bergama krallan (MO 283133) gerçek Hellen uy garlıgının temsılcüerı ve koruyuculandır Bıthynıa kraüarı da (M O 32774) Hellen uygarhgının onderlerı olmuşlardır Buna karşılık Pontus kralları (MO 302 36), Is kender'm dış gorunumuyle Hellenlı olan ancak Dogulu ıçerık taşıyan kultur polıtüca sını yurutmuşlerdır Kommagene kralları da bu ıkıncı tıpın temsılcılerıdırler Hellen dunyası, Hellenıstık Donem boyunca bır ekonomık atılım yapmıştır ROMA ÇAĞINDA ANADOLU HuUen dunya goruşu Rorna Çagı'nda (IO 301S 395) Sezaı, Augustus, Hadrıan ve Antonmus Pıus donemlerınde surup gıttı Ancak Afnka kokenlı ımparatorlardan sonra Roma Uygarlığı onemını yıtırdı BİZANS ÇAĞINDA ANADOLU (3951453) Hırıstıyan lalısesı, ınsan haklarına, bılım ve kultur konulanna saygüı tulurnu üe Hellen donemının kultur anlayışının belırlı bır olçude de olsa surup gıtmesını sagladı 615/19 Düzyazının yeni boyutlar kazanması ve drama